Kortasafn Háskóla íslands 9 þessa korts entust þó furðu lengi, og fram á 17. öld var Frislanda, eins og þá var aftur farið að nefna landið, sýnt á kortum. Árið 1532 kom út ný Norðurlandalýsing eftir Jacob Ziegler, þýskan farandlærdóms- mann. Bókin er oftast nefnd Schondia, en hefur annars firna langt heiti að þeirra tíma hætti. Henni fylgir nýtt Norðurlandakort, þar sem hin suð-norðlæga stefna Skand- inavíu kemur fyrst til sögunnar. Áður var stefna skagans oftast frá austri til vesturs. Kortið markar þannig drjúg spor í korta- sögu Noregs og Svíþjóðar, en sama verður tæplega sagt um ísland, sem er löng eyja og fremur mjó frá norðri til suðurs. Kortið bendir til ákaflega takmarkaðra kynna af íslandi. Af ömefnum á landinu eru nefndir biskupsstólarnir báðir og Hekluskagi, og kemur hið fræga eldfjall hér fyrst við sögu á landabréfi, en mun þó ruglað saman við Snæfellsjökul. Önnur staðanöfn eru sótt til rúnaheita Clavusar. Kort Zieglers hlaut takmarkaða útbreiðslu. Það var þó tekið upp í Ptolemeusar-útgáfur næstu áratuga og nokkur önnur kort og hnattlíkön. Það bjó Ziegler-kortinu feigð, að sjö árum síðar kom út nýtt Norðurlandakort og miklu rækilegra eftir Olaus Magnus. Það var prentað í Feneyjum árið 1539. Höfundurinn var sænskur kirkjuhöfðingi, sem fór land- flótta við siðaskiptin og dvaldi til æviloka 1 Þýskalandi og á Ítalíu, þar sem hann hlaut erkibiskupsnafnbót. Kortið er um margt hið merkilegasta og óþrjótandi uppspretta fróðleiks um þjóðtrú, menningu og at- vinnuhætti Norðurlandabúa og náttúru landanna. Þetta á þó að sjálfsögðu fyrst og fremst við um Svíþjóð, þó að margt fljóti með um önnur Norðurlönd. Síðar ritaði Olaus mikla bók og fróðlega um sama efni, eins konar fylgitexta með kortinu. ísland er í aðaldráttum sporlaga og meg- instefna þess frá suðvestri til norðausturs. Nokkur örnefni eru á landinu, sem benda til aukinna kynna, þó að annað beri takmörk- uðum og vafasömum heimildum vitni. Þau hafa líklega orðið á vegi höfundarins í hafnarbæjum Norður-Þýskalands og Nið- urlanda, en þaðan voru miklar fslandssigl- ingar til verslunar og fiskveiða. Heimildir þessar eru nú flestar ókunnar, en það bendir á tilvist þeirra, að Gerhard Mercator virðist hafa notað svipuð gögn, sjálfstætt og óháð, þegar hann gerði hnattlíkan sitt árið 1541. Sumir halda því raunar fram, að hann fari þar eftir korti Olaus. Á síðari kortum sínum, Evrópukortinu 1554 og heimskortinu 1569, tók Mercator upp mest af því umframefni, sem Olaus hafði um Island. Það gæti ásamt fleiru bent til þess, að hann hafi ekki þekkt kort Olaus, þegar hann gerði hnattlíkan sitt, enda er það ekki nema tveim árum eldra. íslandskort þeirra Olaus og Mercators mörkuðu svo gerð flestra prentkorta næstu hálfa öld, og dró þar drýgst til, að Abraham Ortelius tók hana upp í hið nýja og fræga kortasafn sitt, Theatrum orbis terrarum, en af þeirri bók komu út á milli þrjátíu og fjörutíu útgáfur á árunum 1570—1612. Ort- elius varð raunar fyrstur til þess að birta hið nýja íslandskort Guðbrands biskups, en að þeirra tíma hætti lét hann hina fyrri gerð standa óbreytta við hlið þess. Á sjókortum, en þau voru sjaldnast prentuð um þessar mundir, var hin forna Fixlanda- eða Frís- landagerð enn ríkjandi, oftast í hinni end- urskoðuðu gerð Portúgala og Frakka og með heitinu Island. En þá er það sem íslandskort Guðbrands Þorlákssonar kemur til sögunnar. Ekki er vitað með vissu, hvenær það er gert, því að kortsins er sjaldan getið í íslenskum heim- ildum. Það birtist fyrst í Additamentum IV, Theatri orbis terrarum, viðaukabindi nýrra korta, sem Ortelius gaf út við safn sitt árið 1590. Á kortinu sjálfu stendur, að mynda- mótið sé gert 1585, svo að það hlýturað vera eitthvað eldra. Kortið erekki eignað biskupi sjálfum, heldur dönskum fræðimanni, Anders Sorensen Vedel (Andreas Velleius), sem mun hafa fengið það og sent Orteliusi. Fimm árum síðar (1590) birtist kortið í

(1) Kápa
(2) Kápa
(3) Blaðsíða 1
(4) Blaðsíða 2
(5) Blaðsíða 3
(6) Blaðsíða 4
(7) Blaðsíða 5
(8) Blaðsíða 6
(9) Blaðsíða 7
(10) Blaðsíða 8
(11) Blaðsíða 9
(12) Blaðsíða 10
(13) Blaðsíða 11
(14) Blaðsíða 12
(15) Blaðsíða 13
(16) Blaðsíða 14
(17) Blaðsíða 15
(18) Blaðsíða 16
(19) Blaðsíða 17
(20) Blaðsíða 18
(21) Blaðsíða 19
(22) Blaðsíða 20
(23) Blaðsíða 21
(24) Blaðsíða 22
(25) Blaðsíða 23
(26) Blaðsíða 24
(27) Kápa
(28) Kápa
(29) Kvarði
(30) Litaspjald