Smjörið var hins vegar dýrara en ostur og "matur" og jafnþyngd þess kom þess vegna ekki í stað ostsins, að líkindum (sjá bls. 125). Þeir bændur sem skyldu greiða osttollinn á fyrri hluta 13. aldar hafa vafalítið verið fleiri en 268 því að máldaginn frá [1270] segir að allir bændur skuli greiða og eins mun valdsvæði Oddaverja hafa náð lengra austur en að Jökulsá (samanber síðar). Bændumir hafa því vart verið færri en 300 í tíð þeirra feðga Jóns og Sæmundar. Lögbýli voru um 260 í Rangárvallasýslu í lok 17. aldar en árið 1744 ritar sýslumaður að búandi menn séu nálægt 500 og telur þá með hjáleigubændur, húsmenn og tómthúsmenn.1 Rétt mun að telja Vestmannaeyjar með á áhrifasvæði Oddaverja. Talan 300 fyrir alla bændur í Rangárþingi og Vestmannaeyjum um 1200 er því vart ofætluð. Osttollurinn einn gat því farið yfir 1,3 tonn á ári þegar innheimta var sem mest. Áður kom fram að frá Skarði eystra átti að koma sérstakur osthleifur, væntanlega ótengdur allsherjartollinum. Slíkt sérstakt ostgjald skyldi koma frá fleiri bæjum og er hér ýmist getið um fjórðung eða osthleif í þessu sambandi. Sé allt gert að fjórðungum, voru þetta alls 175 kg. Þessi sérstöku ostgjöld eru væntanlega eldri en allsherjartollurinn en annars er ekkert vitað um það hvenær hann komst á. Ekki eru líkur til að menn hafi almennt lagt eignir til staða eftir að Þorlákur helgi lagði fram staðakröfur og þar til staðamálin voru leyst, eða á bilinu 1180 til 1300.2 Á hinn bóginn kann að virðast ósennilegt að Oddaverjar hafi komið allsherjartollinum á áður en þeir komust á hátind valda sem hér er einkum miðað við að hafi orðið þegar þeir náðu undir sig Keldum og Gunnarsholti, vart síðar en um 1190. Þetta þarf þó ekki að vera, hafi tollinum verið komið á í nafni staðarins í Odda, eins og komið skal að síðar. Itreka ber að þeir útreikningar sem hér eru gerðir eru þeim annmarka háðir að ekki er víst að osthleifar hafi alltaf verið fjórðungar að þyngd um 1200 þótt svo væri á 14. öld. En þyngd þeirra hlýtur að hafa farið mjög nálægt fjórðungi þótt hún væri ekki alveg stöðluð. Má því telja líklegt að um 1200 hafi getað borist til Odda um 1 1/2 tonn af osti á ári þegar innheimta gekk vel, jafnvirði 12-13 kúgilda. Osttollar til kirkna voru allalgengir en oftast er óljóst um tilefni þeirra. Bændur sem gáfu ost til Viðeyjarklausturs skyldu njóta fyrirbæna reglubræðra. En hvað fengu þeir í staðinn sem guldu osttoll til staðar í Odda? Nærtækt virðist að taka til samanburðar allmörg dæmi um tolla sem bændur og útróðramenn tóku á sig vegna aukinnar starfsemi og þjónustu kirkna og er líklegt að eitthvað slfkt hafi einnig gilt um kirkjuna eða staðinn í Odda. Bændur í Hvammssókn í Dölum lögðu á sig osttoll eða eyrisgjald sem rann til Hvammskirkju frá 1308 og virðist það hafa tengst endurvígslu kirkjunnar þetta ár og auknu starfi, samanber að biskup setti fjóra nýja bæi undir kirkjuna og enn fremur segir um Jón bónda í Hvammi: "Játti Jón herra biskupi tveggja kennimanna skyld eftir því sem verið hafði fyrr í Hvammi, prests og djákns."3 Og auðsætt er að 1. Sýslulýsingar 1744-1749 (1957), bls. 59. 2. Sbr. Helgi Þorláksson, tilv. rit , bls 86-8. 3. Dl III, bls. 8-9, sbr. IV, bls. 160. 88

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Cover
(6) Front Cover
(7) Page 1
(8) Page 2
(9) Page 3
(10) Page 4
(11) Page 5
(12) Page 6
(13) Page 7
(14) Page 8
(15) Page 9
(16) Page 10
(17) Page 11
(18) Page 12
(19) Page 13
(20) Page 14
(21) Page 15
(22) Page 16
(23) Page 17
(24) Page 18
(25) Page 19
(26) Page 20
(27) Page 21
(28) Page 22
(29) Page 23
(30) Page 24
(31) Page 25
(32) Page 26
(33) Page 27
(34) Page 28
(35) Page 29
(36) Page 30
(37) Page 31
(38) Page 32
(39) Page 33
(40) Page 34
(41) Page 35
(42) Page 36
(43) Page 37
(44) Page 38
(45) Page 39
(46) Page 40
(47) Page 41
(48) Page 42
(49) Page 43
(50) Page 44
(51) Page 45
(52) Page 46
(53) Page 47
(54) Page 48
(55) Page 49
(56) Page 50
(57) Page 51
(58) Page 52
(59) Page 53
(60) Page 54
(61) Page 55
(62) Page 56
(63) Page 57
(64) Page 58
(65) Page 59
(66) Page 60
(67) Page 61
(68) Page 62
(69) Page 63
(70) Page 64
(71) Page 65
(72) Page 66
(73) Page 67
(74) Page 68
(75) Page 69
(76) Page 70
(77) Page 71
(78) Page 72
(79) Page 73
(80) Page 74
(81) Page 75
(82) Page 76
(83) Page 77
(84) Page 78
(85) Page 79
(86) Page 80
(87) Page 81
(88) Page 82
(89) Page 83
(90) Page 84
(91) Page 85
(92) Page 86
(93) Page 87
(94) Page 88
(95) Page 89
(96) Page 90
(97) Page 91
(98) Page 92
(99) Page 93
(100) Page 94
(101) Page 95
(102) Page 96
(103) Page 97
(104) Page 98
(105) Page 99
(106) Page 100
(107) Page 101
(108) Page 102
(109) Page 103
(110) Page 104
(111) Page 105
(112) Page 106
(113) Page 107
(114) Page 108
(115) Page 109
(116) Page 110
(117) Page 111
(118) Page 112
(119) Page 113
(120) Page 114
(121) Page 115
(122) Page 116
(123) Page 117
(124) Page 118
(125) Page 119
(126) Page 120
(127) Page 121
(128) Page 122
(129) Page 123
(130) Page 124
(131) Page 125
(132) Page 126
(133) Page 127
(134) Page 128
(135) Page 129
(136) Page 130
(137) Page 131
(138) Page 132
(139) Page 133
(140) Page 134
(141) Page 135
(142) Page 136
(143) Page 137
(144) Page 138
(145) Page 139
(146) Page 140
(147) Page 141
(148) Page 142
(149) Page 143
(150) Page 144
(151) Page 145
(152) Page 146
(153) Page 147
(154) Page 148
(155) Page 149
(156) Page 150
(157) Page 151
(158) Page 152
(159) Page 153
(160) Page 154
(161) Page 155
(162) Page 156
(163) Page 157
(164) Page 158
(165) Page 159
(166) Page 160
(167) Page 161
(168) Page 162
(169) Page 163
(170) Page 164
(171) Page 165
(172) Page 166
(173) Page [1]
(174) Page [2]
(175) Back Cover
(176) Back Cover
(177) Rear Flyleaf
(178) Rear Flyleaf
(179) Rear Board
(180) Rear Board
(181) Spine
(182) Fore Edge
(183) Scale
(184) Color Palette