en einlægt hefir þó lifað í kolunum, og aldrei kulnað til fulls fornar glæður. Það er annars enginn hægðarleikur, að gera jafn- mörgum og misjöfnum mönnum til hæfis við sama borð og fæði taka hjá bryta. Sumir eru af fátækum bænda- heimilum í sveit, lítt vanir góðu eða margbreyttu matar- æði; aðrir eru af góðum og þrifalegum heimilum, vanir allsnægtum eða jafnvel óhófi og dekri. Eptir þessu fara mjög kröfur þeirra, og einum kann að virðast það óframbærilegt, er öðrum þykir gott eða — ef til vill — ágætt. En bryti er skyldur að selja hverjum pilti, sem þess æskir, fæði sómasamlega útilátið ásamt þjónustu fyrir 1 kr. um daginn, og þar af leiðir, að allir verða að fella sig við hið sama. Þetta má reyndar takast meðan tilhliðrun- arsemi er nóg frá báðum hliðum og einhverjir vilja synda milli skers og báru, en það getur fljótt breytzt og þá er allt í sömu þverúðinni og fyr. Það er máske ekkert sem mælir eins með því að skólinn sje fluttur á Akureyri eins og þessi sí-yfirvofandi matarrimma og ónot er af henni geta leitt. Væri skólinn á Akureyri myndi aldrei þurfa að kvíða slíku, þar gæti hver eptir eigin geðþótta og efnahag lifað spart eða óspart, allt væri komið undir heimulegum samningum og engin þrengjandi lagaboð gætu þá skapað piltum kjörin í því tilliti. Síðan matarrimman rjenaði hefir annað gremjuefni fengizt fyrir pilta, er engu síður hefir hnekkt framförum skólans, og hefir þannig hver óhappabáran rekið aðra. Haustið 1882 kom Halldór Briem til skólans og hafði honum verið veitt 2. kennaraembættið, átti hann að kenna söng og leikfimi ásamt öðru, er þurfa þætti, en næsta vetur á undan hafði Þórður læknir Thóroddsen haft þann starfa á hendi og farizt vel. Urðu því ill um- skipti, er Briem gat hvorugt kennt svo í lagi færi, en þettu urðu piltar að sætta sig við, hvort líkaði betur eða ver. Verður ekki vægari dómur felldur um kennslu hans í söng og leikfimi enn kalla hana kák. Undan þessu hafa piltar mjög kvartað og tvisvar hafa þær kvartanir birzt í blöðum, án þess þær þó hafi haft sýnilegan betrunar-ár- angur í för með sjer. Önnur þeirra stendur í 15. tölubl. I. árg. af „Austra" og er ritin af Benidikt S. Þórarinssyni; er hún djarflega og einart samin, skýrir hún afdráttarlaust frá annmörkum skólans og hlífist hvergi við. Er slíkt að sönnu rjettlátt og þarft að svo sje gert, en þá verður að gæta allrar sannsýni og óhlutdrægni, en í því hefir greinarhöfundinum mjög skjátlast. Hann var persónu- lega óvinveittur bæði H. Briem og einkum skólastjóra, J. A. Hjaltalín, hefir hann því eigi varast gífuryrði og óhlutdrægni sem skyldi. Hefir hann að öðru leyti gert svo lítið úr skólanum og borið hann svo ófögrum orðum, að mjer þykir full ástæða til að gera nokkrar athugasemdir við grein hans. Hann segir t.d. að piltar læri ljótari limaburð af leik- fiminni enn þeir hafa áður; nær slíkt engri átt, — öllu má muna — og fyr getur leikfimiskennsla óhæf verið enn hún bjagar menn og skæli úr rjettu lagi. Öðru máli er að gegna með stærðfræðiskennslu Briems, og eigi er hann jafn óhæfur til að kenna stærðfræði sem leikfimi, jafnvel þótt hann ekki gæti kennt landmælingar næstliðinn vet- ur. Hann er máske ekki svo fjölhæfur eða skarpskyggn reikningsmaður, en hann er þó hæfilega vel að sjer í þeirri grein. Það sem hann einkum vantar til að geta verið viðunanlegur kennari er lag það og fjör, lipurð og hæfileg alvörugefni, er sjerhver kennari verður að hafa, til þess að geta hlotið hylli og virðingu hjá lærisveinum sínum. Benidikt S. Þórarinsson segir svo mikinn óþrifnað úti og inni á skólanum, að vart finnist verra á lökustu óþrifaheimilum. Hjer þykir mjer hann taka æði djúpt 1 árinni. Jeg þekki hvernig til hagar i Ijelegum kotbæum við sjó (mætti nefna bæji í Kræklingahlíð, nógu nærri skólanum til samanburðar) og myndi jeg aldrei bera þrifnað þeirra saman við skólans; en þrátt fyrir það vil jeg eigi segja, að þar sje svo þrifalegt sem mætti og ætti að vera. Að segja að skólastjóri láti pilta sjálfráða, haldi þeim eigi til lesturs og hafi litið sem ekkert eptirlit með þeim, er og talsvert orðum aukið. Jeg vissi hann opt leggja ríkt á við pilta þá, er ferðaleyfi fengu á laugar- dagskvöldum og endranær, að þeir kæmi svo fljótt heim aptur, að þeir gætu lesið undir og verið í næstu kennslu- stundum. Þá er hvílrækir voru áminnti hann með hægum orðum um að eyða eigi tíma til ónýtis, og unglinga, sem litt skeyttu um lestur, tók hann til sín á skrifstofu sína og ljet lesa hjá sjer vissan tima úr deginum. Að öðru leyti hafði hann nákvæmt eptirlit með piltum þeim, er veikt- ust; ljet hann sjer annt um hjúkrun þeirra, veitti þeim ókeypis margan greiða og lánaði jafnvel hesta og annað, er þurfti til að sækja lækni án endurgjalds. Öll afskipti hans af piltum þóttu mjer bera vott um, að hann hefði sjerlega gott lag á að stjórna þeim, og ljeti sjer annt um vellíðan þeirra og framfarir. Það er annars margt fleira í grein B. S. Þ. mjög frekjuborið og fært frá rjettu lagi, en jeg hefi eigi tóm til að telja það. Þegar hótfyndni og hefndargirni haldast í hendur er auðvelt að gera úlfalda úr mýflugu. Það eru eigi lítilvægir gallar á skólanum, að hann stendur uppi í sveit afskekktri, fjarri kaupstað og nauð- synlegum samgöngum við útlendinga og aðra, er hann í heild sinni og einstakir af piltum og kennurum þurfa að hafa skipti við og geta, beinlínis og óbeinlínis haft hag af að skipta við; að kennslutíminn á honum er svo stuttur fyrir menn, er eiga að koma þangað alls óundirbúnir og að fæðissalan er bundin við einn mann og í svo nánu sambandi við stjórn skólans. Úr þessu hefði öllu verið bætt, að kostnaðarlausu fyrir landsjóð, hefði skólinn staðið á Akureyri, en til að flytja skólann úr stað eða leggja hann niður og byggja annan nýjan myndi þurfa stórfje, sömuleiðis þarf talsvert fje til að koma upp húsi við hann fyrir söfn hans, ef skólatíminn væri lengdur (bekkjum fjölgað), en hann stæði, þar sem nú er; þá sýnist það engin frágangssök, en von er þvi minni til að það fje verði veitt, er kyrkingur og uppdráttur er kominn í stofnunina og margir orðnir henni fráhverfir vegna „sjálfskaparvítanna" (þ.e. óhæfs kennara og hins illa ræmda bryta). Því verður heldur eigi neitað, að piltar hafa í mörgu tilliti hag af veru skólans á þessum stað og ekki er þar hætt við óreglu og siðaspillingu þeirri, sem tíðari er í kaupstöðum, en kostirnir munu eta sig upp; að minnsta kosti virðist skoðun sú algeng og rótgróin er- lendis, að bezt fari um skólana í bæjum eða kauptúnum, enda eru skólar víðast þannig settir, að frá skildum bamaskólum, búnaðarskólum eða öðrum þess konar stofnunum, er vegna starfa síns og annara atvika hljóta að vera annarstaðar. Jeg á reyndar ekki víst að allir líti svona á málið eða álíti skólanum svo ómissandi að vera í bæ, enda má hann að góðu gagni verða þar sem nú er, ef aðsókn er nóg að honum og atvik öll hagstæð, en hver ábyrgist það? Mjer kemur ekki að óvörum þótt einhver kunni að segja, er þetta les, að sig varði ekki um þetta sífellda stagl um Möðruvallaskólann, jeg veit að margir alþýðumenn láta sig einu gilda hvort hann þrífst eða eigi, já! og margir ef til vill, sem vildu helzt að hann væri eigi til og þykir hann að eins óþarft átumein í fje landsjóðs og ónýtur landsmönnnum. En þetta er hin almenna, skakka skoð- un, er kemur fram hjá almenningi um skólana og það er hún, sem hefir komið á kaldan klaka svo mörgum þarf- legum fyrirtækjum hjá oss. Alþýðuskólar hafa ýmsir verið stofnaðir hjer og talsvert fje lagt til þeirra 1 fyrstu, en þegar þeir hafa átt að taka til starfa hafa fáir eða engir 115

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page I
(10) Page II
(11) Page III
(12) Page IV
(13) Page V
(14) Page VI
(15) Page VII
(16) Page VIII
(17) Page IX
(18) Page X
(19) Page XI
(20) Page XII
(21) Page XIII
(22) Page XIV
(23) Page XV
(24) Page XVI
(25) Page XVII
(26) Page XVIII
(27) Page XIX
(28) Page XX
(29) Page XXI
(30) Page XXII
(31) Page XXIII
(32) Page XXIV
(33) Page 1
(34) Page 2
(35) Page 3
(36) Page 4
(37) Page 5
(38) Page 6
(39) Page 7
(40) Page 8
(41) Page 9
(42) Page 10
(43) Page 11
(44) Page 12
(45) Page 13
(46) Page 14
(47) Page 15
(48) Page 16
(49) Page 17
(50) Page 18
(51) Page 19
(52) Page 20
(53) Page 21
(54) Page 22
(55) Page 23
(56) Page 24
(57) Page 25
(58) Page 26
(59) Page 27
(60) Page 28
(61) Page 29
(62) Page 30
(63) Page 31
(64) Page 32
(65) Page 33
(66) Page 34
(67) Page 35
(68) Page 36
(69) Page 37
(70) Page 38
(71) Page 39
(72) Page 40
(73) Page 41
(74) Page 42
(75) Page 43
(76) Page 44
(77) Page 45
(78) Page 46
(79) Page 47
(80) Page 48
(81) Page 49
(82) Page 50
(83) Page 51
(84) Page 52
(85) Page 53
(86) Page 54
(87) Page 55
(88) Page 56
(89) Page 57
(90) Page 58
(91) Page 59
(92) Page 60
(93) Page 61
(94) Page 62
(95) Page 63
(96) Page 64
(97) Page 65
(98) Page 66
(99) Page 67
(100) Page 68
(101) Page 69
(102) Page 70
(103) Page 71
(104) Page 72
(105) Page 73
(106) Page 74
(107) Page 75
(108) Page 76
(109) Page 77
(110) Page 78
(111) Page 79
(112) Page 80
(113) Page 81
(114) Page 82
(115) Page 83
(116) Page 84
(117) Page 85
(118) Page 86
(119) Page 87
(120) Page 88
(121) Page 89
(122) Page 90
(123) Page 91
(124) Page 92
(125) Page 93
(126) Page 94
(127) Page 95
(128) Page 96
(129) Page 97
(130) Page 98
(131) Page 99
(132) Page 100
(133) Page 101
(134) Page 102
(135) Page 103
(136) Page 104
(137) Page 105
(138) Page 106
(139) Page 107
(140) Page 108
(141) Page 109
(142) Page 110
(143) Page 111
(144) Page 112
(145) Page 113
(146) Page 114
(147) Page 115
(148) Page 116
(149) Page 117
(150) Page 118
(151) Page 119
(152) Page 120
(153) Page 121
(154) Page 122
(155) Page 123
(156) Page 124
(157) Page 125
(158) Page 126
(159) Page 127
(160) Page 128
(161) Page 129
(162) Page 130
(163) Page 131
(164) Page 132
(165) Page 133
(166) Page 134
(167) Page 135
(168) Page 136
(169) Page 137
(170) Page 138
(171) Page 139
(172) Page 140
(173) Page 141
(174) Page 142
(175) Page 143
(176) Page 144
(177) Page 145
(178) Page 146
(179) Page 147
(180) Page 148
(181) Page 149
(182) Page 150
(183) Page 151
(184) Page 152
(185) Page 153
(186) Page 154
(187) Page 155
(188) Page 156
(189) Page 157
(190) Page 158
(191) Page 159
(192) Page 160
(193) Page 161
(194) Page 162
(195) Page 163
(196) Page 164
(197) Page 165
(198) Page 166
(199) Page 167
(200) Page 168
(201) Page 169
(202) Page 170
(203) Page 171
(204) Page 172
(205) Page 173
(206) Page 174
(207) Page 175
(208) Page 176
(209) Page 177
(210) Page 178
(211) Page 179
(212) Page 180
(213) Page 181
(214) Page 182
(215) Page 183
(216) Page 184
(217) Page 185
(218) Page 186
(219) Page 187
(220) Page 188
(221) Page 189
(222) Page 190
(223) Page 191
(224) Page 192
(225) Page 193
(226) Page 194
(227) Page 195
(228) Page 196
(229) Page 197
(230) Page 198
(231) Page 199
(232) Page 200
(233) Page 201
(234) Page 202
(235) Page 203
(236) Page 204
(237) Page 205
(238) Page 206
(239) Page 207
(240) Page 208
(241) Page 209
(242) Page 210
(243) Page 211
(244) Page 212
(245) Page 213
(246) Page 214
(247) Page 215
(248) Page 216
(249) Page 217
(250) Page 218
(251) Page 219
(252) Page 220
(253) Page 221
(254) Page 222
(255) Page 223
(256) Page 224
(257) Page 225
(258) Page 226
(259) Page 227
(260) Page 228
(261) Page 229
(262) Page 230
(263) Page 231
(264) Page 232
(265) Page 233
(266) Page 234
(267) Page 235
(268) Page 236
(269) Page 237
(270) Page 238
(271) Page 239
(272) Page 240
(273) Page 241
(274) Page 242
(275) Page 243
(276) Page 244
(277) Page 245
(278) Page 246
(279) Page 247
(280) Page 248
(281) Page 249
(282) Page 250
(283) Page 251
(284) Page 252
(285) Page 253
(286) Page 254
(287) Page 255
(288) Page 256
(289) Page 257
(290) Page 258
(291) Page 259
(292) Page 260
(293) Page 261
(294) Page 262
(295) Page 263
(296) Page 264
(297) Page 265
(298) Page 266
(299) Page 267
(300) Page 268
(301) Page 269
(302) Page 270
(303) Page 271
(304) Page 272
(305) Page 273
(306) Page 274
(307) Page 275
(308) Page 276
(309) Page 277
(310) Page 278
(311) Page 279
(312) Page 280
(313) Page 281
(314) Page 282
(315) Page 283
(316) Page 284
(317) Page 285
(318) Page 286
(319) Page 287
(320) Page 288
(321) Page 289
(322) Page 290
(323) Page 291
(324) Page 292
(325) Page 293
(326) Page 294
(327) Page 295
(328) Page 296
(329) Page 297
(330) Page 298
(331) Page 299
(332) Page 300
(333) Page 301
(334) Page 302
(335) Page 303
(336) Page 304
(337) Page 305
(338) Page 306
(339) Page 307
(340) Page 308
(341) Page 309
(342) Page 310
(343) Page 311
(344) Page 312
(345) Page 313
(346) Page 314
(347) Page 315
(348) Page 316
(349) Page 317
(350) Page 318
(351) Page 319
(352) Page 320
(353) Page 321
(354) Page 322
(355) Page 323
(356) Page 324
(357) Page 325
(358) Page 326
(359) Page 327
(360) Page 328
(361) Rear Flyleaf
(362) Rear Flyleaf
(363) Rear Flyleaf
(364) Rear Flyleaf
(365) Rear Flyleaf
(366) Rear Flyleaf
(367) Rear Board
(368) Rear Board
(369) Spine
(370) Fore Edge
(371) Scale
(372) Color Palette