107 al’ Sorgenfri paa Fuur i Limfjorden, har mundtlig underrettet mig om at denne Oes Beboere, der for en stor Deel bestaaer af Fiskere, iagttage Stjernerne, for at erfare Tidens natlige Gang, hvorved dé især (ligesom Almuen i Island) rette sig efter Syvsljernens Stilling over visse Punkter af Horizontcn, betegnede ved en eller anden j’ordfast Gjensland. End et skandinavisk Folk, som dog ikke er af gothisfc-germanisk Oprindelse, nemlig Lapperne, bar fra Arildslidcr af ved deres lange Nat, vildsomme Orkener og sneebedækte Fj'elde, været nodl til at gjore sig bekjendt med Stj'ernerne, for ved deres Iljelp at finde Vei i Vintertiden og at beregne Dbgnets Timer. Det var da naturligt at Ilcdenoldsfolket betragtede Stjernerne som velgjorende Guder, og antog Stjernehimmelen for Verdens ypperste Guddommes Opholdssted. Til den horte Sol og Maanc samt Thora Galles (Nordmændenes Thore kuli, Svenskernes Thor karl) med sin Hammer o. s. v. Ogsaa paa Runebommen (en scha- mansk Tromme, paa hvilken en til den med en Snor knyttet Hammer frem- kalder Oraklets Svar, efter dens tilfældige Henviisning til en eller anden hieroglypkisk Figur) ere visse Tegn for adskillige Stjerner anbragte*). De svenske Lapper havde (efter Ilogstroms Beretning) særegne Navne paa mange Fixstjcrner og Stjernebilleder, som Karlsvognen, Syv- stjernen (see ovenfor S. 103) Orion o. fl. Af Cassiopæa (som de kalde Snrun) pleie de at slutte hvilken Stund det er af Natten. Ogsaa deres astrologiske Overtro foranledigede dem til at stige nogen Kundskab om Stjernerne, da de, paa visse Tider, naar deres Koner ere frugtsommelige, nbie lægge Mærke til de Constellationer som sees i Nærheden af 3Iaanen, *) Ku norsl; Finlap bekjendtc for Missionærerne at lian troede paa Sol, Maane og Stjerner som velgjorende oj; vciledcndc Væsener. Ogsaa de dem betegnende Figurer eller llieroglyplicr paa Runeboinmcn tjente til formeentlig varslende og nyttige Spaa domstegn. I)cr troedes f. Ex. Morgenstjernen at bringe Held, Midiiatsstjcrnen Uheld. Missionærerne haldtc derfor Finlappcrnes Stjrrnckiindskab Astronomia iliabolicu. llaniiiiond nordiske Missionshistorie, Hbkvit. 1787, S. 137—439. Mere bertil borende lindes i liildals, Leems og Jcsscns Skrifter. 14*

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Blaðsíða 33
(38) Blaðsíða 34
(39) Blaðsíða 35
(40) Blaðsíða 36
(41) Blaðsíða 37
(42) Blaðsíða 38
(43) Blaðsíða 39
(44) Blaðsíða 40
(45) Blaðsíða 41
(46) Blaðsíða 42
(47) Blaðsíða 43
(48) Blaðsíða 44
(49) Blaðsíða 45
(50) Blaðsíða 46
(51) Blaðsíða 47
(52) Blaðsíða 48
(53) Blaðsíða 49
(54) Blaðsíða 50
(55) Blaðsíða 51
(56) Blaðsíða 52
(57) Blaðsíða 53
(58) Blaðsíða 54
(59) Blaðsíða 55
(60) Blaðsíða 56
(61) Blaðsíða 57
(62) Blaðsíða 58
(63) Blaðsíða 59
(64) Blaðsíða 60
(65) Blaðsíða 61
(66) Blaðsíða 62
(67) Blaðsíða 63
(68) Blaðsíða 64
(69) Blaðsíða 65
(70) Blaðsíða 66
(71) Blaðsíða 67
(72) Blaðsíða 68
(73) Blaðsíða 69
(74) Blaðsíða 70
(75) Blaðsíða 71
(76) Blaðsíða 72
(77) Blaðsíða 73
(78) Blaðsíða 74
(79) Blaðsíða 75
(80) Blaðsíða 76
(81) Blaðsíða 77
(82) Blaðsíða 78
(83) Blaðsíða 79
(84) Blaðsíða 80
(85) Blaðsíða 81
(86) Blaðsíða 82
(87) Blaðsíða 83
(88) Blaðsíða 84
(89) Blaðsíða 85
(90) Blaðsíða 86
(91) Blaðsíða 87
(92) Blaðsíða 88
(93) Blaðsíða 89
(94) Blaðsíða 90
(95) Blaðsíða 91
(96) Blaðsíða 92
(97) Blaðsíða 93
(98) Blaðsíða 94
(99) Blaðsíða 95
(100) Blaðsíða 96
(101) Blaðsíða 97
(102) Blaðsíða 98
(103) Blaðsíða 99
(104) Blaðsíða 100
(105) Blaðsíða 101
(106) Blaðsíða 102
(107) Blaðsíða 103
(108) Blaðsíða 104
(109) Blaðsíða 105
(110) Blaðsíða 106
(111) Blaðsíða 107
(112) Blaðsíða 108
(113) Blaðsíða 109
(114) Blaðsíða 110
(115) Blaðsíða 111
(116) Blaðsíða 112
(117) Blaðsíða 113
(118) Blaðsíða 114
(119) Blaðsíða 115
(120) Blaðsíða 116
(121) Blaðsíða 117
(122) Blaðsíða 118
(123) Blaðsíða 119
(124) Blaðsíða 120
(125) Mynd
(126) Mynd
(127) Mynd
(128) Mynd
(129) Saurblað
(130) Saurblað
(131) Band
(132) Band
(133) Kjölur
(134) Framsnið
(135) Kvarði
(136) Litaspjald