124 Með bréfi dags. 19. okt. 1892 hafið þér herra Lands- höfðingi skorað á oss undirskrifaða að segja álit vort um það, hvemig gagnfræðakennslu megi koma á fót við Lærðaskólann, og hverjar breytingar þurfi að gjöra á lögum um Möðruvallaskólann 4. Nóv. 1881, til þess að lærisveinum þess skóla, er tekið hafa burtfararpróf, geti veitzt réttur til próflausrar inngöngu í 4. (5.) bekk Lærða skólatis, samkvæmt þingsályktun Alþingis og bréfi Landshöfðingjans 16. Marts 1892 til stiptsyfirvaldanna. Að því er hið fyrra atriði snertir, þá ætlum vér að nægja megi að bæta einum bekk við þá bekkjatölu Lærðaskólans, sem nú er; yrði þá 7 bekkir alls í þeim skóla. Vér leggjum til, að einum bekk sé bætt við og ekki tveim, bæði fyrir þá sök, að oss finnst nauðsynlegt vegna efnahags og ástands landa vorra, að gjöra námið svo stutt sem unnt er, án þess þó, að það verði eintómt kák; og hins vegar erum vér ekki sannfærðir um, að mjög langur námstími verði að því skapi notadrýgri, sem hann er lengri. Þess er og gætandi, að mjög margir nemendur vorra geta eigi farið í skóla, fyren þeir eru orðnir nokkuð stálpaðir, og þeim verður miklu meira gagn að jafnlöng- um námstíma en mönnum, sem yngri eru. Reynsla vor er og sú, að nemendur 17 ára og eldri hafa meira gagn af tveggja vetra námi en yngri menn af þriggja vetra námi; bæði er það, að hinir eldri fá miklu betri skilning á því, sem þeir nema og þýðingu þess, og einnig halda þeir miklu fremur náminu áfram, er þeir eru komnir úr skól- anum. Heppilegast ætlum vér, að í 3 fyrstu bekkjunum sé aðeins gagnfræðanám. I þeim bekkjum ætti að kenna hinar sömu námsgreinir og nú eru kenndar í Möðru- vallaskólanum samkvæmt töflu þeirri, er fylgir þessu bréfi. Þar eru nefndar allar hinar sömu námsgreinir og taldar eru upp í bréfi yðar 16. Marts þ.á. nema trúar- brögð. Vér getum eigi lagt það til, að þau sé skipuð sem ein námsgrein í þessari fyrirhuguðu kennslu; er það fyrir þá sök, að eptir vorri þekkingu varð sú kennsla í Lærða skólanum eigi að tilætluðum notum fyrir nemendur; og sjáum vér eigi, að nokkur breyting hafi á því orðið á síðari árum, né heldur að ltkur sé til, að sú kennsla verði áhrifameiri framvegis; enda virðist og trúarbragða- kennsla að eiga betur heima á heimilum manna og hjá kennimönnum kirkjunnar helduren í skólum, sem ekki eru bamaskólar. [. . . ] Að því er hið síðara atriði snertir, þá er það álit vort að einum bekk þurfi að bæta við Möðruvallaskólann, til þess að þeir lærisveinar hans, sem lokið hafa burtfarar- prófi þar, géti próflaust orðið teknir í 4. bekk Lærða- skólans. Sú er tilætlan vor, að námsstundafjöldi í hverri námsgrein sé þar hinn sami og í 3 fyrstu bekkjum Lærða skólans eða með öðrum orðum, að hinni sömu lestöflu sé fylgt í báðum skólunum svo langt, sem þeir eru samferða. Þetta kemur nú alls ekki í bága við nein ákvæði laganna 4. Nóv. 1881 um Möðruvalla skólann, nema ef vera skyldi það, að eðlisfræði er talin ein af þeim greinum náttúrufræðinnar, er kenna skuli í Möðruvallaskólanum, en hún er eigi nefnd sérstaklega í töflu vorri. Þó ætlum vér að ekki þurfi að breyta lögunum fyrir þá sök, því vel má fullnægja þeim á þann hátt, að kennd sé hin fyrsta byrjun eðlisfræðinnar í einhverjum náttúrufræðistund- um eins og nú er gjört. Hins vegar verður ekki hjá því komist, að aukið verði bæði húsrúm skólans og kennslukraptar hans, ef einum bekk verður bætt við hann, en þetta má gjöra í fullu leyfi laganna 4. Nóv. 1881. Til þess að auka húsrúmið þarf að eins fjárveitingu í Fjárlögunum, og eins til aukningar kennslukraptanna, ef tímakennari væri fenginn, eigi fastan kennara, og það ætlum vér, að vel mætti duga. En ef það væri álitið óhjákvæmilegt að bæta við einum föstum kennara yrði að breyta 2. gr. laganna um Möðruvallaskólann. Svo sem hinum hæstvirta Landshöfðingja er kunnugt, telst skólaár Möðruvallaskólans frá 1. Októbertil 14. Maí þará eptir samkvæmt 5. gr. reglugjörðarinnar. Þetta hefur reynst mj ög hentugur tími fyrir þá sem þenna skóla sækja sökum þess að í venjulegum árum fara menn þá að geta fengið atvinnu við voryrkjur, og vér teljum víst, að mjög margir þeirra sem sótt hafa skólann hefði eigi gétað gjört það ef skólaárið hefði verið miklum mun leingra. Vér verðum því að leggja til að skólaárið fyrir hina fyrirhug- uðu gagnfræðadeild Lærða skólans verði heldur ekki lengra, því að það þyrfti að vera jafnlángt á báðum skól- unum, en ef það væri lengt að nokkru fyrir báða skólana, þá mætti það alls eigi vera leingra en til Maímánaðar- loka. Möðruvöllum í Hörgárdal 22 Nóv 1892 Jón A. Hjaltalín H Briem Stefán Stefánsson (Bréfabók Hjaltalíns 90-94) Auk þessa bréfs senda þeir þremenningar álit sitt og nokkrar bendingar um það hvernig kennslu skuli skipað í hinni efri deild Lærða skólans. Gera þeir ráð fyrir að áfram séu kenndar sömu námsgreinarnar nema Frakkneska, því oss finnst það ofraun nemendum í þessari deild að bæta við sig 4 túngumálum enda eigi brýn þörf á því að í vorum skólum sé kend fleiri mál en í skólum flestra mentaðra landa. Vér ætlum og, að það sé miklu líklegra til sannrar mentunar að læra nokkuð vel þau mál sem kend eru, þótt þau séu ekki mörg, heldur en að læra lítið eitt í mörgum. (Bréfabók Hjaltalíns 95) Þá er lagt til að enska verði aukin í efri deild og latínunni eru ætlaðar 32 stundir á viku í öllum bekkjum og gétum vér eigi annað skilið en að með þeim tíma fjölda geti lærisveinar náð góðri þekkingu í Latínu á 4 árum. (Bréfabók Hjaltalíns 97) Nýjar hugmyndir Fróðlegt er að lesa álit kennara Möðru- vallaskólans frá árinu 1892 á skólaskipan og námsskipan þessa tíma, því að hugmyndir þeirra líkjast í mörgu því sem nú er barist fyrir. Þeir vilja að aukin sé samvinna fram- haldsskólanna í landinu og samræmd lestrar- taflan, sem nú er að vísu nefnd námsskrá. Þá, eins og nú, er talað um rétt nemenda til sama náms, bent er á hagnýti námsins og náms- greinanna og talað um kosti þá sem nemend- ur eiga á því að vinna fyrir sér að sumrinu. En þótt ályktun kennara Möðruvallaskólans og tillögur að nýrri skólaskipan væru skynsam- legar, var við ramman reip að draga. Sumir kennarar Lærða skólans höfðu að vísu tekið vel nýjum tillögum um samvinnu skólanna og um aukin réttindi gagnfræðinga frá Möðru-

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Saurblað
(6) Saurblað
(7) Saurblað
(8) Saurblað
(9) Blaðsíða I
(10) Blaðsíða II
(11) Blaðsíða III
(12) Blaðsíða IV
(13) Blaðsíða V
(14) Blaðsíða VI
(15) Blaðsíða VII
(16) Blaðsíða VIII
(17) Blaðsíða IX
(18) Blaðsíða X
(19) Blaðsíða XI
(20) Blaðsíða XII
(21) Blaðsíða XIII
(22) Blaðsíða XIV
(23) Blaðsíða XV
(24) Blaðsíða XVI
(25) Blaðsíða XVII
(26) Blaðsíða XVIII
(27) Blaðsíða XIX
(28) Blaðsíða XX
(29) Blaðsíða XXI
(30) Blaðsíða XXII
(31) Blaðsíða XXIII
(32) Blaðsíða XXIV
(33) Blaðsíða 1
(34) Blaðsíða 2
(35) Blaðsíða 3
(36) Blaðsíða 4
(37) Blaðsíða 5
(38) Blaðsíða 6
(39) Blaðsíða 7
(40) Blaðsíða 8
(41) Blaðsíða 9
(42) Blaðsíða 10
(43) Blaðsíða 11
(44) Blaðsíða 12
(45) Blaðsíða 13
(46) Blaðsíða 14
(47) Blaðsíða 15
(48) Blaðsíða 16
(49) Blaðsíða 17
(50) Blaðsíða 18
(51) Blaðsíða 19
(52) Blaðsíða 20
(53) Blaðsíða 21
(54) Blaðsíða 22
(55) Blaðsíða 23
(56) Blaðsíða 24
(57) Blaðsíða 25
(58) Blaðsíða 26
(59) Blaðsíða 27
(60) Blaðsíða 28
(61) Blaðsíða 29
(62) Blaðsíða 30
(63) Blaðsíða 31
(64) Blaðsíða 32
(65) Blaðsíða 33
(66) Blaðsíða 34
(67) Blaðsíða 35
(68) Blaðsíða 36
(69) Blaðsíða 37
(70) Blaðsíða 38
(71) Blaðsíða 39
(72) Blaðsíða 40
(73) Blaðsíða 41
(74) Blaðsíða 42
(75) Blaðsíða 43
(76) Blaðsíða 44
(77) Blaðsíða 45
(78) Blaðsíða 46
(79) Blaðsíða 47
(80) Blaðsíða 48
(81) Blaðsíða 49
(82) Blaðsíða 50
(83) Blaðsíða 51
(84) Blaðsíða 52
(85) Blaðsíða 53
(86) Blaðsíða 54
(87) Blaðsíða 55
(88) Blaðsíða 56
(89) Blaðsíða 57
(90) Blaðsíða 58
(91) Blaðsíða 59
(92) Blaðsíða 60
(93) Blaðsíða 61
(94) Blaðsíða 62
(95) Blaðsíða 63
(96) Blaðsíða 64
(97) Blaðsíða 65
(98) Blaðsíða 66
(99) Blaðsíða 67
(100) Blaðsíða 68
(101) Blaðsíða 69
(102) Blaðsíða 70
(103) Blaðsíða 71
(104) Blaðsíða 72
(105) Blaðsíða 73
(106) Blaðsíða 74
(107) Blaðsíða 75
(108) Blaðsíða 76
(109) Blaðsíða 77
(110) Blaðsíða 78
(111) Blaðsíða 79
(112) Blaðsíða 80
(113) Blaðsíða 81
(114) Blaðsíða 82
(115) Blaðsíða 83
(116) Blaðsíða 84
(117) Blaðsíða 85
(118) Blaðsíða 86
(119) Blaðsíða 87
(120) Blaðsíða 88
(121) Blaðsíða 89
(122) Blaðsíða 90
(123) Blaðsíða 91
(124) Blaðsíða 92
(125) Blaðsíða 93
(126) Blaðsíða 94
(127) Blaðsíða 95
(128) Blaðsíða 96
(129) Blaðsíða 97
(130) Blaðsíða 98
(131) Blaðsíða 99
(132) Blaðsíða 100
(133) Blaðsíða 101
(134) Blaðsíða 102
(135) Blaðsíða 103
(136) Blaðsíða 104
(137) Blaðsíða 105
(138) Blaðsíða 106
(139) Blaðsíða 107
(140) Blaðsíða 108
(141) Blaðsíða 109
(142) Blaðsíða 110
(143) Blaðsíða 111
(144) Blaðsíða 112
(145) Blaðsíða 113
(146) Blaðsíða 114
(147) Blaðsíða 115
(148) Blaðsíða 116
(149) Blaðsíða 117
(150) Blaðsíða 118
(151) Blaðsíða 119
(152) Blaðsíða 120
(153) Blaðsíða 121
(154) Blaðsíða 122
(155) Blaðsíða 123
(156) Blaðsíða 124
(157) Blaðsíða 125
(158) Blaðsíða 126
(159) Blaðsíða 127
(160) Blaðsíða 128
(161) Blaðsíða 129
(162) Blaðsíða 130
(163) Blaðsíða 131
(164) Blaðsíða 132
(165) Blaðsíða 133
(166) Blaðsíða 134
(167) Blaðsíða 135
(168) Blaðsíða 136
(169) Blaðsíða 137
(170) Blaðsíða 138
(171) Blaðsíða 139
(172) Blaðsíða 140
(173) Blaðsíða 141
(174) Blaðsíða 142
(175) Blaðsíða 143
(176) Blaðsíða 144
(177) Blaðsíða 145
(178) Blaðsíða 146
(179) Blaðsíða 147
(180) Blaðsíða 148
(181) Blaðsíða 149
(182) Blaðsíða 150
(183) Blaðsíða 151
(184) Blaðsíða 152
(185) Blaðsíða 153
(186) Blaðsíða 154
(187) Blaðsíða 155
(188) Blaðsíða 156
(189) Blaðsíða 157
(190) Blaðsíða 158
(191) Blaðsíða 159
(192) Blaðsíða 160
(193) Blaðsíða 161
(194) Blaðsíða 162
(195) Blaðsíða 163
(196) Blaðsíða 164
(197) Blaðsíða 165
(198) Blaðsíða 166
(199) Blaðsíða 167
(200) Blaðsíða 168
(201) Blaðsíða 169
(202) Blaðsíða 170
(203) Blaðsíða 171
(204) Blaðsíða 172
(205) Blaðsíða 173
(206) Blaðsíða 174
(207) Blaðsíða 175
(208) Blaðsíða 176
(209) Blaðsíða 177
(210) Blaðsíða 178
(211) Blaðsíða 179
(212) Blaðsíða 180
(213) Blaðsíða 181
(214) Blaðsíða 182
(215) Blaðsíða 183
(216) Blaðsíða 184
(217) Blaðsíða 185
(218) Blaðsíða 186
(219) Blaðsíða 187
(220) Blaðsíða 188
(221) Blaðsíða 189
(222) Blaðsíða 190
(223) Blaðsíða 191
(224) Blaðsíða 192
(225) Blaðsíða 193
(226) Blaðsíða 194
(227) Blaðsíða 195
(228) Blaðsíða 196
(229) Blaðsíða 197
(230) Blaðsíða 198
(231) Blaðsíða 199
(232) Blaðsíða 200
(233) Blaðsíða 201
(234) Blaðsíða 202
(235) Blaðsíða 203
(236) Blaðsíða 204
(237) Blaðsíða 205
(238) Blaðsíða 206
(239) Blaðsíða 207
(240) Blaðsíða 208
(241) Blaðsíða 209
(242) Blaðsíða 210
(243) Blaðsíða 211
(244) Blaðsíða 212
(245) Blaðsíða 213
(246) Blaðsíða 214
(247) Blaðsíða 215
(248) Blaðsíða 216
(249) Blaðsíða 217
(250) Blaðsíða 218
(251) Blaðsíða 219
(252) Blaðsíða 220
(253) Blaðsíða 221
(254) Blaðsíða 222
(255) Blaðsíða 223
(256) Blaðsíða 224
(257) Blaðsíða 225
(258) Blaðsíða 226
(259) Blaðsíða 227
(260) Blaðsíða 228
(261) Blaðsíða 229
(262) Blaðsíða 230
(263) Blaðsíða 231
(264) Blaðsíða 232
(265) Blaðsíða 233
(266) Blaðsíða 234
(267) Blaðsíða 235
(268) Blaðsíða 236
(269) Blaðsíða 237
(270) Blaðsíða 238
(271) Blaðsíða 239
(272) Blaðsíða 240
(273) Blaðsíða 241
(274) Blaðsíða 242
(275) Blaðsíða 243
(276) Blaðsíða 244
(277) Blaðsíða 245
(278) Blaðsíða 246
(279) Blaðsíða 247
(280) Blaðsíða 248
(281) Blaðsíða 249
(282) Blaðsíða 250
(283) Blaðsíða 251
(284) Blaðsíða 252
(285) Blaðsíða 253
(286) Blaðsíða 254
(287) Blaðsíða 255
(288) Blaðsíða 256
(289) Blaðsíða 257
(290) Blaðsíða 258
(291) Blaðsíða 259
(292) Blaðsíða 260
(293) Blaðsíða 261
(294) Blaðsíða 262
(295) Blaðsíða 263
(296) Blaðsíða 264
(297) Blaðsíða 265
(298) Blaðsíða 266
(299) Blaðsíða 267
(300) Blaðsíða 268
(301) Blaðsíða 269
(302) Blaðsíða 270
(303) Blaðsíða 271
(304) Blaðsíða 272
(305) Blaðsíða 273
(306) Blaðsíða 274
(307) Blaðsíða 275
(308) Blaðsíða 276
(309) Blaðsíða 277
(310) Blaðsíða 278
(311) Blaðsíða 279
(312) Blaðsíða 280
(313) Blaðsíða 281
(314) Blaðsíða 282
(315) Blaðsíða 283
(316) Blaðsíða 284
(317) Blaðsíða 285
(318) Blaðsíða 286
(319) Blaðsíða 287
(320) Blaðsíða 288
(321) Blaðsíða 289
(322) Blaðsíða 290
(323) Blaðsíða 291
(324) Blaðsíða 292
(325) Blaðsíða 293
(326) Blaðsíða 294
(327) Blaðsíða 295
(328) Blaðsíða 296
(329) Blaðsíða 297
(330) Blaðsíða 298
(331) Blaðsíða 299
(332) Blaðsíða 300
(333) Blaðsíða 301
(334) Blaðsíða 302
(335) Blaðsíða 303
(336) Blaðsíða 304
(337) Blaðsíða 305
(338) Blaðsíða 306
(339) Blaðsíða 307
(340) Blaðsíða 308
(341) Blaðsíða 309
(342) Blaðsíða 310
(343) Blaðsíða 311
(344) Blaðsíða 312
(345) Blaðsíða 313
(346) Blaðsíða 314
(347) Blaðsíða 315
(348) Blaðsíða 316
(349) Blaðsíða 317
(350) Blaðsíða 318
(351) Blaðsíða 319
(352) Blaðsíða 320
(353) Blaðsíða 321
(354) Blaðsíða 322
(355) Blaðsíða 323
(356) Blaðsíða 324
(357) Blaðsíða 325
(358) Blaðsíða 326
(359) Blaðsíða 327
(360) Blaðsíða 328
(361) Saurblað
(362) Saurblað
(363) Saurblað
(364) Saurblað
(365) Saurblað
(366) Saurblað
(367) Band
(368) Band
(369) Kjölur
(370) Framsnið
(371) Kvarði
(372) Litaspjald