NOKKUR ORÐ UM ÍSLENZKT SKRIFLETUR ATHUGASEMDIR Höfundur elztu raálfræðiritgerðarinnar hefur orðið titull (af lat. titulus) um merki, sem sett er yfir orð til þess að tákna staf eða stafasamband. Jón Helgason (Málið á Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar bls. 9—13) nolar að sjálfsögðu hina nýrri mynd orðsins, titill, og breytir merk- ingu þess lítið eitt, eins og oft er gert, þegar fornyrði eru tekin upp. Hann hefur orðið titill um merki, sem sett eru uppi yfir orð til þess að tákna stafasambönd eða samstöfur, einnig um merki, sem táknar smáorðið og, en önnur styttingamerki, sem fyrir koma í Nýja testamenti Odds, nefnir hann einu nafni bönd. Þetta eru heppilegar táknanir, og ættu menn að nota orðið titill á sama hátt og Jón Helgason, en hafa orðið bönd um allar aðrar fomar styttingar, sem reglubundnar mega kallast, þar á meðal um saman dregna stafi (ligaturer), sbr. orðabók Blöndals við band 10. Við hin bundnu orð, sem tekin eru til dæmis á bls. 125 hér að framan, hefði þurft að sýna lárétt strik, sem í handritum eru sett uppi yfir skammstöfuðum orðum, oft dregin út úr legg fyrsta stafsins, ef hann er hár, en prentsmiðjan hafði ekki letur til þess. Vegna þess, að prentsmiðjan átti ekki annað letur en það, sem nú tíðkast, var ekki unnt að prenta texta þá, sem sýndir eru á myndunum, með svo mikilli nákvæmni sem æskilegt hefði verið. Ekki voru til stafir fyrir e (é) með lykkju niður úr né æ og 0 með broddi yfir (1. og 3. mynd), og þó að mjög algengt væri á liðnum öldum, eins og myndirnar sýna, að rita y með punkti eða punktum yfir og ö með lykkju yfir, varð að notast við nútíma gerðir þessara stafa í prentuðu textunum. Límingarstaf- urinn, sem táknar au, var ekki til í letri prentsmiðjunnar, og varð næst honum komizt með stafasam- bandinu av. Sömuleiðis varð að láta aa í prentuðu textunum samsvara tvöföldu a á myndunum. Oft er erfitt að greina milli i (í) og j, enda munu menn lengi fram eftir öldum fremur hafa skoð- að j sem langt i en sérstakan staf. I textum frá 16. öld og síðar getur verið erfitt að greina milli y og ij. í fljótaskrift eru mörkin milli upphafsstafa og lítilla stafa oft óljós. Þegar leysa má úr titli á fleiri en einn veg, er eftir því farið, hvernig sú hönd, sem sýnd er í hvert skipti, ritar sömu samstöfu eða smáorð sem með titli er bundið, þegar skrifað er fullum stöfum. T. d. er titillinn, sem táknar er (ir) lesinn er í endingum í texta 4. myndar, sbr. orðin herbuder (4.1.) og efther (6. 1.), þar sem endingin er ekki bundin, en í texta 5. myndar eru sams konar endingar rit- aðar ir, þegar leyst er úr titli, sbr. orðið ral]Iir (1.1.) og gerir (9.1.), enda er gómhljóð endinga venju- lega ritað i í Skarðsbók.1 Ef sama hönd ritar endingar þær, sem hér um ræðir, ýmist er eða ir óbundn- ar, er leyst úr titli með ir, sbr. 7. mynd (epter 6. 1., fímtígír 13. 1.). Eftir sams konar reglum er smáorðið og leyst úr titlum ok, oc eða og. Að öðru leyti skal þetta tekið fram um einstakar myndir: 1. mynd. Broddar yfir e og y (4., 5. og 6.1.) eru hlutar þeirra stafa á sama hátt og lykkja niður úr e eða punktar, sem áðan getur að oft eru settir yfir y, en alls ekki hljóðlengdarmerki, og er broddum yfir þessum stöfum sleppt í prentaða textanum samræmis vegna. 2. mynd. 5.1. fiorgongr en: Fyrra g-ið pennaglöp f. þ. 5. mynd. 6. 1. uardueíta: Fyrst skrifað uarduetta, en skrifarinn hefur sett brodd yfir fyrra t-ið til þess að sýna, að þar ætti að standa í. 6. mynd. Skrifarinn hefur í ógáti skrifað hann f. hafa (6.1.) og tvíritað orðið hana (9.1.). 7. mynd. Pennaglapir: dygiligga f. dyggiliga (2.1.), þua f. þau (9.1.) og vsuík f. vsíuk (10.1.). þeínt (2.1.) gæti verið skrifað eftir framburði, því að líklegt er, að é hafi um skeið breytzt í ei sumsstaðar á landinu. Sú táknun nafnsins iesu christi sem hér er notuð (12. 1.) tfðkaðist á miðöldum og síðar, en í henni eru minjar grískra stafa. Stafurinn h líkist grísku e, og minnir á ritun Jesúnafns með 1) Sbr. Jón Helgason Ortografien i AM 350 fol. Meddelelser fra norsk forening for sprogvidenskap I bls. 53. 40

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Blaðsíða 33
(38) Blaðsíða 34
(39) Blaðsíða 35
(40) Blaðsíða 36
(41) Blaðsíða 37
(42) Blaðsíða 38
(43) Blaðsíða 39
(44) Blaðsíða 40
(45) Blaðsíða 41
(46) Blaðsíða 42
(47) Saurblað
(48) Saurblað
(49) Band
(50) Band
(51) Kjölur
(52) Framsnið
(53) Kvarði
(54) Litaspjald