en einlægt hefir þó lifað í kolunum, og aldrei kulnað til fulls fornar glæður. Það er annars enginn hægðarleikur, að gera jafn- mörgum og misjöfnum mönnum til hæfis við sama borð og fæði taka hjá bryta. Sumir eru af fátækum bænda- heimilum í sveit, lítt vanir góðu eða margbreyttu matar- æði; aðrir eru af góðum og þrifalegum heimilum, vanir allsnægtum eða jafnvel óhófi og dekri. Eptir þessu fara mjög kröfur þeirra, og einum kann að virðast það óframbærilegt, er öðrum þykir gott eða — ef til vill — ágætt. En bryti er skyldur að selja hverjum pilti, sem þess æskir, fæði sómasamlega útilátið ásamt þjónustu fyrir 1 kr. um daginn, og þar af leiðir, að allir verða að fella sig við hið sama. Þetta má reyndar takast meðan tilhliðrun- arsemi er nóg frá báðum hliðum og einhverjir vilja synda milli skers og báru, en það getur fljótt breytzt og þá er allt í sömu þverúðinni og fyr. Það er máske ekkert sem mælir eins með því að skólinn sje fluttur á Akureyri eins og þessi sí-yfirvofandi matarrimma og ónot er af henni geta leitt. Væri skólinn á Akureyri myndi aldrei þurfa að kvíða slíku, þar gæti hver eptir eigin geðþótta og efnahag lifað spart eða óspart, allt væri komið undir heimulegum samningum og engin þrengjandi lagaboð gætu þá skapað piltum kjörin í því tilliti. Síðan matarrimman rjenaði hefir annað gremjuefni fengizt fyrir pilta, er engu síður hefir hnekkt framförum skólans, og hefir þannig hver óhappabáran rekið aðra. Haustið 1882 kom Halldór Briem til skólans og hafði honum verið veitt 2. kennaraembættið, átti hann að kenna söng og leikfimi ásamt öðru, er þurfa þætti, en næsta vetur á undan hafði Þórður læknir Thóroddsen haft þann starfa á hendi og farizt vel. Urðu því ill um- skipti, er Briem gat hvorugt kennt svo í lagi færi, en þettu urðu piltar að sætta sig við, hvort líkaði betur eða ver. Verður ekki vægari dómur felldur um kennslu hans í söng og leikfimi enn kalla hana kák. Undan þessu hafa piltar mjög kvartað og tvisvar hafa þær kvartanir birzt í blöðum, án þess þær þó hafi haft sýnilegan betrunar-ár- angur í för með sjer. Önnur þeirra stendur í 15. tölubl. I. árg. af „Austra" og er ritin af Benidikt S. Þórarinssyni; er hún djarflega og einart samin, skýrir hún afdráttarlaust frá annmörkum skólans og hlífist hvergi við. Er slíkt að sönnu rjettlátt og þarft að svo sje gert, en þá verður að gæta allrar sannsýni og óhlutdrægni, en í því hefir greinarhöfundinum mjög skjátlast. Hann var persónu- lega óvinveittur bæði H. Briem og einkum skólastjóra, J. A. Hjaltalín, hefir hann því eigi varast gífuryrði og óhlutdrægni sem skyldi. Hefir hann að öðru leyti gert svo lítið úr skólanum og borið hann svo ófögrum orðum, að mjer þykir full ástæða til að gera nokkrar athugasemdir við grein hans. Hann segir t.d. að piltar læri ljótari limaburð af leik- fiminni enn þeir hafa áður; nær slíkt engri átt, — öllu má muna — og fyr getur leikfimiskennsla óhæf verið enn hún bjagar menn og skæli úr rjettu lagi. Öðru máli er að gegna með stærðfræðiskennslu Briems, og eigi er hann jafn óhæfur til að kenna stærðfræði sem leikfimi, jafnvel þótt hann ekki gæti kennt landmælingar næstliðinn vet- ur. Hann er máske ekki svo fjölhæfur eða skarpskyggn reikningsmaður, en hann er þó hæfilega vel að sjer í þeirri grein. Það sem hann einkum vantar til að geta verið viðunanlegur kennari er lag það og fjör, lipurð og hæfileg alvörugefni, er sjerhver kennari verður að hafa, til þess að geta hlotið hylli og virðingu hjá lærisveinum sínum. Benidikt S. Þórarinsson segir svo mikinn óþrifnað úti og inni á skólanum, að vart finnist verra á lökustu óþrifaheimilum. Hjer þykir mjer hann taka æði djúpt 1 árinni. Jeg þekki hvernig til hagar i Ijelegum kotbæum við sjó (mætti nefna bæji í Kræklingahlíð, nógu nærri skólanum til samanburðar) og myndi jeg aldrei bera þrifnað þeirra saman við skólans; en þrátt fyrir það vil jeg eigi segja, að þar sje svo þrifalegt sem mætti og ætti að vera. Að segja að skólastjóri láti pilta sjálfráða, haldi þeim eigi til lesturs og hafi litið sem ekkert eptirlit með þeim, er og talsvert orðum aukið. Jeg vissi hann opt leggja ríkt á við pilta þá, er ferðaleyfi fengu á laugar- dagskvöldum og endranær, að þeir kæmi svo fljótt heim aptur, að þeir gætu lesið undir og verið í næstu kennslu- stundum. Þá er hvílrækir voru áminnti hann með hægum orðum um að eyða eigi tíma til ónýtis, og unglinga, sem litt skeyttu um lestur, tók hann til sín á skrifstofu sína og ljet lesa hjá sjer vissan tima úr deginum. Að öðru leyti hafði hann nákvæmt eptirlit með piltum þeim, er veikt- ust; ljet hann sjer annt um hjúkrun þeirra, veitti þeim ókeypis margan greiða og lánaði jafnvel hesta og annað, er þurfti til að sækja lækni án endurgjalds. Öll afskipti hans af piltum þóttu mjer bera vott um, að hann hefði sjerlega gott lag á að stjórna þeim, og ljeti sjer annt um vellíðan þeirra og framfarir. Það er annars margt fleira í grein B. S. Þ. mjög frekjuborið og fært frá rjettu lagi, en jeg hefi eigi tóm til að telja það. Þegar hótfyndni og hefndargirni haldast í hendur er auðvelt að gera úlfalda úr mýflugu. Það eru eigi lítilvægir gallar á skólanum, að hann stendur uppi í sveit afskekktri, fjarri kaupstað og nauð- synlegum samgöngum við útlendinga og aðra, er hann í heild sinni og einstakir af piltum og kennurum þurfa að hafa skipti við og geta, beinlínis og óbeinlínis haft hag af að skipta við; að kennslutíminn á honum er svo stuttur fyrir menn, er eiga að koma þangað alls óundirbúnir og að fæðissalan er bundin við einn mann og í svo nánu sambandi við stjórn skólans. Úr þessu hefði öllu verið bætt, að kostnaðarlausu fyrir landsjóð, hefði skólinn staðið á Akureyri, en til að flytja skólann úr stað eða leggja hann niður og byggja annan nýjan myndi þurfa stórfje, sömuleiðis þarf talsvert fje til að koma upp húsi við hann fyrir söfn hans, ef skólatíminn væri lengdur (bekkjum fjölgað), en hann stæði, þar sem nú er; þá sýnist það engin frágangssök, en von er þvi minni til að það fje verði veitt, er kyrkingur og uppdráttur er kominn í stofnunina og margir orðnir henni fráhverfir vegna „sjálfskaparvítanna" (þ.e. óhæfs kennara og hins illa ræmda bryta). Því verður heldur eigi neitað, að piltar hafa í mörgu tilliti hag af veru skólans á þessum stað og ekki er þar hætt við óreglu og siðaspillingu þeirri, sem tíðari er í kaupstöðum, en kostirnir munu eta sig upp; að minnsta kosti virðist skoðun sú algeng og rótgróin er- lendis, að bezt fari um skólana í bæjum eða kauptúnum, enda eru skólar víðast þannig settir, að frá skildum bamaskólum, búnaðarskólum eða öðrum þess konar stofnunum, er vegna starfa síns og annara atvika hljóta að vera annarstaðar. Jeg á reyndar ekki víst að allir líti svona á málið eða álíti skólanum svo ómissandi að vera í bæ, enda má hann að góðu gagni verða þar sem nú er, ef aðsókn er nóg að honum og atvik öll hagstæð, en hver ábyrgist það? Mjer kemur ekki að óvörum þótt einhver kunni að segja, er þetta les, að sig varði ekki um þetta sífellda stagl um Möðruvallaskólann, jeg veit að margir alþýðumenn láta sig einu gilda hvort hann þrífst eða eigi, já! og margir ef til vill, sem vildu helzt að hann væri eigi til og þykir hann að eins óþarft átumein í fje landsjóðs og ónýtur landsmönnnum. En þetta er hin almenna, skakka skoð- un, er kemur fram hjá almenningi um skólana og það er hún, sem hefir komið á kaldan klaka svo mörgum þarf- legum fyrirtækjum hjá oss. Alþýðuskólar hafa ýmsir verið stofnaðir hjer og talsvert fje lagt til þeirra 1 fyrstu, en þegar þeir hafa átt að taka til starfa hafa fáir eða engir 115

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Saurblað
(6) Saurblað
(7) Saurblað
(8) Saurblað
(9) Blaðsíða I
(10) Blaðsíða II
(11) Blaðsíða III
(12) Blaðsíða IV
(13) Blaðsíða V
(14) Blaðsíða VI
(15) Blaðsíða VII
(16) Blaðsíða VIII
(17) Blaðsíða IX
(18) Blaðsíða X
(19) Blaðsíða XI
(20) Blaðsíða XII
(21) Blaðsíða XIII
(22) Blaðsíða XIV
(23) Blaðsíða XV
(24) Blaðsíða XVI
(25) Blaðsíða XVII
(26) Blaðsíða XVIII
(27) Blaðsíða XIX
(28) Blaðsíða XX
(29) Blaðsíða XXI
(30) Blaðsíða XXII
(31) Blaðsíða XXIII
(32) Blaðsíða XXIV
(33) Blaðsíða 1
(34) Blaðsíða 2
(35) Blaðsíða 3
(36) Blaðsíða 4
(37) Blaðsíða 5
(38) Blaðsíða 6
(39) Blaðsíða 7
(40) Blaðsíða 8
(41) Blaðsíða 9
(42) Blaðsíða 10
(43) Blaðsíða 11
(44) Blaðsíða 12
(45) Blaðsíða 13
(46) Blaðsíða 14
(47) Blaðsíða 15
(48) Blaðsíða 16
(49) Blaðsíða 17
(50) Blaðsíða 18
(51) Blaðsíða 19
(52) Blaðsíða 20
(53) Blaðsíða 21
(54) Blaðsíða 22
(55) Blaðsíða 23
(56) Blaðsíða 24
(57) Blaðsíða 25
(58) Blaðsíða 26
(59) Blaðsíða 27
(60) Blaðsíða 28
(61) Blaðsíða 29
(62) Blaðsíða 30
(63) Blaðsíða 31
(64) Blaðsíða 32
(65) Blaðsíða 33
(66) Blaðsíða 34
(67) Blaðsíða 35
(68) Blaðsíða 36
(69) Blaðsíða 37
(70) Blaðsíða 38
(71) Blaðsíða 39
(72) Blaðsíða 40
(73) Blaðsíða 41
(74) Blaðsíða 42
(75) Blaðsíða 43
(76) Blaðsíða 44
(77) Blaðsíða 45
(78) Blaðsíða 46
(79) Blaðsíða 47
(80) Blaðsíða 48
(81) Blaðsíða 49
(82) Blaðsíða 50
(83) Blaðsíða 51
(84) Blaðsíða 52
(85) Blaðsíða 53
(86) Blaðsíða 54
(87) Blaðsíða 55
(88) Blaðsíða 56
(89) Blaðsíða 57
(90) Blaðsíða 58
(91) Blaðsíða 59
(92) Blaðsíða 60
(93) Blaðsíða 61
(94) Blaðsíða 62
(95) Blaðsíða 63
(96) Blaðsíða 64
(97) Blaðsíða 65
(98) Blaðsíða 66
(99) Blaðsíða 67
(100) Blaðsíða 68
(101) Blaðsíða 69
(102) Blaðsíða 70
(103) Blaðsíða 71
(104) Blaðsíða 72
(105) Blaðsíða 73
(106) Blaðsíða 74
(107) Blaðsíða 75
(108) Blaðsíða 76
(109) Blaðsíða 77
(110) Blaðsíða 78
(111) Blaðsíða 79
(112) Blaðsíða 80
(113) Blaðsíða 81
(114) Blaðsíða 82
(115) Blaðsíða 83
(116) Blaðsíða 84
(117) Blaðsíða 85
(118) Blaðsíða 86
(119) Blaðsíða 87
(120) Blaðsíða 88
(121) Blaðsíða 89
(122) Blaðsíða 90
(123) Blaðsíða 91
(124) Blaðsíða 92
(125) Blaðsíða 93
(126) Blaðsíða 94
(127) Blaðsíða 95
(128) Blaðsíða 96
(129) Blaðsíða 97
(130) Blaðsíða 98
(131) Blaðsíða 99
(132) Blaðsíða 100
(133) Blaðsíða 101
(134) Blaðsíða 102
(135) Blaðsíða 103
(136) Blaðsíða 104
(137) Blaðsíða 105
(138) Blaðsíða 106
(139) Blaðsíða 107
(140) Blaðsíða 108
(141) Blaðsíða 109
(142) Blaðsíða 110
(143) Blaðsíða 111
(144) Blaðsíða 112
(145) Blaðsíða 113
(146) Blaðsíða 114
(147) Blaðsíða 115
(148) Blaðsíða 116
(149) Blaðsíða 117
(150) Blaðsíða 118
(151) Blaðsíða 119
(152) Blaðsíða 120
(153) Blaðsíða 121
(154) Blaðsíða 122
(155) Blaðsíða 123
(156) Blaðsíða 124
(157) Blaðsíða 125
(158) Blaðsíða 126
(159) Blaðsíða 127
(160) Blaðsíða 128
(161) Blaðsíða 129
(162) Blaðsíða 130
(163) Blaðsíða 131
(164) Blaðsíða 132
(165) Blaðsíða 133
(166) Blaðsíða 134
(167) Blaðsíða 135
(168) Blaðsíða 136
(169) Blaðsíða 137
(170) Blaðsíða 138
(171) Blaðsíða 139
(172) Blaðsíða 140
(173) Blaðsíða 141
(174) Blaðsíða 142
(175) Blaðsíða 143
(176) Blaðsíða 144
(177) Blaðsíða 145
(178) Blaðsíða 146
(179) Blaðsíða 147
(180) Blaðsíða 148
(181) Blaðsíða 149
(182) Blaðsíða 150
(183) Blaðsíða 151
(184) Blaðsíða 152
(185) Blaðsíða 153
(186) Blaðsíða 154
(187) Blaðsíða 155
(188) Blaðsíða 156
(189) Blaðsíða 157
(190) Blaðsíða 158
(191) Blaðsíða 159
(192) Blaðsíða 160
(193) Blaðsíða 161
(194) Blaðsíða 162
(195) Blaðsíða 163
(196) Blaðsíða 164
(197) Blaðsíða 165
(198) Blaðsíða 166
(199) Blaðsíða 167
(200) Blaðsíða 168
(201) Blaðsíða 169
(202) Blaðsíða 170
(203) Blaðsíða 171
(204) Blaðsíða 172
(205) Blaðsíða 173
(206) Blaðsíða 174
(207) Blaðsíða 175
(208) Blaðsíða 176
(209) Blaðsíða 177
(210) Blaðsíða 178
(211) Blaðsíða 179
(212) Blaðsíða 180
(213) Blaðsíða 181
(214) Blaðsíða 182
(215) Blaðsíða 183
(216) Blaðsíða 184
(217) Blaðsíða 185
(218) Blaðsíða 186
(219) Blaðsíða 187
(220) Blaðsíða 188
(221) Blaðsíða 189
(222) Blaðsíða 190
(223) Blaðsíða 191
(224) Blaðsíða 192
(225) Blaðsíða 193
(226) Blaðsíða 194
(227) Blaðsíða 195
(228) Blaðsíða 196
(229) Blaðsíða 197
(230) Blaðsíða 198
(231) Blaðsíða 199
(232) Blaðsíða 200
(233) Blaðsíða 201
(234) Blaðsíða 202
(235) Blaðsíða 203
(236) Blaðsíða 204
(237) Blaðsíða 205
(238) Blaðsíða 206
(239) Blaðsíða 207
(240) Blaðsíða 208
(241) Blaðsíða 209
(242) Blaðsíða 210
(243) Blaðsíða 211
(244) Blaðsíða 212
(245) Blaðsíða 213
(246) Blaðsíða 214
(247) Blaðsíða 215
(248) Blaðsíða 216
(249) Blaðsíða 217
(250) Blaðsíða 218
(251) Blaðsíða 219
(252) Blaðsíða 220
(253) Blaðsíða 221
(254) Blaðsíða 222
(255) Blaðsíða 223
(256) Blaðsíða 224
(257) Blaðsíða 225
(258) Blaðsíða 226
(259) Blaðsíða 227
(260) Blaðsíða 228
(261) Blaðsíða 229
(262) Blaðsíða 230
(263) Blaðsíða 231
(264) Blaðsíða 232
(265) Blaðsíða 233
(266) Blaðsíða 234
(267) Blaðsíða 235
(268) Blaðsíða 236
(269) Blaðsíða 237
(270) Blaðsíða 238
(271) Blaðsíða 239
(272) Blaðsíða 240
(273) Blaðsíða 241
(274) Blaðsíða 242
(275) Blaðsíða 243
(276) Blaðsíða 244
(277) Blaðsíða 245
(278) Blaðsíða 246
(279) Blaðsíða 247
(280) Blaðsíða 248
(281) Blaðsíða 249
(282) Blaðsíða 250
(283) Blaðsíða 251
(284) Blaðsíða 252
(285) Blaðsíða 253
(286) Blaðsíða 254
(287) Blaðsíða 255
(288) Blaðsíða 256
(289) Blaðsíða 257
(290) Blaðsíða 258
(291) Blaðsíða 259
(292) Blaðsíða 260
(293) Blaðsíða 261
(294) Blaðsíða 262
(295) Blaðsíða 263
(296) Blaðsíða 264
(297) Blaðsíða 265
(298) Blaðsíða 266
(299) Blaðsíða 267
(300) Blaðsíða 268
(301) Blaðsíða 269
(302) Blaðsíða 270
(303) Blaðsíða 271
(304) Blaðsíða 272
(305) Blaðsíða 273
(306) Blaðsíða 274
(307) Blaðsíða 275
(308) Blaðsíða 276
(309) Blaðsíða 277
(310) Blaðsíða 278
(311) Blaðsíða 279
(312) Blaðsíða 280
(313) Blaðsíða 281
(314) Blaðsíða 282
(315) Blaðsíða 283
(316) Blaðsíða 284
(317) Blaðsíða 285
(318) Blaðsíða 286
(319) Blaðsíða 287
(320) Blaðsíða 288
(321) Blaðsíða 289
(322) Blaðsíða 290
(323) Blaðsíða 291
(324) Blaðsíða 292
(325) Blaðsíða 293
(326) Blaðsíða 294
(327) Blaðsíða 295
(328) Blaðsíða 296
(329) Blaðsíða 297
(330) Blaðsíða 298
(331) Blaðsíða 299
(332) Blaðsíða 300
(333) Blaðsíða 301
(334) Blaðsíða 302
(335) Blaðsíða 303
(336) Blaðsíða 304
(337) Blaðsíða 305
(338) Blaðsíða 306
(339) Blaðsíða 307
(340) Blaðsíða 308
(341) Blaðsíða 309
(342) Blaðsíða 310
(343) Blaðsíða 311
(344) Blaðsíða 312
(345) Blaðsíða 313
(346) Blaðsíða 314
(347) Blaðsíða 315
(348) Blaðsíða 316
(349) Blaðsíða 317
(350) Blaðsíða 318
(351) Blaðsíða 319
(352) Blaðsíða 320
(353) Blaðsíða 321
(354) Blaðsíða 322
(355) Blaðsíða 323
(356) Blaðsíða 324
(357) Blaðsíða 325
(358) Blaðsíða 326
(359) Blaðsíða 327
(360) Blaðsíða 328
(361) Saurblað
(362) Saurblað
(363) Saurblað
(364) Saurblað
(365) Saurblað
(366) Saurblað
(367) Band
(368) Band
(369) Kjölur
(370) Framsnið
(371) Kvarði
(372) Litaspjald