(17) Kvarði
w
N^-
GJ-
Um kólerii.
'þnr.eð þnð ur sanjrfgEtt, nð kólera gángi nú nm þessar muntlir í Kaupmannahöfn, og að þar hafi dáið úr
henni 30 til 41) nian^á daor |,á 9. til 11. d. júlímán., þykir mér varlegra að gefa löndum mínum nokkrar
varúðarrcglur fynr Irdini. En það er kunnngt, áð auk veðráttufars, hita 0£ kulda, á sýki þessi aðalrót sína
i slæmu m a t a;r æ ð-rrfeff aðhúnaði manna, og því er það cinkum varúð í öllú sem þar að lýtur, hreinlæti og
feplusemi, senii ^ppta—skal, þegar kólcra gengur. það er að vísu ekki hægt að vita livort þessi sýki inuni
«æ,kja oss heiuh í þ£5? sinn, en hæglega getur það þó að borið, þar sem enn er von á ýmsuin skipum frá
Kaupmannahöfn hinsa& til lundsins í haust, og einkuin að vori komanda.
Vaniðarrégur, sem gæta skal til þess að fá ekki kóleru.
1. Memn^kÆi forðast aft vera inni í þruungum húsum, þar sem er íllt lopt og raki.
Menn skulm {»vi Swglega hreinsa loptift í ívernhúsum sínum, meh |»ví ah ljúka upp gluggum
opt á tlag cigj^vifea t>au, sópa þau og {ivo og taka allt þaft burt úr {leirn, sem skemmir
loptift,. og g.ciiir ghin dapn af sér. Menn skulu nákvæmlega gæta alls hreinlætis, seni unnt
er, hæfti inmi og£kríiig um íveruhús sín.
2. Menn^k^1 varast aft kuldi komi aft ser (govfjolclfr). Jess vegna mega menn ekki
fara allt í eiinu finEniiklum hita i kulda, efta úr miklum kulda í hita, og verfta aft gæta |iess,
aft klæfta sií? dy*t|E í)v' sem kuldinn er meiri, en varast þar á móti aft dúfta sig um oC
í hita, og skipta^ndir eins og- verftur uin vot klæfti. Mjög er fiaft gott, aft hafa belti um
kviftinn næst «c£3r ullarvoft, vaftmáli efta einskeptu, og eins aft vera í nærklæftum úr
vaftmáli eöai einsteptu, efta úr hyafta ullarvefnafti, sem er, {iví þaft eflir og temprar útguf-
unina (llbbuii’fljiíinföi) hjá mamiinum.
3. Meiui'Ve^f aft gæta alls hreinlætis hæfti í klæftum og sængurfötum, eins meft {>ví
aft {>vo ser ogJ>lS& sig, og- forftast aft vera óhreinn á líkamanum. $0 verbur aft neyta
allrar varúftíiroyiöll höft undir berum himni, hvort sem þau eru köld eöa heit. '
4. Yarnst s@u menn, eptir j.ví sem frarnast má verfta, alla áreynslu á sálina, á-
óttajÍgÆ'iba, næturvökur, og sérhvaft annaft, sem veikir Ííkamann og taugarnar.
5. í mat og^rykk skulu menn gæta hinnar mestu hófsemdar og reglu. Skortur á
mat, og drykk^ejgpns skaftyænn og mikil nautn, einkum' ílls matar og óhreins. Menn
skulu {>ví foiftast^autn allrar stremhinnar fæftu, sem íllt er'aft melta, alls konar súrmetis
(t. a. m. skyrs.og.ess konar), feits k.jöts efta fiskjar (t. a. m. heilagfiskis, o s frv)
Varast skuh.qfte^ og aft ncyta {.eirrar fæftu sem ollir uppfæm.bu í maganum efta 'niftur-
gangi, t. a. un ej| og hrair og hálfspfottnir jarftarávextir gjöra, kál, róur og næpur
$aft er gott á^lg.da fæftuna dalit.ö meft hinum algengustu kryddjurtum, hví vift haft fær
hún hressara brag og. lillegra. J 1 Iær
Af dryk^njEber einkum aft forftast íllt vatn, súrt öl, súra mjólk, sýru og éhófle-a
brenmvmsnautn._gn ekk, skaftar J.aft, f»ó j.eir sem vanir eru aft drekka brennivín, taki
Sér vifog Vi^sg'P fjv* ef j,aft er gott og hlandaft einhverju beisku efni efta krydd-
efni. Eigi skabaB*af> heldur {»o menn neyti hóflega gófts víns. '
höíú^^u n,en„ gaeta {.ess aft breyta ekki f»ví mataræfti né viftbúnafti, sem heir
1 ^ajnr orftnhT^ma * þvi emu, sem ekki kemur saman vift ofanritaftar reglur.
' f ~= Leiðarvísir
O CO---------, .
ztil að-fr^a kolevu, o</ haga ser með hdna þángað til lcelmishjálp fæsl
1 Kólera kemiganna&hvort allt í einu yfir raann, efta f.á ekki fyr en maður í nokkurn
tima hefur hiafó ogpt.-ög leifta, máttleysi, höfuftf.ýngsli, svima, f.rengsli fyrir brjóstinu eft
í hjartagrófiimi, t^.j.emhu í maganum, ólyst á rnat, klíu, uppköst, 0g — nærri því ætift _f
nifturgánrg, meft verkjarstíngjum og sinadráttum í limunum, og stundum án þess
eru
ro —
=3
co