(16) Page 4
Þetta var metnaðarfull lagasetning og
með henni gerði löggjafínn sitt til þess að
koma böndum á skólakerfi sem vaxið hafði
stefnulítið um áratugi. Meðal þess sem
snerti menntaskóla var að tekið var upp sam-
ræmt landspróf miðskóla eftir þriggja ára
nám að loknu barnaprófi. Fyrst lærðu nem-
endur undir unglingapróf í tvö ár og uróu að
standast það til þess að geta innritast í lands-
prófsdeild. Nám í henni tók eitt ár og þeir
sem stóðust gerðar kröfur, náðu framhalds-
einkunn, fengu skilyrðislaus réttindi til
náms í menntaskólum en horfið var frá inn-
tökuprófum sem tíðkast höfðu um langa
hríð. Þær breytingar stuðluðu ótvírætt að
auknu jafnræði til framhaldsnáms óháð bú-
setu því þar með þurftu umsækjendur um
skólavist ekki að ferðast, oft um langan veg,
til þess að þreyta inntökupróf upp á von og
óvon.5 Með þessu ráðslagi var einnig slegið
á þá lífseigu gagnrýni á inntökuprófin að
þar ættu fáir von sem ekki hefðu fengið
undirbúning sinn í unglingadeildum mennta-
skólanna tveggja.
] menntamálum einkenndust þeir þrír ára-
tugir sem í hönd fóru einkum af tvennu. Ann-
ars vegar því að starfsnám hafði að mestu
orðið útundan við lagasmíðina og illa gekk
að finna því varanlegan stað. Til dæmis urðu
verknámsdeildir gagnfræðaskólanna aldrei sá
hryggur sem þeim var ætlað í upphafi. Hins
vegar af stóraukinni skólasókn ungmenna
samhliða mikilli fólksfjölgun. Af hvoru
tveggja hlaust mikil spenna sem endaði með
að ryðja nýjum skólum og nýju námsfram-
boði braut.
Menntaskólalögin 1946 voru fyrstu sam-
ræmdu lögin um það skólastig og náðu til
bæði Menntaskólans í Reykjavík og Mennta-
skólans á Akureyri en auk þess var gert ráð
fyrir að þriðji skólinn yrði stofnaður í sveit
þegar til þess yrði veitt fé. I þessari löggjöf
var sérstök markmiðsgrein þar sem tekið var
fram að skólunum væri ætlað að „ ... efla
þroska nemenda sinna, veita þeim framhalds-
menntun að loknu miðskólanámi og búa þá
undir háskólanám.“ Hér var með öðrum orð-
um mælt fyrir um almenna menntun sem nýtt-
ist nemendum til sem flestra góðra verka og
hins vegar var undirbúningur fyrir háskóla-
nám festur í orð með beinum hætti. I greinar-
gerð með frumvarpinu var þetta áréttað með
því að segja að því fari „ ... mjög fjarri, að
æskilegt sé, að allir þeir, er útskrifast úr
menntaskólum, taki fyrir háskólanám, heldur
að menn með stúdentsmenntun séu í sem
flestum stéttum þjóðfélagsins.“
5 Gunnar M. Magnúss: Um menntamál á Islandi 1944-1946.
Þegar líða tók á sjöunda áratuginn var yfir-
völdum menntamála orðið fullljóst að nauð-
synlegt væri að endurskoða þrjú fyrstu skóla-
stigin. Þeirri endurskoðun lauk fyrir þau
fyrstu tvö með setningu grunnskólalaganna
1974 þegar bamafræðslan var sameinuð mið-
skólastiginu í heildstæðum níu ára gmnn-
skóla sem gerður var að skyldu fyrir öll böm
og jafnframt var öllum þeim opnuð greið leið
til framhaldsskólanáms sem lykju grunnskóla-
prófi. Sú breyting leiddi til stofnunar margra
nýrra skóla og námsleiða og verður komið að
því efni síðar í þessum kafla.
Endurskoðun menntaskóla- og sérskóla-
stigsins fór fram samhliða og á vegum fleiri
en eins aðila. Þannig skilaði nefnd á vegum
menntamálaráðuneytisins áliti um Nýskipan
verk- og tæknimenntnnar á Islandi af sér árið
1971 og á sama tíma gekk Jóhann S. Hann-
esson, áður skólameistari Menntaskólans á
Laugarvatni en nú starfsmaður fræðsluráðs
Reykjavíkur, frá skýrslu til fræðsluyfirvalda í
Reykjavík unr Sameinaðan framhaldsskóla. I
báðum skýrslunum var gert ráð íyrir því að
bóknám og verknám gengju sem mest í eina
sæng - yrðu i sama skóla og undir sama þaki.
Að baki þeim tillögum voru tilgreindar
nokkrar grundvallarhugmyndir sem slíkur
sameinaður skóli - ljölbrautaskóli - skyldi
byggja á:
• Skólinn á að skiptast í námsbrautir og sem
greiðastar leiðir eiga að vera á milli þeirra.
Nemandi á ekki að lokast af inni á tiltek-
inni námsleið sem hann finnur sig ef til vill
ekki á þegar til kastanna kemur.
• Endanlegt námsval nemanda á að gerast
seint svo hann fái ráðrúm til þess að átta
sig á hvað hentar honum best.
• Allar námsbrautir eiga að njóta sömu virð-
ingar.
• Bóklegar námsgáfur eiga ekki einar að
ráða vali námsbrautar og því ber að vanda
jafn vel til þeirra allra.
• Skólinn á að sjá öllum nemendum sínum
fyrir sem mestri sameiginlegri reynslu á
námsferlinum til þess að efla gagnkvæman
skilning og virðingu milli stétta.
Um þessar hugmyndir varð allgott samkomu-
lag og í reynd urðu þær grundvöllur þess
hluta framhaldsskólakerfísins sem kenna má
við ljölbrautaskóla. Hitt er jafnvíst að þær
höfðu jafnframt veruleg áhrif á hreina bók-
námsskóla eins og Menntaskólann á Akureyri
þótt þær væru ekki festar í lög fyrr en með
framhaldsskólalögunum 1988/’
6 Jón Torfi Jónasson: Þróun framhaldsskólans. Uppeldi og mennt-
un l.h.1992, 176-181.
(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Page I
(6) Page II
(7) Page III
(8) Page IV
(9) Page V
(10) Page VI
(11) Page VII
(12) Page VIII
(13) Page 1
(14) Page 2
(15) Page 3
(16) Page 4
(17) Page 5
(18) Page 6
(19) Page 7
(20) Page 8
(21) Page 9
(22) Page 10
(23) Page 11
(24) Page 12
(25) Page 13
(26) Page 14
(27) Page 15
(28) Page 16
(29) Page 17
(30) Page 18
(31) Page 19
(32) Page 20
(33) Page 21
(34) Page 22
(35) Page 23
(36) Page 24
(37) Page 25
(38) Page 26
(39) Page 27
(40) Page 28
(41) Page 29
(42) Page 30
(43) Page 31
(44) Page 32
(45) Page 33
(46) Page 34
(47) Page 35
(48) Page 36
(49) Page 37
(50) Page 38
(51) Page 39
(52) Page 40
(53) Page 41
(54) Page 42
(55) Page 43
(56) Page 44
(57) Page 45
(58) Page 46
(59) Page 47
(60) Page 48
(61) Page 49
(62) Page 50
(63) Page 51
(64) Page 52
(65) Page 53
(66) Page 54
(67) Page 55
(68) Page 56
(69) Page 57
(70) Page 58
(71) Page 59
(72) Page 60
(73) Page 61
(74) Page 62
(75) Page 63
(76) Page 64
(77) Page 65
(78) Page 66
(79) Page 67
(80) Page 68
(81) Page 69
(82) Page 70
(83) Page 71
(84) Page 72
(85) Page 73
(86) Page 74
(87) Page 75
(88) Page 76
(89) Page 77
(90) Page 78
(91) Page 79
(92) Page 80
(93) Page 81
(94) Page 82
(95) Page 83
(96) Page 84
(97) Page 85
(98) Page 86
(99) Page 87
(100) Page 88
(101) Page 89
(102) Page 90
(103) Page 91
(104) Page 92
(105) Page 93
(106) Page 94
(107) Page 95
(108) Page 96
(109) Page 97
(110) Page 98
(111) Page 99
(112) Page 100
(113) Page 101
(114) Page 102
(115) Page 103
(116) Page 104
(117) Page 105
(118) Page 106
(119) Page 107
(120) Page 108
(121) Page 109
(122) Page 110
(123) Page 111
(124) Page 112
(125) Page 113
(126) Page 114
(127) Page 115
(128) Page 116
(129) Page 117
(130) Page 118
(131) Page 119
(132) Page 120
(133) Page 121
(134) Page 122
(135) Page 123
(136) Page 124
(137) Page 125
(138) Page 126
(139) Page 127
(140) Page 128
(141) Page 129
(142) Page 130
(143) Page 131
(144) Page 132
(145) Page 133
(146) Page 134
(147) Page 135
(148) Page 136
(149) Page 137
(150) Page 138
(151) Page 139
(152) Page 140
(153) Page 141
(154) Page 142
(155) Page 143
(156) Page 144
(157) Page 145
(158) Page 146
(159) Page 147
(160) Page 148
(161) Page 149
(162) Page 150
(163) Page 151
(164) Page 152
(165) Page 153
(166) Page 154
(167) Page 155
(168) Page 156
(169) Page 157
(170) Page 158
(171) Page 159
(172) Page 160
(173) Page 161
(174) Page 162
(175) Page 163
(176) Page 164
(177) Page 165
(178) Page 166
(179) Page 167
(180) Page 168
(181) Page 169
(182) Page 170
(183) Page 171
(184) Page 172
(185) Page 173
(186) Page 174
(187) Page 175
(188) Page 176
(189) Page 177
(190) Page 178
(191) Page 179
(192) Page 180
(193) Page 181
(194) Page 182
(195) Page 183
(196) Page 184
(197) Page 185
(198) Page 186
(199) Page 187
(200) Page 188
(201) Page 189
(202) Page 190
(203) Page 191
(204) Page 192
(205) Page 193
(206) Page 194
(207) Page 195
(208) Page 196
(209) Page 197
(210) Page 198
(211) Page 199
(212) Page 200
(213) Page 201
(214) Page 202
(215) Page 203
(216) Page 204
(217) Page 205
(218) Page 206
(219) Page 207
(220) Page 208
(221) Page 209
(222) Page 210
(223) Page 211
(224) Page 212
(225) Page 213
(226) Page 214
(227) Page 215
(228) Page 216
(229) Page 217
(230) Page 218
(231) Page 219
(232) Page 220
(233) Page 221
(234) Page 222
(235) Page 223
(236) Page 224
(237) Page 225
(238) Page 226
(239) Page 227
(240) Page 228
(241) Page 229
(242) Page 230
(243) Page 231
(244) Page 232
(245) Page 233
(246) Page 234
(247) Page 235
(248) Page 236
(249) Page 237
(250) Page 238
(251) Page 239
(252) Page 240
(253) Page 241
(254) Page 242
(255) Page 243
(256) Page 244
(257) Page 245
(258) Page 246
(259) Page 247
(260) Page 248
(261) Page 249
(262) Page 250
(263) Page 251
(264) Page 252
(265) Page 253
(266) Page 254
(267) Page 255
(268) Page 256
(269) Page 257
(270) Page 258
(271) Page 259
(272) Page 260
(273) Page 261
(274) Page 262
(275) Page 263
(276) Page 264
(277) Page 265
(278) Page 266
(279) Page 267
(280) Page 268
(281) Page 269
(282) Page 270
(283) Page 271
(284) Page 272
(285) Page 273
(286) Page 274
(287) Page 275
(288) Page 276
(289) Page 277
(290) Page 278
(291) Page 279
(292) Page 280
(293) Page 281
(294) Page 282
(295) Page 283
(296) Page 284
(297) Rear Flyleaf
(298) Rear Flyleaf
(299) Rear Flyleaf
(300) Rear Flyleaf
(301) Rear Flyleaf
(302) Rear Flyleaf
(303) Rear Board
(304) Rear Board
(305) Spine
(306) Fore Edge
(307) Scale
(308) Color Palette
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Page I
(6) Page II
(7) Page III
(8) Page IV
(9) Page V
(10) Page VI
(11) Page VII
(12) Page VIII
(13) Page 1
(14) Page 2
(15) Page 3
(16) Page 4
(17) Page 5
(18) Page 6
(19) Page 7
(20) Page 8
(21) Page 9
(22) Page 10
(23) Page 11
(24) Page 12
(25) Page 13
(26) Page 14
(27) Page 15
(28) Page 16
(29) Page 17
(30) Page 18
(31) Page 19
(32) Page 20
(33) Page 21
(34) Page 22
(35) Page 23
(36) Page 24
(37) Page 25
(38) Page 26
(39) Page 27
(40) Page 28
(41) Page 29
(42) Page 30
(43) Page 31
(44) Page 32
(45) Page 33
(46) Page 34
(47) Page 35
(48) Page 36
(49) Page 37
(50) Page 38
(51) Page 39
(52) Page 40
(53) Page 41
(54) Page 42
(55) Page 43
(56) Page 44
(57) Page 45
(58) Page 46
(59) Page 47
(60) Page 48
(61) Page 49
(62) Page 50
(63) Page 51
(64) Page 52
(65) Page 53
(66) Page 54
(67) Page 55
(68) Page 56
(69) Page 57
(70) Page 58
(71) Page 59
(72) Page 60
(73) Page 61
(74) Page 62
(75) Page 63
(76) Page 64
(77) Page 65
(78) Page 66
(79) Page 67
(80) Page 68
(81) Page 69
(82) Page 70
(83) Page 71
(84) Page 72
(85) Page 73
(86) Page 74
(87) Page 75
(88) Page 76
(89) Page 77
(90) Page 78
(91) Page 79
(92) Page 80
(93) Page 81
(94) Page 82
(95) Page 83
(96) Page 84
(97) Page 85
(98) Page 86
(99) Page 87
(100) Page 88
(101) Page 89
(102) Page 90
(103) Page 91
(104) Page 92
(105) Page 93
(106) Page 94
(107) Page 95
(108) Page 96
(109) Page 97
(110) Page 98
(111) Page 99
(112) Page 100
(113) Page 101
(114) Page 102
(115) Page 103
(116) Page 104
(117) Page 105
(118) Page 106
(119) Page 107
(120) Page 108
(121) Page 109
(122) Page 110
(123) Page 111
(124) Page 112
(125) Page 113
(126) Page 114
(127) Page 115
(128) Page 116
(129) Page 117
(130) Page 118
(131) Page 119
(132) Page 120
(133) Page 121
(134) Page 122
(135) Page 123
(136) Page 124
(137) Page 125
(138) Page 126
(139) Page 127
(140) Page 128
(141) Page 129
(142) Page 130
(143) Page 131
(144) Page 132
(145) Page 133
(146) Page 134
(147) Page 135
(148) Page 136
(149) Page 137
(150) Page 138
(151) Page 139
(152) Page 140
(153) Page 141
(154) Page 142
(155) Page 143
(156) Page 144
(157) Page 145
(158) Page 146
(159) Page 147
(160) Page 148
(161) Page 149
(162) Page 150
(163) Page 151
(164) Page 152
(165) Page 153
(166) Page 154
(167) Page 155
(168) Page 156
(169) Page 157
(170) Page 158
(171) Page 159
(172) Page 160
(173) Page 161
(174) Page 162
(175) Page 163
(176) Page 164
(177) Page 165
(178) Page 166
(179) Page 167
(180) Page 168
(181) Page 169
(182) Page 170
(183) Page 171
(184) Page 172
(185) Page 173
(186) Page 174
(187) Page 175
(188) Page 176
(189) Page 177
(190) Page 178
(191) Page 179
(192) Page 180
(193) Page 181
(194) Page 182
(195) Page 183
(196) Page 184
(197) Page 185
(198) Page 186
(199) Page 187
(200) Page 188
(201) Page 189
(202) Page 190
(203) Page 191
(204) Page 192
(205) Page 193
(206) Page 194
(207) Page 195
(208) Page 196
(209) Page 197
(210) Page 198
(211) Page 199
(212) Page 200
(213) Page 201
(214) Page 202
(215) Page 203
(216) Page 204
(217) Page 205
(218) Page 206
(219) Page 207
(220) Page 208
(221) Page 209
(222) Page 210
(223) Page 211
(224) Page 212
(225) Page 213
(226) Page 214
(227) Page 215
(228) Page 216
(229) Page 217
(230) Page 218
(231) Page 219
(232) Page 220
(233) Page 221
(234) Page 222
(235) Page 223
(236) Page 224
(237) Page 225
(238) Page 226
(239) Page 227
(240) Page 228
(241) Page 229
(242) Page 230
(243) Page 231
(244) Page 232
(245) Page 233
(246) Page 234
(247) Page 235
(248) Page 236
(249) Page 237
(250) Page 238
(251) Page 239
(252) Page 240
(253) Page 241
(254) Page 242
(255) Page 243
(256) Page 244
(257) Page 245
(258) Page 246
(259) Page 247
(260) Page 248
(261) Page 249
(262) Page 250
(263) Page 251
(264) Page 252
(265) Page 253
(266) Page 254
(267) Page 255
(268) Page 256
(269) Page 257
(270) Page 258
(271) Page 259
(272) Page 260
(273) Page 261
(274) Page 262
(275) Page 263
(276) Page 264
(277) Page 265
(278) Page 266
(279) Page 267
(280) Page 268
(281) Page 269
(282) Page 270
(283) Page 271
(284) Page 272
(285) Page 273
(286) Page 274
(287) Page 275
(288) Page 276
(289) Page 277
(290) Page 278
(291) Page 279
(292) Page 280
(293) Page 281
(294) Page 282
(295) Page 283
(296) Page 284
(297) Rear Flyleaf
(298) Rear Flyleaf
(299) Rear Flyleaf
(300) Rear Flyleaf
(301) Rear Flyleaf
(302) Rear Flyleaf
(303) Rear Board
(304) Rear Board
(305) Spine
(306) Fore Edge
(307) Scale
(308) Color Palette