42 inkommit frðn Tyskland först vid slutet af katolsha tiden. Skulle det bekrafta sig att för det forna Osmund- smidets bedrifvande det ieke varit nödigt att begagna an- nat iin myrmalmer eller att först förvandla malmen till tackjern, livilket ar ganska sanoolikt; sa kan man anse detta smide vara urs|>ningligen al' österlfindsk harkomst, helst vi af den Heliga Skrift (Jobs bok 28: 2) veta, att man der redan för mer an 1000 3r f. Kr. beredde jern af myrmalmer. VSgade man fasta sig harvid, sa skulle man visserligen pá grund af en sSdan Ssigt, med tillhjelp al' de nágorlunda goda upplysningar, som scd- nare tiders teoretiska forskning om jerntillverknings-pro- cesserne gifvit, kunna uppgöra jernberedningens historia ifrSn Jobs tid till Osmundsmidets och katalansmidets tid; osakert ar dock, om jernberedningen i sjelfva verket följt den rationeila vag, som teorien nu synes föreskrifva. Erfarenhetens vag ar ofta pS annat siitt styrd, samt kan nu efterSt icke annorlunda an medelst historiens tillhjelp följas pá spáren. Ett hopp om att derutinan kunna lyc- kas har nu visat sig, sedan flera resande börjat besöka Norra Jndien och Hög-Asien. Derigenorn ha vi nu fátt för oss klart, huru den lika sS invecklade kopparbered- nings-processen, medelst ganska enkla tillstallningar, kun- nat verkstiiIJas. Förmodligen komma de underrattelser, vi ifrSn dessa lander delvis erhallit om de olika delarne af koppar-handteringen, att pS sádant siitt blifva fullt nöjaktiga. Derigenom fS vi troligen afven en sammanhan- gande historisk underrattelse om jernberedningens framsteg. Första underrattelsen orn svenska jerngrufvor ar frSn Sr 1305. NSgot tidigare hörer man visserllgen ta- las orn Jembdraland; men det ar utan tvifvel inyrmalm, som gifvit upphof till detta uamn. Myrmalm, som in- tet annat ar an jernets metalliska kalk, reduceras genom en förrattning, lika enkel som forntidens odling. Der- vid íordrades intet mera, an elden och det brannbara, jemte nagon möda. Det ar bekant, att myrjorden, eller mom, sSsom den kallas i Dalarna, liksom örke eller verke i HerjeSdalen och Jemtland, med merendels svag blaster för laderbelgar, i smS ugnar eller gropar, med sten af lera uppmurade, kiillin(jar*) eller kiirringar kal- 'l') Máliiinda ett forskamdt uttal af Carolinger, ocli hintj-

(1) Blaðsíða 1
(2) Blaðsíða 2
(3) Blaðsíða 3
(4) Blaðsíða 4
(5) Blaðsíða 5
(6) Blaðsíða 6
(7) Blaðsíða 7
(8) Blaðsíða 8
(9) Blaðsíða 9
(10) Blaðsíða 10
(11) Blaðsíða 11
(12) Blaðsíða 12
(13) Blaðsíða 13
(14) Blaðsíða 14
(15) Blaðsíða 15
(16) Blaðsíða 16
(17) Blaðsíða 17
(18) Blaðsíða 18
(19) Blaðsíða 19
(20) Blaðsíða 20
(21) Blaðsíða 21
(22) Blaðsíða 22
(23) Blaðsíða 23
(24) Blaðsíða 24
(25) Blaðsíða 25
(26) Blaðsíða 26
(27) Blaðsíða 27
(28) Blaðsíða 28
(29) Blaðsíða 29
(30) Blaðsíða 30
(31) Blaðsíða 31
(32) Blaðsíða 32
(33) Blaðsíða 33
(34) Blaðsíða 34
(35) Blaðsíða 35
(36) Blaðsíða 36
(37) Blaðsíða 37
(38) Blaðsíða 38
(39) Blaðsíða 39
(40) Blaðsíða 40
(41) Blaðsíða 41
(42) Blaðsíða 42
(43) Blaðsíða 43
(44) Blaðsíða 44
(45) Blaðsíða 45
(46) Blaðsíða 46
(47) Blaðsíða 47
(48) Blaðsíða 48
(49) Blaðsíða 49
(50) Blaðsíða 50
(51) Saurblað
(52) Saurblað
(53) Band
(54) Band
(55) Kjölur
(56) Framsnið
(57) Kvarði
(58) Litaspjald