(172) Page 164
þessum aðgerðum, nema hvort tveggja sé. Og
þverbrestur er það að vísu að láta ginnast af
aðkomnum öfgastefnum.... Ofbeldi knýr
alltaf fram nýtt ofbeldi, ranglæti nýtt rang-
læti, nýja hefnd, ef svo mætti að orði kveða.
Því er það, að umbætur, sem knúnar eru fram
með ofbeldisverkum einum saman, verða
löngum of dýru verði keyptar. Það er, og á að
vera, aðalsmerki sannrar menntunar í
lýðræðisríki, að sneitt sé hjá slíkum aðgerð-
um, og að minni hyggju ætti það að vera
undirstaða alls skólastarfs að kenna nemend-
um þessa fyrstu bókstafi í stafrófi menntun-
arinnar. Kærleikur og mannhelgi eru horn-
steinar trúarbragða vorra og um leið horn-
steinar hins frjálsa þjóðfélags. Það er ungum
manni meira virði að kunna þessi atriði til
hlítar en allar formúlur og orðaromsur, þótt
góðra gjalda séu verðar og ekki verði hjá þeim
komist. En líkt og veggurinn hrynur, ef
undirstaðan er of veikburða, þá hrynur einnig
vort lærða þjóðfélag, ef hinn siðræna grund-
völl skortir.“
í kaflanum um Munin kemur sitthvað fram
um stjórnmálaskoðanir og stjórnmálabaráttu
nemenda í tíð Steindórs Steindórssonar, og í
síðustu skólaslitaræðu sinni, í Akureyrar-
kirkju föstudaginn 16. júní 1972, gerði Stein-
dór grein fyrir stjórnmálaskoðunum sínum
mjög svo tæpitungulaust og mun hafa þótt
það viðeigandi í leiðarlokin. Hann sagði m.a.:
„Enginn skyldi taka orð mín svo, að
þjóðskipulag vort, eða lýðræðisskipulag sé
gallalaust. Það eru engin mannanna verk. En
hitt er jafnvíst, að þrátt fyrir alla galla hefir
ekkert félagsform enn fundist, sem nálgast
það meira að veita einstaklingnum svigrúm til
athafna og andlegt og líkamlegt frelsi en
lýðræðisskipulag vestrænna þjóða. Að fleygja
því fyrir róða er álíka hyggilegt og að brenna
hús sitt, af því að einhverja galla megi á því
finna, en vita ekkert, hversu unnt sé að fá nýtt
þak yfir höfuðið. ...“
„Eins og ég fyrr gat, ráða tvö kerfi ríkjum í
heiminum. Annars vegar hið austræna ein-
ræðiskerfi, þar sem lögregla og her ráða ríkj-
um, og þess er vandlega gætt, að fólk fái sem
minnst að heyra af því, er gerist utan kerfis-
markanna, annað en það sem vakið getur
andúð á hinu kerfinu. Hins vegar er svo hið
opna lýðræðiskerfi, sem vér búum við, þar
sem umræður um hvert mál eru frjálsar og
fjölmiðlar keppast um að básúna út hvers
konar æsifréttir. Uppþot og manndráp, hvar
sem þau gerast í hinum vestræna heimi, eru
tilkynnt nær samstundis og þau verða.
Óeirða- og ofbeldishneigðin getur farið eins
og drepsótt um löndin, hættulegri og fjand-
samlegri mannkyninu en sjálfur Svarti dauði,
og hún er alin á fréttaflutningi fjölmiðlanna
eins og Þorgeirsboli og aðrar óvættir endur-
nýjuðu djöfulskap sinn á fersku mannsblóði.
Það er sannfæring mín, og þar stend ég ekki
einn uppi, að hinn skefjalausi flutningur æsi-
frétta í sjónvarpi, hljóðvarpi og blöðum sé
einn sterkasti þátturinn í að magna þann óróa
sem vestrænar þjóðir eru haldnar af um
þessar mundir....“
„Ekki getur hjá því farið, að til starfa við
hvern skóla veljist menn með ólíkar lífsskoð-
anir og lífsviðhorf, bæði í þjóðmálum og
öðru, og margir þeirra verða að láta til sín
taka á opinberum vettvangi. En ef þeim
verður það á að flytja þá baráttu inn fyrir
veggi skólanna, hafa þeir gerst griðníðingar.
Hagur skólans, velferð hans og nemenda
hans, verður hverju sinni að vera hafið yfir
dægurmálin og sérhagsmuni einstakra
manna. Það verður aldrei fyrir það girt að
ósvífin flokksforysta niðurrifsafla kyndi elda
uppreisnar og úlfúðar meðal áhrifagjarnra
nemenda. Æskan er örlynd og fúsari að hlýða
tilfinningum en rökum, því er hún veik fyrir
fagurgala lýðskrumara. Og engir eru hættu-
legri í þeim efnum en kennarar, ef þeir
leggjast svo lágt að reka pólitískan áróður.
Þeir kennarar, sem svo gera, eru af sömu gerð
og þeir ógæfufeður, sem ala sonu sína upp til
óknytta. Skylda skólanna er að ala upp meðal
nemenda sinna hlutlægni, kenna þeim yfirsýn
um málefni dagsins og viðhorf lífsins, en ekki
reka áróður fyrir einstökum málum eða
stefnum. Mætti forsjónin vera skóla vorum
svo holl í framtíðinni, að honum mætti takast
slíkt og vernda hann fyrir friðrofum....“
Steindór segir, að í þessum reikningsskilum
sé þó fleira sem sé ósagt eða hálfsagt. Eigi að
síður mun margur hafa setið óvært undir
þessum lestri, og er þess getið í skólaskýrslu
að undir ræðunni hafi einn nýstúdentinn
gengið út í mótmælaskyni. Mun það hvorki
hafa orðið fyrr né síðar við skólaslit.
I annarri skólaslitaræðu sinni, 17. júní
1974, gerði Tryggvi Gíslason nokkra grein
fyrir pólitískum viðhorfum sínum. Gætir þar
anda nýrrar kynslóðar, þó grunntónn frelsis,
lýðræðis og jafnaðar sé hinn sami og í orðum
formanna hans:
„í Hákonarsögu Sturlu Þórðarsonar segir,
að Vilhjálmur kardínáli hafi „kallað það
ósannlegt, að land það (ísland) þjónaði eigi
undir einhvern konung sem öll önnur í
veröldinni.“ Enn undrast margur stolt okkar
og steigurlæti. Til eru þeir menn, sem aðhyll-
(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page 1
(10) Page 2
(11) Page 3
(12) Page 4
(13) Page 5
(14) Page 6
(15) Page 7
(16) Page 8
(17) Page 9
(18) Page 10
(19) Page 11
(20) Page 12
(21) Page 13
(22) Page 14
(23) Page 15
(24) Page 16
(25) Page 17
(26) Page 18
(27) Page 19
(28) Page 20
(29) Page 21
(30) Page 22
(31) Page 23
(32) Page 24
(33) Page 25
(34) Page 26
(35) Page 27
(36) Page 28
(37) Page 29
(38) Page 30
(39) Page 31
(40) Page 32
(41) Page 33
(42) Page 34
(43) Page 35
(44) Page 36
(45) Page 37
(46) Page 38
(47) Page 39
(48) Page 40
(49) Page 41
(50) Page 42
(51) Page 43
(52) Page 44
(53) Page 45
(54) Page 46
(55) Page 47
(56) Page 48
(57) Page 49
(58) Page 50
(59) Page 51
(60) Page 52
(61) Page 53
(62) Page 54
(63) Page 55
(64) Page 56
(65) Page 57
(66) Page 58
(67) Page 59
(68) Page 60
(69) Page 61
(70) Page 62
(71) Page 63
(72) Page 64
(73) Page 65
(74) Page 66
(75) Page 67
(76) Page 68
(77) Page 69
(78) Page 70
(79) Page 71
(80) Page 72
(81) Page 73
(82) Page 74
(83) Page 75
(84) Page 76
(85) Page 77
(86) Page 78
(87) Page 79
(88) Page 80
(89) Page 81
(90) Page 82
(91) Page 83
(92) Page 84
(93) Page 85
(94) Page 86
(95) Page 87
(96) Page 88
(97) Page 89
(98) Page 90
(99) Page 91
(100) Page 92
(101) Page 93
(102) Page 94
(103) Page 95
(104) Page 96
(105) Page 97
(106) Page 98
(107) Page 99
(108) Page 100
(109) Page 101
(110) Page 102
(111) Page 103
(112) Page 104
(113) Page 105
(114) Page 106
(115) Page 107
(116) Page 108
(117) Page 109
(118) Page 110
(119) Page 111
(120) Page 112
(121) Page 113
(122) Page 114
(123) Page 115
(124) Page 116
(125) Page 117
(126) Page 118
(127) Page 119
(128) Page 120
(129) Page 121
(130) Page 122
(131) Page 123
(132) Page 124
(133) Page 125
(134) Page 126
(135) Page 127
(136) Page 128
(137) Page 129
(138) Page 130
(139) Page 131
(140) Page 132
(141) Page 133
(142) Page 134
(143) Page 135
(144) Page 136
(145) Page 137
(146) Page 138
(147) Page 139
(148) Page 140
(149) Page 141
(150) Page 142
(151) Page 143
(152) Page 144
(153) Page 145
(154) Page 146
(155) Page 147
(156) Page 148
(157) Page 149
(158) Page 150
(159) Page 151
(160) Page 152
(161) Page 153
(162) Page 154
(163) Page 155
(164) Page 156
(165) Page 157
(166) Page 158
(167) Page 159
(168) Page 160
(169) Page 161
(170) Page 162
(171) Page 163
(172) Page 164
(173) Page 165
(174) Page 166
(175) Page 167
(176) Page 168
(177) Page 169
(178) Page 170
(179) Page 171
(180) Page 172
(181) Page 173
(182) Page 174
(183) Page 175
(184) Page 176
(185) Page 177
(186) Page 178
(187) Page 179
(188) Page 180
(189) Page 181
(190) Page 182
(191) Page 183
(192) Page 184
(193) Page 185
(194) Page 186
(195) Page 187
(196) Page 188
(197) Page 189
(198) Page 190
(199) Page 191
(200) Page 192
(201) Page 193
(202) Page 194
(203) Page 195
(204) Page 196
(205) Page 197
(206) Page 198
(207) Page 199
(208) Page 200
(209) Page 201
(210) Page 202
(211) Page 203
(212) Page 204
(213) Page 205
(214) Page 206
(215) Page 207
(216) Page 208
(217) Page 209
(218) Page 210
(219) Page 211
(220) Page 212
(221) Page 213
(222) Page 214
(223) Page 215
(224) Page 216
(225) Page 217
(226) Page 218
(227) Page 219
(228) Page 220
(229) Page 221
(230) Page 222
(231) Page 223
(232) Page 224
(233) Page 225
(234) Page 226
(235) Page 227
(236) Page 228
(237) Page 229
(238) Page 230
(239) Page 231
(240) Page 232
(241) Page 233
(242) Page 234
(243) Page 235
(244) Page 236
(245) Page 237
(246) Page 238
(247) Page 239
(248) Page 240
(249) Page 241
(250) Page 242
(251) Page 243
(252) Page 244
(253) Page 245
(254) Page 246
(255) Page 247
(256) Page 248
(257) Page 249
(258) Page 250
(259) Page 251
(260) Page 252
(261) Page 253
(262) Page 254
(263) Page 255
(264) Page 256
(265) Page 257
(266) Page 258
(267) Page 259
(268) Page 260
(269) Page 261
(270) Page 262
(271) Page 263
(272) Page 264
(273) Page 265
(274) Page 266
(275) Page 267
(276) Page 268
(277) Page 269
(278) Page 270
(279) Page 271
(280) Page 272
(281) Page 273
(282) Page 274
(283) Page 275
(284) Page 276
(285) Page 277
(286) Page 278
(287) Page 279
(288) Page 280
(289) Rear Flyleaf
(290) Rear Flyleaf
(291) Rear Flyleaf
(292) Rear Flyleaf
(293) Rear Flyleaf
(294) Rear Flyleaf
(295) Rear Board
(296) Rear Board
(297) Spine
(298) Fore Edge
(299) Scale
(300) Color Palette
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page 1
(10) Page 2
(11) Page 3
(12) Page 4
(13) Page 5
(14) Page 6
(15) Page 7
(16) Page 8
(17) Page 9
(18) Page 10
(19) Page 11
(20) Page 12
(21) Page 13
(22) Page 14
(23) Page 15
(24) Page 16
(25) Page 17
(26) Page 18
(27) Page 19
(28) Page 20
(29) Page 21
(30) Page 22
(31) Page 23
(32) Page 24
(33) Page 25
(34) Page 26
(35) Page 27
(36) Page 28
(37) Page 29
(38) Page 30
(39) Page 31
(40) Page 32
(41) Page 33
(42) Page 34
(43) Page 35
(44) Page 36
(45) Page 37
(46) Page 38
(47) Page 39
(48) Page 40
(49) Page 41
(50) Page 42
(51) Page 43
(52) Page 44
(53) Page 45
(54) Page 46
(55) Page 47
(56) Page 48
(57) Page 49
(58) Page 50
(59) Page 51
(60) Page 52
(61) Page 53
(62) Page 54
(63) Page 55
(64) Page 56
(65) Page 57
(66) Page 58
(67) Page 59
(68) Page 60
(69) Page 61
(70) Page 62
(71) Page 63
(72) Page 64
(73) Page 65
(74) Page 66
(75) Page 67
(76) Page 68
(77) Page 69
(78) Page 70
(79) Page 71
(80) Page 72
(81) Page 73
(82) Page 74
(83) Page 75
(84) Page 76
(85) Page 77
(86) Page 78
(87) Page 79
(88) Page 80
(89) Page 81
(90) Page 82
(91) Page 83
(92) Page 84
(93) Page 85
(94) Page 86
(95) Page 87
(96) Page 88
(97) Page 89
(98) Page 90
(99) Page 91
(100) Page 92
(101) Page 93
(102) Page 94
(103) Page 95
(104) Page 96
(105) Page 97
(106) Page 98
(107) Page 99
(108) Page 100
(109) Page 101
(110) Page 102
(111) Page 103
(112) Page 104
(113) Page 105
(114) Page 106
(115) Page 107
(116) Page 108
(117) Page 109
(118) Page 110
(119) Page 111
(120) Page 112
(121) Page 113
(122) Page 114
(123) Page 115
(124) Page 116
(125) Page 117
(126) Page 118
(127) Page 119
(128) Page 120
(129) Page 121
(130) Page 122
(131) Page 123
(132) Page 124
(133) Page 125
(134) Page 126
(135) Page 127
(136) Page 128
(137) Page 129
(138) Page 130
(139) Page 131
(140) Page 132
(141) Page 133
(142) Page 134
(143) Page 135
(144) Page 136
(145) Page 137
(146) Page 138
(147) Page 139
(148) Page 140
(149) Page 141
(150) Page 142
(151) Page 143
(152) Page 144
(153) Page 145
(154) Page 146
(155) Page 147
(156) Page 148
(157) Page 149
(158) Page 150
(159) Page 151
(160) Page 152
(161) Page 153
(162) Page 154
(163) Page 155
(164) Page 156
(165) Page 157
(166) Page 158
(167) Page 159
(168) Page 160
(169) Page 161
(170) Page 162
(171) Page 163
(172) Page 164
(173) Page 165
(174) Page 166
(175) Page 167
(176) Page 168
(177) Page 169
(178) Page 170
(179) Page 171
(180) Page 172
(181) Page 173
(182) Page 174
(183) Page 175
(184) Page 176
(185) Page 177
(186) Page 178
(187) Page 179
(188) Page 180
(189) Page 181
(190) Page 182
(191) Page 183
(192) Page 184
(193) Page 185
(194) Page 186
(195) Page 187
(196) Page 188
(197) Page 189
(198) Page 190
(199) Page 191
(200) Page 192
(201) Page 193
(202) Page 194
(203) Page 195
(204) Page 196
(205) Page 197
(206) Page 198
(207) Page 199
(208) Page 200
(209) Page 201
(210) Page 202
(211) Page 203
(212) Page 204
(213) Page 205
(214) Page 206
(215) Page 207
(216) Page 208
(217) Page 209
(218) Page 210
(219) Page 211
(220) Page 212
(221) Page 213
(222) Page 214
(223) Page 215
(224) Page 216
(225) Page 217
(226) Page 218
(227) Page 219
(228) Page 220
(229) Page 221
(230) Page 222
(231) Page 223
(232) Page 224
(233) Page 225
(234) Page 226
(235) Page 227
(236) Page 228
(237) Page 229
(238) Page 230
(239) Page 231
(240) Page 232
(241) Page 233
(242) Page 234
(243) Page 235
(244) Page 236
(245) Page 237
(246) Page 238
(247) Page 239
(248) Page 240
(249) Page 241
(250) Page 242
(251) Page 243
(252) Page 244
(253) Page 245
(254) Page 246
(255) Page 247
(256) Page 248
(257) Page 249
(258) Page 250
(259) Page 251
(260) Page 252
(261) Page 253
(262) Page 254
(263) Page 255
(264) Page 256
(265) Page 257
(266) Page 258
(267) Page 259
(268) Page 260
(269) Page 261
(270) Page 262
(271) Page 263
(272) Page 264
(273) Page 265
(274) Page 266
(275) Page 267
(276) Page 268
(277) Page 269
(278) Page 270
(279) Page 271
(280) Page 272
(281) Page 273
(282) Page 274
(283) Page 275
(284) Page 276
(285) Page 277
(286) Page 278
(287) Page 279
(288) Page 280
(289) Rear Flyleaf
(290) Rear Flyleaf
(291) Rear Flyleaf
(292) Rear Flyleaf
(293) Rear Flyleaf
(294) Rear Flyleaf
(295) Rear Board
(296) Rear Board
(297) Spine
(298) Fore Edge
(299) Scale
(300) Color Palette