42 þær sem gefnar voru fyrir skrifleg próf eða verkefni, og var þetta algert nýmæli, sem Hjaltalín er sagður hafa tekið með sér frá Bretlandi. Athyglisverð eru ummæli Stefáns Stefáns- sonar, síðar skólameistara, um Hjaltalín, haustið 1887 er hann kemur að Möðruvalla- skólanum: Ég hygg að Hjaltalín hafi verið borin ver sagan en hann á skilið. Hann er menntaður vel og kennari víst hinn bezti. Síglaður og skemmtinn í viðmóti, oft fyndinn i orði og gamanyrtur. Frjáls í skoðun og hatar allan „int- olerance". Þessa skoðun hef ég á honum eftir þessa stuttu viðkynningu og vildi óska að hún breyttist ekki. (Stefán Stefánsson Dagbók 31. 10. 1887) Nemendur Hjaltalíns hafa minnst hans við mörg tækifæri, bæði fyrr og síðar. Vafalaust verður að taka sumt eins og það er sagt og gjalda varhug við. En þegar öllu er safnað í einn stað, kemur í ljós, hvernig hann hefur virst mönnum, og sífellt koma sömu ein- kennin fram. Hann virtist alvörumaður og lagði víst stund á að rækja starf sitt vel. Ég var feiminn við alla mína kennara og ekki sízt við skólastjóra, en ég fann brátt, að honum mátti treysta. Ég fann, að hann var góður kennari, en hann kenndi erfiðar námsgreinir, íslenzku og ensku [. . . ] Hjaltalín virtist ramíslenzkur í skapgerð og hegðun, þótt hann hefði dvalið langdvölum erlendis með stór- þjóð. Hann mat mikils fornan íslenzkan drengskap, mál og menningu. Hann hafði gaman að leikum og tuski strákanna og hvatti fremur en latti, en mesta skemmtun hafði hann þó af glímum og hrósaði þeim, er vel glímdi. (Þorleifur Jónsson Minningar 85-86) Hjaltalin þótti mér góður kennari og skemmtilegur. Hann var gamansamur í tímum, en mikill stjórnandi. Lærði ég einkum mikið í ensku og var þó ekki vel fallinn til málanáms. Fann ég það bezt röskum tuttugu árum síðar, er ég fór til Vesturheims, hve haldgóð var þessi eins vetrar kennsla, er ég naut hjá Hjaltalín. (Steingrímur Sigurðsson Minningar 111) Rektor Jón A. Hjaltalín var þéttur á velli og þéttur t lund. Hann var maður, sem allir báru virðingu fyrir og treystu í hvívetna. Hann bar gott skyn á að stjórna ungum mönnum, hafði aldrei mörg orð um hlutina og lét dofna yfir öll hitamál, áður en hann tók þau til meðferðar, en þegar hann tók þau til úrskurðar, þótti öllum það eina rétt, er hann mælti. (Kristján H. Benjamínsson Minn- ingar 143) Hjaltalín skólastjóri var fyrst og fremst hægfara, vel viti borinn alvörumaður, kyrrlátur í daglegu framferði heima fyrir og á opinberum vettvangi, en drjúgur að hverju verki, „þéttur á velli og þéttur í lund,“ geðríkur, en stillti þó skapi sínu að jafnaði vel í hóf, höfðinglegur sýnum, þrekmenni mikið til líkama og sálar og allt fas hans og tal fast og traust. (Ingimar Eydal Minningar 179) Stjórn Hjaltalíns á skólanum var með sömu einkenn- um og kennsla hans, hógvær, frjálsleg og sanngjörn, en raunhæf í bezta lagi. Stjórnhættir hans allir stefndu að því, að skólasveinar fyndu sem gleggst til ábyrgðar, bæði gagnvart sjálfum sér og öðrum. (Halldór Stefánsson Minningar 207) Jón Hjaltalín, skólastjóri, var hinn alvarlegi, djúp- huguli maður, sterkur og þungur á bárunni. Hins vegar ríkur af skilningi á eðli og ástand unglinga og gat tekið mjúkum höndum á yfirsjónum þeirra og veikum hliðum. Enda þekkti hann vel slíkar hliðar frá lífi hinna eldri, sínu og annarra. Viðmótið var oftast hlýtt og stundum við- kvæmt. En bæri skugga á eitthvað í sambúðinni, þótt- umst við sjá það í svip hans og fasi. Voru þá flestir varbúnir við hann að mæla. [... ] Á myndmáli sagt stendur Hjaltalín fyrir mér sem hinn sterki, hrjúfi, barksprungni, en heilstofna baðmur, með djúpgengum rótum og kröftugri, víða laufgaðri krónu, Stefán sem hinn glæsilegi, allaufgaði hlynur með sterkri angan streymandi í allar áttir, hviknæmur jafnvel fyrir minnsta vængjaþyt vorsins og lífsins, og Briem sem Ask- ur Yggdrasils, er skotið hefir rót að þeim brunni, sem „spekð og mannvit er í fólgit". En rót hans, annars góð og gild, er nokkuð beisk, nörtuð af smáyrmlingum, þeim sjálfum til óþurftar. (Jón Björnsson Minningar 236-237) Jón A. Hjaltalin var í senn ramíslenzkur í anda og háttum og gagnmenntaður og mótaður af brezkri menn- ing eftir langa dvöl í Skotlandi. Hjá honum var sameinað á svipaðan hátt og hjá frægustu forn-íslendingum hagsýn skynsemi, afburða þrek og karlmennska, traust skapgerð og jafnframt rík listhneigð og listagáfa í ýmsum greinum. Hann var ungur talinn mikill leikari og var snilldarupp- lesari, lék samtöl I lesnu máli þannig, að þar hélt hver persóna sínum sérstaka málróm. Hann var um allt hinn mesti manndómsmaður og í skólastjórn sinni allri hið trausta bjarg, sem braut boðana, en bifaðist sjálft hvergi. En eins og sterkum mönnum að gáfum og skapgerð er títt, fór hann sínu fram, og stundum án þess að taka hæfilegt tillit til annarra, og gat þá orðið ósanngjarn og hlifðarlaus, en mjög finnst mér, að þeir brestir hans hafi í raun og veru verið afleiðingalitlir samanborið við alla kostina. (Sigurður Jónsson Minningar 253) Hjaltalín í hugum sumra er það einkum þrennt, sem bundið er minningunni um Hjaltalín: matar- málið á Möðruvöllum, geðveiki Guðrúnar Hjaltalíns og brennivíns- og hákarlskompan í skólanum á Akureyri. Lítið þekkir sá Hjalta- lín, sem minnist þessa eins, auk þess sem margt er missagt í fræðum þeim og sumir dómar kveðnir upp af sérþótta og að óhugs- uðu máli. Eiríkur Magnússon getur þess í bréfi, sem áður er á minnst, að á Lundúnaárum sínum hafi Hjaltalín verið reglumaður, og í skóla er hans aldrei getið við neina óreglu, sem þó var mikil á skólaárum hans í Reykjavíkurskóla á árunum eftir „pereatið", sem raunar var öðr- um þræði afleiðing af drykkjufári og óreglu skólapilta. Þorvaldur Thoroddsen segir frá því, að Hjaltalín hafi verið reglumaður „fyrstu árin [á Möðruvöllum], en svo slettist nokkuð upp á það; þá tók hann sjer stundum slæma túra, og þó það kæmi sjaldan fyrir, helzt á kaupstaðarferðum, þá bar mikið á þvi sökum þess hann ljet þá illa og varð þá stundum æði rustalegur í látæði sínu, söng mikið með

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page I
(10) Page II
(11) Page III
(12) Page IV
(13) Page V
(14) Page VI
(15) Page VII
(16) Page VIII
(17) Page IX
(18) Page X
(19) Page XI
(20) Page XII
(21) Page XIII
(22) Page XIV
(23) Page XV
(24) Page XVI
(25) Page XVII
(26) Page XVIII
(27) Page XIX
(28) Page XX
(29) Page XXI
(30) Page XXII
(31) Page XXIII
(32) Page XXIV
(33) Page 1
(34) Page 2
(35) Page 3
(36) Page 4
(37) Page 5
(38) Page 6
(39) Page 7
(40) Page 8
(41) Page 9
(42) Page 10
(43) Page 11
(44) Page 12
(45) Page 13
(46) Page 14
(47) Page 15
(48) Page 16
(49) Page 17
(50) Page 18
(51) Page 19
(52) Page 20
(53) Page 21
(54) Page 22
(55) Page 23
(56) Page 24
(57) Page 25
(58) Page 26
(59) Page 27
(60) Page 28
(61) Page 29
(62) Page 30
(63) Page 31
(64) Page 32
(65) Page 33
(66) Page 34
(67) Page 35
(68) Page 36
(69) Page 37
(70) Page 38
(71) Page 39
(72) Page 40
(73) Page 41
(74) Page 42
(75) Page 43
(76) Page 44
(77) Page 45
(78) Page 46
(79) Page 47
(80) Page 48
(81) Page 49
(82) Page 50
(83) Page 51
(84) Page 52
(85) Page 53
(86) Page 54
(87) Page 55
(88) Page 56
(89) Page 57
(90) Page 58
(91) Page 59
(92) Page 60
(93) Page 61
(94) Page 62
(95) Page 63
(96) Page 64
(97) Page 65
(98) Page 66
(99) Page 67
(100) Page 68
(101) Page 69
(102) Page 70
(103) Page 71
(104) Page 72
(105) Page 73
(106) Page 74
(107) Page 75
(108) Page 76
(109) Page 77
(110) Page 78
(111) Page 79
(112) Page 80
(113) Page 81
(114) Page 82
(115) Page 83
(116) Page 84
(117) Page 85
(118) Page 86
(119) Page 87
(120) Page 88
(121) Page 89
(122) Page 90
(123) Page 91
(124) Page 92
(125) Page 93
(126) Page 94
(127) Page 95
(128) Page 96
(129) Page 97
(130) Page 98
(131) Page 99
(132) Page 100
(133) Page 101
(134) Page 102
(135) Page 103
(136) Page 104
(137) Page 105
(138) Page 106
(139) Page 107
(140) Page 108
(141) Page 109
(142) Page 110
(143) Page 111
(144) Page 112
(145) Page 113
(146) Page 114
(147) Page 115
(148) Page 116
(149) Page 117
(150) Page 118
(151) Page 119
(152) Page 120
(153) Page 121
(154) Page 122
(155) Page 123
(156) Page 124
(157) Page 125
(158) Page 126
(159) Page 127
(160) Page 128
(161) Page 129
(162) Page 130
(163) Page 131
(164) Page 132
(165) Page 133
(166) Page 134
(167) Page 135
(168) Page 136
(169) Page 137
(170) Page 138
(171) Page 139
(172) Page 140
(173) Page 141
(174) Page 142
(175) Page 143
(176) Page 144
(177) Page 145
(178) Page 146
(179) Page 147
(180) Page 148
(181) Page 149
(182) Page 150
(183) Page 151
(184) Page 152
(185) Page 153
(186) Page 154
(187) Page 155
(188) Page 156
(189) Page 157
(190) Page 158
(191) Page 159
(192) Page 160
(193) Page 161
(194) Page 162
(195) Page 163
(196) Page 164
(197) Page 165
(198) Page 166
(199) Page 167
(200) Page 168
(201) Page 169
(202) Page 170
(203) Page 171
(204) Page 172
(205) Page 173
(206) Page 174
(207) Page 175
(208) Page 176
(209) Page 177
(210) Page 178
(211) Page 179
(212) Page 180
(213) Page 181
(214) Page 182
(215) Page 183
(216) Page 184
(217) Page 185
(218) Page 186
(219) Page 187
(220) Page 188
(221) Page 189
(222) Page 190
(223) Page 191
(224) Page 192
(225) Page 193
(226) Page 194
(227) Page 195
(228) Page 196
(229) Page 197
(230) Page 198
(231) Page 199
(232) Page 200
(233) Page 201
(234) Page 202
(235) Page 203
(236) Page 204
(237) Page 205
(238) Page 206
(239) Page 207
(240) Page 208
(241) Page 209
(242) Page 210
(243) Page 211
(244) Page 212
(245) Page 213
(246) Page 214
(247) Page 215
(248) Page 216
(249) Page 217
(250) Page 218
(251) Page 219
(252) Page 220
(253) Page 221
(254) Page 222
(255) Page 223
(256) Page 224
(257) Page 225
(258) Page 226
(259) Page 227
(260) Page 228
(261) Page 229
(262) Page 230
(263) Page 231
(264) Page 232
(265) Page 233
(266) Page 234
(267) Page 235
(268) Page 236
(269) Page 237
(270) Page 238
(271) Page 239
(272) Page 240
(273) Page 241
(274) Page 242
(275) Page 243
(276) Page 244
(277) Page 245
(278) Page 246
(279) Page 247
(280) Page 248
(281) Page 249
(282) Page 250
(283) Page 251
(284) Page 252
(285) Page 253
(286) Page 254
(287) Page 255
(288) Page 256
(289) Page 257
(290) Page 258
(291) Page 259
(292) Page 260
(293) Page 261
(294) Page 262
(295) Page 263
(296) Page 264
(297) Page 265
(298) Page 266
(299) Page 267
(300) Page 268
(301) Page 269
(302) Page 270
(303) Page 271
(304) Page 272
(305) Page 273
(306) Page 274
(307) Page 275
(308) Page 276
(309) Page 277
(310) Page 278
(311) Page 279
(312) Page 280
(313) Page 281
(314) Page 282
(315) Page 283
(316) Page 284
(317) Page 285
(318) Page 286
(319) Page 287
(320) Page 288
(321) Page 289
(322) Page 290
(323) Page 291
(324) Page 292
(325) Page 293
(326) Page 294
(327) Page 295
(328) Page 296
(329) Page 297
(330) Page 298
(331) Page 299
(332) Page 300
(333) Page 301
(334) Page 302
(335) Page 303
(336) Page 304
(337) Page 305
(338) Page 306
(339) Page 307
(340) Page 308
(341) Page 309
(342) Page 310
(343) Page 311
(344) Page 312
(345) Page 313
(346) Page 314
(347) Page 315
(348) Page 316
(349) Page 317
(350) Page 318
(351) Page 319
(352) Page 320
(353) Page 321
(354) Page 322
(355) Page 323
(356) Page 324
(357) Page 325
(358) Page 326
(359) Page 327
(360) Page 328
(361) Rear Flyleaf
(362) Rear Flyleaf
(363) Rear Flyleaf
(364) Rear Flyleaf
(365) Rear Flyleaf
(366) Rear Flyleaf
(367) Rear Board
(368) Rear Board
(369) Spine
(370) Fore Edge
(371) Scale
(372) Color Palette