40 domkyfkorna. Verkan af dessa resor, igenom bergslager samt yal odlade och med alla slags naringar försedda lander, visade sig i anst'állda försök att hár kunna 3stad- komma nagot dylikt; och hárifrán hafva vi först hjul- qvarnar, hvilka af domkyrkor och kloster öfveralft an- fades, áfvensom gruívor efter hand började arbetas, isyn- nerliet uti Westerás stift. Presterskapet máste hár, sásom i allt annat, bryta vag. ”De s§ kallade Biskops- t/rufvor pá flera stállen i riket visa, att de andlige be- fattat sig med bergsbruk”, yttrar Geijer (I. 522). Lan- gebek och Angman anföra flera bevis hárpá. Redan 1288 kunde biskopen i Westerás, sásom sin egendom, till en annan uppláta | i kopparberget Tiska Sjöberg eller Stora Kopparberget. Biskop Engel i början af 14:de árhun- dradet hade ej blott genom sina Garpar upptáckt Gar- penbergs koppargrufvor, utan var ocksá egare af hela verket. Biskop Nils Michaelsson (f 1101) dref bergverksrö- relse báde vid Stora Kopparberget och Garpenberg. Ja sjelfva páfven drog omsorg om svenska berghandteringen, och utgaf vid denna tid en förordning til sistnámnde verks förmon. I)et andra beviset för svenska grufvornas höga álder skulle ligga uti de stora varphögarne jemte rymderna af sjelfva gruföppningarne; men redan Ángman har veder- lagt detta för dem, hvilkas ”öga blifvit förledt af vid- lyftiga varphögar”, samt yttrar sig för öfrigt ”snarare kunna försákra', att ett malmfált, brutet under 8 á 10 sekler, borde visa rymden af en öppnad jord, dem ánnu ingen af vára gamla grufvor eger.” Hvad fiter benámningen /letlengrufvor, som blifvit tillagt nágra af vára aldsta grnfplatser, betraffar, sá ár det bekant, att dylika sammansatta ord af heden, liedna, i sjelfva verket gemenligen intet annat betyda, nar frága ár om tid, án det som ár gammalt och öfver manna- minnet. Erinrar man sig tillika med hvilken tröghet den kristna láran frámbröt lángst upp till vára hedniska skogsbygder, samt medgifver, att en del af vára gamla grufvor började med kristendomens införande att uppta- gas, sá finnes látt anledningen till heden-mmnet, utan att behöfva tillágga bergverken en orimlig álder*). *) Lagerbring har fitskilligt att förtalja om Odcns ocli Asar-

(1) Blaðsíða 1
(2) Blaðsíða 2
(3) Blaðsíða 3
(4) Blaðsíða 4
(5) Blaðsíða 5
(6) Blaðsíða 6
(7) Blaðsíða 7
(8) Blaðsíða 8
(9) Blaðsíða 9
(10) Blaðsíða 10
(11) Blaðsíða 11
(12) Blaðsíða 12
(13) Blaðsíða 13
(14) Blaðsíða 14
(15) Blaðsíða 15
(16) Blaðsíða 16
(17) Blaðsíða 17
(18) Blaðsíða 18
(19) Blaðsíða 19
(20) Blaðsíða 20
(21) Blaðsíða 21
(22) Blaðsíða 22
(23) Blaðsíða 23
(24) Blaðsíða 24
(25) Blaðsíða 25
(26) Blaðsíða 26
(27) Blaðsíða 27
(28) Blaðsíða 28
(29) Blaðsíða 29
(30) Blaðsíða 30
(31) Blaðsíða 31
(32) Blaðsíða 32
(33) Blaðsíða 33
(34) Blaðsíða 34
(35) Blaðsíða 35
(36) Blaðsíða 36
(37) Blaðsíða 37
(38) Blaðsíða 38
(39) Blaðsíða 39
(40) Blaðsíða 40
(41) Blaðsíða 41
(42) Blaðsíða 42
(43) Blaðsíða 43
(44) Blaðsíða 44
(45) Blaðsíða 45
(46) Blaðsíða 46
(47) Blaðsíða 47
(48) Blaðsíða 48
(49) Blaðsíða 49
(50) Blaðsíða 50
(51) Saurblað
(52) Saurblað
(53) Band
(54) Band
(55) Kjölur
(56) Framsnið
(57) Kvarði
(58) Litaspjald