ARNI BERGMANN ÞAR RIKIR FEGURÐIN EIN viðhorf svo ofan á í Sovétríkjunum, að lögð er mikil áhersla á að útbreiða meðal hinna nýju rússnesku lesenda, sem Halldór Lax- ness bindur miklar vonir við, hinn klassíska „kanón" - þau úrvalsrit, rússnesk og þýdd, sem fella mátti undir hugtakið heimsbók- menntir. Mun meiri varfærni gætti svo í allri útgáfu verka sem urðu til í samtíman- um. Hin stalínska menningarstefna gerði þær kröfur að samtímabókmenntir hefðu pólitískt notagildi við að ala upp „hinn nýja mann í nýju samfélagi". í reynd þýddi þetta æ strangari ritskoðun á verkum sovéslcra rithöfunda. Og um leið það, að næsta fátt var þýtt af verkum erlendra samtímahöf- unda. Einna helst var þá um að ræða verk eftir höfunda sem höfðu tekið mjög afdrátt- arlausa afstöðu með sovéskum kommún- isma og lýstu með aðferðum félagslega raunsæisins atburðum sem vörðuðu stétta- baráttu. En ekki einu sinni val slíkra við- fangsefna, ásamt með æslcilegu hugarfari höfundarins, var nóg til að höfundur væri tekinn til þýðingar í Sovétríkjunum. And- rúmsloft hreinsananna miklu (1935-38) gerði það að verkum aö allir Sovétþegnar verða afar varir um sig. Menn venjast því að góðir og gegnir leiðtogar og menningarvitar gærdagsins eru fordæmdir í dag, ef ekki teknir af lífi, og þar með komast allir í viss- an háska sem hafa starfað með þeim eða greitt götu þeirra. Menn gátu til dæmis stefnt í hættu starfsframa sínum og kannski frelsi með því að taka til útgáfu verk erlends rithöfundar, sem menn gátu ekki vitað hvar lenti á endanum: kannski leyndist í honum trotskistavilla eða eitthvað álíka slæmt? Arnaldur í Sölku Völku er afleitur marxisti, sagði talsmaður sovésks útgáfufyrirtækis við Halldór Laxness. Og hver veit nema höf- undurinn sjálfur reynist engu betri? Rétt, Halldór segir í Skáldatíma: það var þessi ótti með tilheyrandi varfærni og tor- tryggni sem tafði fyrir því að verk hans kæmust til rússneskra lesenda. Og ekki bara hans: á þessum tímum lcorn sáralítið út á rússnesku eftir Norðurlandahöfunda - aðra en sígilda höfunda eins og H.C. Ander- sen og Ibsen, og svo þekkta kommúnista eins og Martin Andersen Nexö.8 Meira en miljón bækur En svo var Stalín dauður og af stað fór svokölluð „hláka" í sovéslcu bókmenntalífi. Hún þýddi fyrst í stað að rússneskir höfund- ar byrjuðu að fikra sig út fyrir hinar þröngu skorður sem þeim höfðu verið settar í túlk- un síns tíma - og um leið að smám saman dró úr fyrirvörum og illum grun um vafasöm utanaðkomandi áhrif á sovéslca lesendur sem gætu fylgt þýddum bók- menntum. Halldór Laxness nýtur góðs af þessum breytingum og nú hefst útgáfusaga hans á rússnesku sem er í stórum dráttum á þessa leið: 1953. Stalín deyr. Smásagan „Ósigur ítalska loftflotans í Reykjavík" birtist í tímariti og í vilcublaðinu Ogonjok. Kafli úr Atóm- stöðinni birtist í bókmenntablaðinu Literatúrnaja gazeta. 1954. Atómstöðin kemur út í tveim útgáf- um og einnig Sjálfstætt fólk (upplag 30 8 Sjá W.W. Pochljobkin: The Development of Scan- dinavian Studies in the USSR (1917-1965). Scandi- navica V, 1966, bls. 35. 74

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Blaðsíða 33
(38) Blaðsíða 34
(39) Blaðsíða 35
(40) Blaðsíða 36
(41) Blaðsíða 37
(42) Blaðsíða 38
(43) Blaðsíða 39
(44) Blaðsíða 40
(45) Blaðsíða 41
(46) Blaðsíða 42
(47) Blaðsíða 43
(48) Blaðsíða 44
(49) Blaðsíða 45
(50) Blaðsíða 46
(51) Blaðsíða 47
(52) Blaðsíða 48
(53) Blaðsíða 49
(54) Blaðsíða 50
(55) Blaðsíða 51
(56) Blaðsíða 52
(57) Blaðsíða 53
(58) Blaðsíða 54
(59) Blaðsíða 55
(60) Blaðsíða 56
(61) Blaðsíða 57
(62) Blaðsíða 58
(63) Blaðsíða 59
(64) Blaðsíða 60
(65) Blaðsíða 61
(66) Blaðsíða 62
(67) Blaðsíða 63
(68) Blaðsíða 64
(69) Blaðsíða 65
(70) Blaðsíða 66
(71) Blaðsíða 67
(72) Blaðsíða 68
(73) Blaðsíða 69
(74) Blaðsíða 70
(75) Blaðsíða 71
(76) Blaðsíða 72
(77) Blaðsíða 73
(78) Blaðsíða 74
(79) Blaðsíða 75
(80) Blaðsíða 76
(81) Blaðsíða 77
(82) Blaðsíða 78
(83) Blaðsíða 79
(84) Blaðsíða 80
(85) Blaðsíða 81
(86) Blaðsíða 82
(87) Blaðsíða 83
(88) Blaðsíða 84
(89) Blaðsíða 85
(90) Blaðsíða 86
(91) Blaðsíða 87
(92) Blaðsíða 88
(93) Blaðsíða 89
(94) Blaðsíða 90
(95) Blaðsíða 91
(96) Blaðsíða 92
(97) Blaðsíða 93
(98) Blaðsíða 94
(99) Blaðsíða 95
(100) Blaðsíða 96
(101) Blaðsíða 97
(102) Blaðsíða 98
(103) Blaðsíða 99
(104) Blaðsíða 100
(105) Blaðsíða 101
(106) Blaðsíða 102
(107) Blaðsíða 103
(108) Blaðsíða 104
(109) Blaðsíða 105
(110) Blaðsíða 106
(111) Blaðsíða 107
(112) Blaðsíða 108
(113) Blaðsíða 109
(114) Blaðsíða 110
(115) Blaðsíða 111
(116) Blaðsíða 112
(117) Blaðsíða 113
(118) Blaðsíða 114
(119) Blaðsíða 115
(120) Blaðsíða 116
(121) Blaðsíða 117
(122) Blaðsíða 118
(123) Blaðsíða 119
(124) Blaðsíða 120
(125) Blaðsíða 121
(126) Blaðsíða 122
(127) Blaðsíða 123
(128) Blaðsíða 124
(129) Blaðsíða 125
(130) Blaðsíða 126
(131) Blaðsíða 127
(132) Blaðsíða 128
(133) Blaðsíða 129
(134) Blaðsíða 130
(135) Blaðsíða 131
(136) Blaðsíða 132
(137) Blaðsíða 133
(138) Blaðsíða 134
(139) Blaðsíða 135
(140) Blaðsíða 136
(141) Blaðsíða 137
(142) Blaðsíða 138
(143) Blaðsíða 139
(144) Blaðsíða 140
(145) Blaðsíða 141
(146) Blaðsíða 142
(147) Blaðsíða 143
(148) Blaðsíða 144
(149) Blaðsíða 145
(150) Blaðsíða 146
(151) Blaðsíða 147
(152) Blaðsíða 148
(153) Blaðsíða 149
(154) Blaðsíða 150
(155) Blaðsíða 151
(156) Blaðsíða 152
(157) Blaðsíða 153
(158) Blaðsíða 154
(159) Blaðsíða 155
(160) Blaðsíða 156
(161) Blaðsíða 157
(162) Blaðsíða 158
(163) Blaðsíða 159
(164) Blaðsíða 160
(165) Blaðsíða 161
(166) Blaðsíða 162
(167) Blaðsíða 163
(168) Blaðsíða 164
(169) Blaðsíða 165
(170) Blaðsíða 166
(171) Blaðsíða 167
(172) Blaðsíða 168
(173) Blaðsíða 169
(174) Blaðsíða 170
(175) Blaðsíða 171
(176) Blaðsíða 172
(177) Blaðsíða 173
(178) Blaðsíða 174
(179) Blaðsíða 175
(180) Blaðsíða 176
(181) Blaðsíða 177
(182) Blaðsíða 178
(183) Blaðsíða 179
(184) Blaðsíða 180
(185) Blaðsíða 181
(186) Blaðsíða 182
(187) Blaðsíða 183
(188) Blaðsíða 184
(189) Blaðsíða 185
(190) Blaðsíða 186
(191) Blaðsíða 187
(192) Blaðsíða 188
(193) Blaðsíða 189
(194) Blaðsíða 190
(195) Saurblað
(196) Saurblað
(197) Saurblað
(198) Saurblað
(199) Band
(200) Band
(201) Kjölur
(202) Framsnið
(203) Toppsnið
(204) Undirsnið
(205) Kvarði
(206) Litaspjald