ferðamanna sem reki fé og áburðarhesta að sumri um engi og slægjur þegar þeir fari að austan og ætli yfir Þjórsá á Nesferju, og um Ferjunes vestan ár, á leið sinni til Eyrarbakka. Jarðabókin um þessar slóðir var skráð árið 1709, eftir að stóra bóla hafði geisað, og er líklegast að athugagreinarnar hafi orðið til fljótlega eftir skráningu sem nokkurs konar viðbætur.1 Presturinn í Kálfholti kvartaði einnig yfir ferðafólki sem fór yfir Þjórsá á Egilsstaðferju. I jarðabókinni kemur líka fram að Austanmenn fóm um engjar í Kolsholti í Flóa á leið sinni til Eyrarbakka eða til að sækja skreið á Suðurnes.2 Þessir Austanmenn fóm væntanlega yfir Þjórsá hjá Egilsstöðum. Eyrarbakki hafði verið fiskihöfn öðm fremur fram til loka 17. aldar, enda var mikil veiði stunduð frá allri strandlengju Suðurlands. En nokkm fyrir 1690 skall á hinn mesti fiskbrestur og brugðust menn þá við með þeim hætti að flytja sauði á fæti til Eyrarbakka. Þannig breyttist Eyrarbakki í sláturhöfn og þegar fiskveiði tók að glæðast að nýju um 1705 var kaupmönnum gert skylt að taka áfram við sláturfé af bændum.3 Menn ráku því lifandi fé í kaupstaðinn og lausa hesta sem þeir hugðust klyfja með vamingi til heimflutnings. Þetta var því nýjung sem mun hafa verið tekin upp um 1690 og mæltist reksturinn illa fyrir í Ashverfinu, eins og athugagreinamar sýna. Ekki kemur fram hvort menn ráku um Ashverfið þegar um 1690 og er hugsanlegt að þetta hafi verið enn meiri nýjung en svo þegar Jarðabók Arna og Páls var tekin saman. Rök til þessa em þau að í henni segir frá miklum flóðum á milli Frakkavatns og Fiskivatns og má geta sér til að leiðin til Sandhólaferju, sem helst má ætla að hafi verið sunnan Frakkavatns, hafi orðið ófær eða mjög torfær. Samkvæmt jarðabókinni hafði ós Frakkavatns stíflast árið 1705 svo að vatnið flæddi yfir bakka og eins hafði stíflast Flóðalækur sem fellur í Frakkavatn. Fiskivatn var í námunda við Háf en er nú horfið, hvarf við framrás Djúpóss á sínum tíma. Árið 1706 stíflaðist þetta vatn líka og flóð úr því spilltu engjum Vetleifsholts, samkvæmt því sem segir í jarðabókinni. Er bætt við að engjavegur bæjarins sé langur og blautur og hið sama segir um engjaveg Sandhólaferju, reyndar tekið fram að ófært sé á engjamar vegna flóðsins í Frakkavatni.4 Ekki eru mér kunnar heimildir sem dugi til að hægt sé að skera úr um það hvenær menn tóku að ferðast um Ás til Þjórsár, hvort það var fyrst um 1705 vegna flóða, um 1690 vegna nýupptekins rekstrar sauðfjár og hesta til Eyrarbakka eða gamall siður þegar jarðabókin var tekin saman. Umkvartanir benda til að þetta hafi verið nýjung. Merkilegt er að Bjöm Gunnlaugsson skuli 1. Rök fyrir þessu eru ekki síst þau að athugagrein um skaða á engjum undir Eyjafjöllum er rituð með sömu hendi og athugagreinamar um As og hjáleigumar en fram kemur að presturinn á Hólum (Eyvindarhólum) verði sjálfur að reka úr slægjum vegna vinnuhjúaeklu og er að vænta að stóra bóia hafi valdið. Athugagreinarnar eru í AM 223 8vo og munu fylgja ljósprentun jarðabókar í útgáfu Fræðafélags undir umsjón Gunnars F. Guðmundssonar og bera kennitölumar 36-42. Jón Gíslason póstfulltrúi benti mér á þessa heimild. 2. Jarðabók Arna og Páls II, bls. 160. 3. Jón J. Aðils, Einokunarverzlun Dana á íslandi 1602-1787 ( 1919), bls. 263. 4. Jarðabók Árna og Páls I, bls. 363, 370, 369, 385-6. 62

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Kápa
(6) Kápa
(7) Blaðsíða 1
(8) Blaðsíða 2
(9) Blaðsíða 3
(10) Blaðsíða 4
(11) Blaðsíða 5
(12) Blaðsíða 6
(13) Blaðsíða 7
(14) Blaðsíða 8
(15) Blaðsíða 9
(16) Blaðsíða 10
(17) Blaðsíða 11
(18) Blaðsíða 12
(19) Blaðsíða 13
(20) Blaðsíða 14
(21) Blaðsíða 15
(22) Blaðsíða 16
(23) Blaðsíða 17
(24) Blaðsíða 18
(25) Blaðsíða 19
(26) Blaðsíða 20
(27) Blaðsíða 21
(28) Blaðsíða 22
(29) Blaðsíða 23
(30) Blaðsíða 24
(31) Blaðsíða 25
(32) Blaðsíða 26
(33) Blaðsíða 27
(34) Blaðsíða 28
(35) Blaðsíða 29
(36) Blaðsíða 30
(37) Blaðsíða 31
(38) Blaðsíða 32
(39) Blaðsíða 33
(40) Blaðsíða 34
(41) Blaðsíða 35
(42) Blaðsíða 36
(43) Blaðsíða 37
(44) Blaðsíða 38
(45) Blaðsíða 39
(46) Blaðsíða 40
(47) Blaðsíða 41
(48) Blaðsíða 42
(49) Blaðsíða 43
(50) Blaðsíða 44
(51) Blaðsíða 45
(52) Blaðsíða 46
(53) Blaðsíða 47
(54) Blaðsíða 48
(55) Blaðsíða 49
(56) Blaðsíða 50
(57) Blaðsíða 51
(58) Blaðsíða 52
(59) Blaðsíða 53
(60) Blaðsíða 54
(61) Blaðsíða 55
(62) Blaðsíða 56
(63) Blaðsíða 57
(64) Blaðsíða 58
(65) Blaðsíða 59
(66) Blaðsíða 60
(67) Blaðsíða 61
(68) Blaðsíða 62
(69) Blaðsíða 63
(70) Blaðsíða 64
(71) Blaðsíða 65
(72) Blaðsíða 66
(73) Blaðsíða 67
(74) Blaðsíða 68
(75) Blaðsíða 69
(76) Blaðsíða 70
(77) Blaðsíða 71
(78) Blaðsíða 72
(79) Blaðsíða 73
(80) Blaðsíða 74
(81) Blaðsíða 75
(82) Blaðsíða 76
(83) Blaðsíða 77
(84) Blaðsíða 78
(85) Blaðsíða 79
(86) Blaðsíða 80
(87) Blaðsíða 81
(88) Blaðsíða 82
(89) Blaðsíða 83
(90) Blaðsíða 84
(91) Blaðsíða 85
(92) Blaðsíða 86
(93) Blaðsíða 87
(94) Blaðsíða 88
(95) Blaðsíða 89
(96) Blaðsíða 90
(97) Blaðsíða 91
(98) Blaðsíða 92
(99) Blaðsíða 93
(100) Blaðsíða 94
(101) Blaðsíða 95
(102) Blaðsíða 96
(103) Blaðsíða 97
(104) Blaðsíða 98
(105) Blaðsíða 99
(106) Blaðsíða 100
(107) Blaðsíða 101
(108) Blaðsíða 102
(109) Blaðsíða 103
(110) Blaðsíða 104
(111) Blaðsíða 105
(112) Blaðsíða 106
(113) Blaðsíða 107
(114) Blaðsíða 108
(115) Blaðsíða 109
(116) Blaðsíða 110
(117) Blaðsíða 111
(118) Blaðsíða 112
(119) Blaðsíða 113
(120) Blaðsíða 114
(121) Blaðsíða 115
(122) Blaðsíða 116
(123) Blaðsíða 117
(124) Blaðsíða 118
(125) Blaðsíða 119
(126) Blaðsíða 120
(127) Blaðsíða 121
(128) Blaðsíða 122
(129) Blaðsíða 123
(130) Blaðsíða 124
(131) Blaðsíða 125
(132) Blaðsíða 126
(133) Blaðsíða 127
(134) Blaðsíða 128
(135) Blaðsíða 129
(136) Blaðsíða 130
(137) Blaðsíða 131
(138) Blaðsíða 132
(139) Blaðsíða 133
(140) Blaðsíða 134
(141) Blaðsíða 135
(142) Blaðsíða 136
(143) Blaðsíða 137
(144) Blaðsíða 138
(145) Blaðsíða 139
(146) Blaðsíða 140
(147) Blaðsíða 141
(148) Blaðsíða 142
(149) Blaðsíða 143
(150) Blaðsíða 144
(151) Blaðsíða 145
(152) Blaðsíða 146
(153) Blaðsíða 147
(154) Blaðsíða 148
(155) Blaðsíða 149
(156) Blaðsíða 150
(157) Blaðsíða 151
(158) Blaðsíða 152
(159) Blaðsíða 153
(160) Blaðsíða 154
(161) Blaðsíða 155
(162) Blaðsíða 156
(163) Blaðsíða 157
(164) Blaðsíða 158
(165) Blaðsíða 159
(166) Blaðsíða 160
(167) Blaðsíða 161
(168) Blaðsíða 162
(169) Blaðsíða 163
(170) Blaðsíða 164
(171) Blaðsíða 165
(172) Blaðsíða 166
(173) Blaðsíða [1]
(174) Blaðsíða [2]
(175) Kápa
(176) Kápa
(177) Saurblað
(178) Saurblað
(179) Band
(180) Band
(181) Kjölur
(182) Framsnið
(183) Kvarði
(184) Litaspjald