Eftirsókn eftir vindi Hvað segir leiðarinn? tæplega fyrr komiÖ í höfn en oss leið úr minni sú bar- álta, sem það liafði kostað; og þau sannindi hafa eklci fengið nægan hljómgrunn, að sjálfstæði vort stenzt ekki nema fyrir daglega umhyggju og árlanga varðstöðu fólksins sjálfs. En fyrst og fremst höfum vér eignazt önn- ur áhugamál en frelsi landsins og fullveldi andans. Líf vort nú á dögum er í of ríkum mæli eftirsókn eftir vindi, samkeppni um glys og hégóma. Hér er í algleymingi hvers konar tildur og sýndarmennska; margir virðast halda, að kjarni mannsins sé sjóðurinn i vasa lians. Það sjálf- stæði, sem þúsundir keppa að og berjast fyrir, heitir bill; frelsi alltof margra táknast í glæsilegri og stærri íbúð; smekk þeirra, sem stunda skemmtistaði, dugar ekkert minna en kinverskir kokkar í eldhúsin og dægurlagadisir frá Suðurameríku á hljómsveitarpallana. Þannig er brjóst vort útþanið — af tómleik. Menning vor hefði vafa- lausl orðið fyrir amerískum léttúðaráhrifum og Iiugsun vor mengazt vesturheimskri gæðahyggju, þótt hér Iiefði aldrei dvalizl handarískt herlið; en tilvist þess í land- inu hefur flýtt þessari þróun og magnað hana á allar lundir. Og af samskiptum vorum við lierinn höfum vér heinlínis komizt upp á það viðskiptasiðgæði, sem ber sjálfu sér vitni hvarvetna: hermangið, hermangsandann, braskið, sviksemina, prettvísina. Pólitískt siðgæði vort er liku marki brennt. Sá sem þetla ritar ræddi fyrir skemmstu á opinberum vettvangi um þá andlegu óráðvendni, sem fælist í ]iví að skipta um skoðun eins hæglega og skipt væri um föt. En það er til annað afbrigði þessarar óráðvendni, og þó raunar ná- skytt: að skipta aldrei um skoðun. Hún er sú að fylgja sínum flokki gegnum þykkt og þunnt, hvernig sem hann afhjúpar sig: spyrja atdrei um sannleik né staðreyndir, lieldur aðeins um leiðarann í flokkshlaðinu — skipta um skoðun eins og leiðarinn, skijjta aldrei um þá skoðun að túlkun leiðarans sé hinn opinheraði sannleikur. Þetta er sú óráðvendni, sem felst í því að láta aðra hugsa fyrir sig — og hún leiðir til þess, að allt raunverulegt lýðræði líður undir lok, en eftir stendur sljór lýður sem aðeins reiknast alkvæði á kjördegi. t sama mund glata hugtök eins og frelsi og sjálfstæði og fullveldi öllum sönnum mætti — verða einungis slagorð i kosningaræðum, au- virðileg skiptimynt á klækjamarkaði stjórnmálamann- anna. Þannig látum vér oss tvnda, lil dæmis, að utan- 10

(1) Blaðsíða 1
(2) Blaðsíða 2
(3) Blaðsíða 3
(4) Blaðsíða 4
(5) Blaðsíða 5
(6) Blaðsíða 6
(7) Blaðsíða 7
(8) Blaðsíða 8
(9) Blaðsíða 9
(10) Blaðsíða 10
(11) Blaðsíða 11
(12) Blaðsíða 12
(13) Blaðsíða 13
(14) Blaðsíða 14
(15) Blaðsíða 15
(16) Blaðsíða 16
(17) Blaðsíða 17
(18) Blaðsíða 18
(19) Blaðsíða 19
(20) Blaðsíða 20
(21) Blaðsíða 21
(22) Blaðsíða 22
(23) Blaðsíða 23
(24) Blaðsíða 24
(25) Blaðsíða 25
(26) Blaðsíða 26
(27) Blaðsíða 27
(28) Blaðsíða 28