NOKKUR ORÐ UM ÍSLENZKT SKRIFLETUR ;lllntjl <j~-2 ^ •'frfw* tJfúaH IfUiUp- m 'fc^ -XH&Y ‘U&ttl* 3 ^é6?i ^“l * ‘f 2 i'ud'ttt* 2 ~"2 dc[lí™ Tjú->’-lf\ 3ff« •jldiji. itr ‘if-d. ■fUfí y5 ’ifUtfv TU)tx fvt> raitléz W fttt 'hruk 2 Ý ") 4* f“ "|S-kWn. vff>H 'tiífí-i* -Bwbui jd^v’^vild. ktiv&'s > ■)t’ u ‘íj -V -£ Hv ^ ptu> 7 11. mynd. Máldagabók Ola/s biskups Hjaltasonar við árið 1553, og er þetta að vitni Guðbrands bisk- ups hönd síra llluga Guðmundssonar prests að Múla í Aðaldal 1551—54. Smækkað. Hafdi Sira Jllugi Er J sama thima hiellt stadin, keypt med btskapz radi brota / silfar at kirkiunne og lagdi henni þar J stadin iii kugillldi og iic J gelldum peningum / Wissi eg þo sialfur at þetta brota silfur var huergi nær suo mtckillz vert sem þetta / og þei giordi eg hier suo forlikvn vppa, med bestu manna radi, Ok fulla kuittan Hier med uar hann skylldugar ktrkivnne vm x aura J porcio, Það er fundið á áttundu öld í einhverju þeirra höfuðlanda Evrópu, sem Karl mikli var krýndur keisari yfir árið 800. Utn aldamótin 1100 hafði það rutt sér til rúms urn alla Vestur-Evrópu að Irlandi frá skildu og tekið miklum breytingum til fullkomnun- ar síðan það var fyrst fundið.1 Það var stílhreint og skýrt letur með einföldum drátt- um, sem oft minna á bjúgletur. Þessi einkenni koma mjög vel fram í elztu skinnbók- um \orum, t. d. 237, og er íslenzkt letur jafnvel talið sérlega bjúgt,- Þó gætir jafnvel í 237 og RM I þeirra tímamóta, sem á 12. öld voru í leturgerð germanskra þjóða. Hið svo nefnda gotneska letur eða munkaletur, sem brátt verður lýst nánar, var að ryðja sér til rúms, og lögun bókstafsins o í báðum þeim handritum, sem nú voru nefnd, ber vott um áhrif þeirrar leturgerðar. Hann er í RM I hornóttur ofan og neðan, þar sem drættir mætast, og í 237 oft hornóttur þar sem drættir mætast að neðan verðu, en ekki gerður af samfeUdum bogadráttum, svo sem í hreinu latínuletri. Þó er o hring- laga i sumum skinnbókum, sem yngri munu vera en þessi handrit, t. d. homilíubók- inni, sem geymd er í ríkisbókhlöðu Svía og mun vera frá því um 1200. Bundnust allra íslenzkra skinnbóka er AM 645, 4to. eldri hlutinn, jarteinabók Þor- láks helga (sýnishorn á 3. mynd). Þar má finna allar styttingar, sem á annað borð þekkjast hjá oss að fornu, og eru þær notaðar eftir því, sem við verður komið. Þar eru stafir óspart dregnir saman (ligaturer), en það er sjaldgæft í þeim handritum, sem eldri eru. Vér erum svo heppnir, að fara má nærri um aldur þessarar merkilegu skinnbókar. Síðasta kraftaverkið, sem hún getur um, er dagsett 13. marz árið 1200, og getur hún ekki verið eldri en frá því ári. Hins vegar mun hún ekki vera yngri 1) Irar höfðu sérstakt letur eldra en hið latneska lágstafaletur. 2) Sbr. Spehr bls. 160 og Reichardt Anzeiger fiir deutsches altertum und deutsche litteratur 50. bd. bls. 112. 16

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Blaðsíða 33
(38) Blaðsíða 34
(39) Blaðsíða 35
(40) Blaðsíða 36
(41) Blaðsíða 37
(42) Blaðsíða 38
(43) Blaðsíða 39
(44) Blaðsíða 40
(45) Blaðsíða 41
(46) Blaðsíða 42
(47) Saurblað
(48) Saurblað
(49) Band
(50) Band
(51) Kjölur
(52) Framsnið
(53) Kvarði
(54) Litaspjald