(15) Scale
DD
O
0)
(D
*
-*• - D O o - C/)
N)
I-
-&>
cn N)
O)
00 ~'00
co
—*■ o —
-
rvi
co ~CJI
cn O)
o
m —-Nl
s
N)
O
oo
_
22
-
23 co
24
25
26 o
M —
yWi8$g
. ■ '' ■ ■
■ ■
•:. ■ ■■• „
: .iii .
-
S y a r
. LAíí08BtiKASAf«
uppá aðsenda grein í |)jóðólíi um Árrit prestaskólans.
„llan orthograplilsk var”.
É 5jóf>ólfi bls. 140—43 hefur einhver, sem kallar sig: Jeg, tekið fyrir sigaðleggia dóm á árrit
þaö, sem við nýlega höfum gefið lit. í sjálfu sjer getur okkur ekkert þókt að því, heldur á-
lítum við það ðldungis rjett og tilhlýðilegt, að dómar sjeu upp kveðnir yfir íslenzkum bókum,
sem birtast á prenti. En því nauðsynlegra er það hjer en annarstaðar, að slíkir dómar sjeu
byggðir á skynsemi og. sanngirni, sem almenningur hjer er óvanari en annarstaðar við alla
þessháttar aðfinnzlu og mörgum hættir því við að trúa því í blindni, sem þannig er sagt um
einhverja bók, hvort heldur það er lof eða last, án þess að gjöra sjer far um að vega ástæður
meö og mót, einkanlega þegar dómurinn er laggður á með liroka og sjálfbyrgingsskap. íþess-
vegna höfum við ekki getað leiðt hjá okkur að svara uppá grein þá uin árritið, sem herra
BJeg“ hefur sent jjjóðólfi til prentunar af því að við erum hræddir um, að hún kunni að villa
svo sjónir fyrir einhverjum, að þeir verði ekki varir við motsagnirnar sem i henni eru, nje
geti að greint hið ranga frá hinu, sem kann að vera rjett í henni. Ef árrit prestaskolans
væri eingaungu ætlað lærðum mönnum og við ættum ekki tal við aðra en þá, þá væru þessi
orð: „Han orthographisk var“ nóg svar uppá greinina, því hún berþað sjálf með sjer, að hún
stefnir mestöll að orðum, bókstöfum og rjettritun, og ef menn ættu af henni að gjöra sjer
grein' fyrir, hverja menntun að höfundur hennar hafi til að bera, þá yrði hún helzt málfræðis-
leg, ef hún annars er nokkur; að minnsta kosti er auðsjeð, að höfundurinn þykist vera mal-
fræðingur, jivi rey/idar talar hann alstaðar drembilega, en hvergi er hann eins digurmæltur og
um málfræðina, en hún virðist, að hans skoðun, helzt vera fólgin í rjettrituninni, svoað herra
„Jeg“ er þá auðsjáanlega ennþá í stafrofi málfræðiniiar. En af því árritið er líka ætlað leik-
mönnum, sem sumir hverjir eiga, ef til vill, bágra með að skilja hið verulega fráhinu óveru-
lega í vísindalegum efnum, þá verðurn við að taka grein höfundarins fyrir okkur og sýna,
hvernig henni er varið. J>að er þá fyrst, að hann byrjar á því að segja „að árritið birtist ári
síðar en menn vonuðust eptir upphaflega þegar boðsbrjefið koin út“. 5að er okkur óskiljanlegt,
hvernig hann fer að reikna; boðsbrjefið er skrifað í janúar-inánuði 1849 og í því lofað, að tek-
ið skyldi verða til að prenta árritið undireins og prentun alþingistíðindanna væri lokið; alþing-
ið stóð yfir fram í ágúst-mánuð í fyrra og síðan er enn ekki liðið heilt ár, en árritið þó komið
út fyrir meir en inánuði síðan. jþað er því ekki nettia tvennt til, annaðhvort að höfundurinn
hefur ætlast til, að prentun alþingistiðindanna yrði lokið áðuren alþingi byrjaði, eða þá aðhann
liefur árið styttra en allir aðrir og er hvorugt með öllu ósamkvæmt ályktunum höfundarins og
sízt það að stytta svona fyrir sjer árið, af því að okkur finnzt honum vera mjög eginlegt að
hlaupa yfir allt á svo kölluðu hundavaði, og að hann beri lítil kennsli á hjegóma þann, er