BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON 29. mynd. Bréfabók Jóns biskups Vídalíns. Bréf til Desjarmýrar og NjarSvíkur safnaða 12. júní 1715. Smœkkað. Bref BwAupsins til Desiarmyrar og Niardvikur kyrknasoknar manna um Desiarmyrar kyrkiu og stadar uppbygg / ing Datum 12. Iunii Eg Ion Thorkelsson Widalin Superintendens skalhollts / stiptis heilsa öllum gódum og Gudhrædd- um Mönnum / i Desiarmyrar og Niardvikur Kyrkiusoknum i Borgar / fyrde med kvediu Guds og minne. hún heita sameiginlegt skrifletur þýzkumælandi og norrænna þjóða.1 Hún er í raun og veru síðasta þróunarstig gotneskrar léttiskriftar, grundvölluð á þeirri meginreglu, sem kemur fram þegar ó 16. öld, að stafirnir skyldu skrifaðir í samfellu með jöfnum halla til hægri, en hann fer vaxandi eftir því sem tímar líða. Sundurgerð hins forna munkaleturs kemur fram í nýrri mynd, sérstaklega í liðun bókstafa, sem er höfuðein- kenni fljótaskriftar. Stafirnir a, g, q, r (lítið), u (stórt), v og y eru liðaðir í tvo hluta, sem tengdir eru saman með tengidráttum. Það liggur í hlutarins eðli, að margt 1) Hið elzta örugga dæmi, sem eg þekki um orðið fljótaskrift í þessari merkingu, er úr bréfi frá Arna Magnússyni til Orms sýslumanns Daðasonar dags. 28. maí 1728: „Boken er med flióta- skriftar hende Magnuaar sal. Jonssonar i Vigur“ Arne Magnussons private brevveksling bls. 96. Hér er átt við Magnús Jónsson lögmann norðan og vestan d. 1694, og hönd hans er fljótaskrift með sama hætti sem tíðkaðist á síðara hluta 17. aldar. Samtímamenn Arna virðast nota það orð, sem hér um ræðir, í víðtækari eða óákveðnari merkingu, svo sem þegar Jón Ólafsson frá Grunna- vík nefnir hönd Staðarhóls Páls hálfsetta fljótaskrift (DI XIII, 510). Hönd Páls er venjuleg 16. aldar skrift, sbr. sýnishorn Menn og menntir IV, 492. Síra Snorri Jónsson á Helgafelli segir í um- sögn um bréfabók Jóns biskups Vilhjálmssonar dags. 20. sept. 1725, að hönd sú, sem hér er sýnd á 6. mynd, sé „nær fliotaskrift enn settletre ad mörgu leite" (DI IV, 365), og virðist síra Snorri nota orðið fljótaskrift í líkri merkingu og Jón frá Grunnavík. Hver svo sem hin elzta merking orðsins kann að vera, hefur sú merking, sem vér notum það í, náð svo mikilli festu, að einsætt virðist að halda henni. Því miður hafa ekki verið tök á að sýna eldra fljótaskriftarstafróf en frá 19. öld, og segir sig sjálft, að eitthvað mundi öðruvísi í eldra stafrófi, en í aðalatriðum var fljótaskrift eins írá 17. öld til hinnar 19., eins og sýnishornin bera með sér. 31

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Blaðsíða 33
(38) Blaðsíða 34
(39) Blaðsíða 35
(40) Blaðsíða 36
(41) Blaðsíða 37
(42) Blaðsíða 38
(43) Blaðsíða 39
(44) Blaðsíða 40
(45) Blaðsíða 41
(46) Blaðsíða 42
(47) Saurblað
(48) Saurblað
(49) Band
(50) Band
(51) Kjölur
(52) Framsnið
(53) Kvarði
(54) Litaspjald