(9) Blaðsíða 5
5
að setjast aptan við, endast á tveim eða fleirum samhljóðöndum,
getr framburðrinn stundum orðið svo örðugr, að varla sé mögu-
legt að bera fram niðrlagserrið. Fornmenn gerðu þá annaðtveggja,
að þeir köstuðu því brott, eða tillíktu það fyrirfaranda samhijóðanda.
|>eirköstuðu því t. d. brott í þeim orðum, er stofnarnir enduðust á
x, eða s, l, n, r með öðrnm samldjóðanda fyrir framan, t. d. í lax f.
laxr, öx f. öxr, vex f. vexr, lcoss f. lcossr, foss f. fossr, slcafl f.
slcaflr, nagl f. naglr, negl f. neglr, hrafn f. lirafnr, ahr f. alcrr,
kyrr f. kyrrr. þeir tillíklu opt errið undanfaranda staf, þegar stofn-
inn endaðist á l, n eða s með raddarstaf fyrir framan, t. d. í páll
f. pálr, háll f. hálr, vill f. vilr, stell f. stelr, lietill f. lcetilr, bag-
all f. bagalr, titull f. titulr, spánn f. spánr, sveinn f. sveinr, skínn
f. skínr, brýnn f. brýnr, aptann f. aptanr, morginn f. morginr,
jölunn f. jötunr; láss f. lásr, gríss f. grísr, úss f. ósr, lauss f.
lausr, less f. lesr, ríss f. rísr, mýss f. mýsr, gæss f. gæsr.
J>að miðaði og til að mýkja framburðinn, að nn breyttist stund-
um í ð fyrir framan r, t. d. í maðr f. mannr, breðr f. brennr,
fiðr f. finnr, muðr f. munnr, suðr f. sunnr, en þessi breyting verðr
eigi að eins í niðrlagi orða, lieldr og í miðjum orðum, t. d. aðrir
f. annrir, öðrum f. önnrum, iðra f. innra. þótt nú framburðrinn
á niðrlagserrinu væri liðkaðr og mýktr með ýmsu móti, hafa menn
þó fundið, að hann var enn mjög erfiðr, einkum í þeim orðum,
þar sem margir samhljóðendr gengu á undan errinu, t. d. í orð-
unum spænskr, vestfirzkr; og enn erfiðari verðr framburðrinn, þar
sem eigandamerkið s bœtist aptan við r, sem endar stofninn, t. d.
í oi'ðunum akrs, otrs, rekstrs. Málið hefir því á síðari tímtim í
sumum oi'ðum kastað þessu erri brott, en í sumum skotið u inn
fyrir framan það. þar sem s var í staðinn fyrir þelta r, þar var
þessu essi kastað brott; þannig er íss ot'ðið að ís, hauss að haus,
less að les. Sömuleiðis heíir niðrlagserrinu á síðari tímum verið
kastað brott, þar sem annað r gekk næst á undan því, t. d. í orð-
unum stórr, hverr, nokkurr, berr, varr, sem á þann hátt hafa
breytzt í stór, hver, nokkur, ber, var; en ui hefir verið innskotið
eptir aðra samhljóðendr fyrir framan r, er síðast stóð í orðinu;
menn bera nú þannig- fram maður, margur, vitur, viturs. ákur,
alcurs, otur, oturs; svo rita nú og margir.
J>ó megum vér eigi ætla, að fornmenn haft allsstaðar ritað og
framborið r, þar sem vér nú ritum og framberum ur. f>eir sögðu
t. d. aldrei nokkr ár, fjögr ár, sem eg sé að sumir nú rita, er
(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Saurblað
(38) Saurblað
(39) Band
(40) Band
(41) Kjölur
(42) Framsnið
(43) Kvarði
(44) Litaspjald
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Saurblað
(38) Saurblað
(39) Band
(40) Band
(41) Kjölur
(42) Framsnið
(43) Kvarði
(44) Litaspjald