(39) Blaðsíða 39
40 ára afmælisrit Stómasamtakanna | 39
grænmeti sem búið er að skræla,
hakka vel í matvinnsluvél eða
sjóða. Fínmalaðar hnetur og
möndlur ættu að vera í lagi fyrir
flesta. Mikilvægast til að koma í
veg fyrir stíflu er þó að tyggja
matinn vel, og á það við um hvaða
mat sem er, og drekka nægilega
mikið.
Fæða sem hefur áhrif á loft,
lykt og það sem í pokann
kemur
Með mataræði er hægt að hafa
áhrif á loftmyndun, lykt og það sem
í pokann kemur. Lyf og aðrir þættir
hafa þó einnig áhrif og ekki skyldi
hika við að hafa samband við lækni
ef eitthvað virðist vera óeðlilegt.
Fæða sem getur verið loft og/eða
lyktmyndandi: Ýmiss konar hrátt
grænmeti, svo sem hvítkál,
gulrófur, brokkál, blómkál, ýmsar
baunir, laukur og hvítlaukur, epli og
melónur, rúgbrauð, egg, fiskur,
gosdrykkir og bjór, djúpsteikt og
fiturík fæða, sterkir ostar og sum
krydd.
Annað sem getur haft áhrif á
loftmyndun: Óregla á máltíðum,
borðað hratt og tuggið illa,
tyggjónotkun, drukkið með röri,
tuggið með opinn munn, sætuefni.
Fæða sem getur hjálpað til þess að
minnka lykt og loft: Fersk steinselja,
jógúrt, súrmjólk eða abmjólk,
kúmen.
Fæða sem getur þykkt: Þroskaðir
bananar og bananaflögur, soðin
epli og eplamauk, bláber, soðið
pasta, hvít hrísgrjón, bygg,
sagógrjón og hafrar, ostar og
jógúrt, kartöflur og mjúkt (fínt)
hnetusmjör.
Fæða sem getur þynnt: Þurrkaðir
ávextir svo sem sveskjur, plómur,
gráfíkjur og perur, niðursoðnir
ávextir, sumt hrátt grænmeti og
ferskir ávextir, appelsínu og
sveskjusafi, mikill sykur og sætindi,
lakkrís, áfengi, bjór og kaffi, sterkt
kryddaður og djúpsteiktur matur.
Að lokum
Með fjölbreyttu og hollu mataræði
er auðveldara að tryggja að
líkaminn fái þau næringarefni sem
hann þarf á að halda og stuðla að
góðri heilsu og vellíðan. Ekki er
endilega þörf á að forðast alla þá
fæðu sem getur stíflað eða verið
loft og/eða lyktarmyndandi. Hver
og einn er hvattur til að prófa sig
áfram og þekkja hvað hentar, með
það fyrir augum að reyna að borða
sem fjölbreyttast. Stundum hentar
ákveðin fæða illa tímabundið, og
þá mætti sleppa henni í einhvern
tíma og prófa í litlu magni síðar.
Það mikilvægasta er þó að tyggja
matinn vel og drekka vel yfir
daginn. Og ekki síst að taka
mataræðinu með yfirvegun og
æðruleysi þannig að það hressi
– en ekki stressi.
Helstu heimildir og frekari
lestur:
Eating with an Ostomy – A
Comprehensive Nutrition Guide
for Those Living with an Ostomy.
United Ostomy Associations of
America (UOAA) 2020. https://
www.ostomy.org/wpcontent/
uploads/2020/07/Eating_with_an_
Ostomy_202007.pdf
Mataræði eftir aðgerð, samantekt
úr erindi Svövu Engilbertsdóttur á
fræðslufundi Stómasamtakanna 1.
nóvember 2007. http://stoma.
vitum.net/?page_id=101
Með garnastóma – ráðleggingar
um mataræði. Bæklingur
Landspítala – Næringarstofu 2017.
Ráðleggingar um mataræði fyrir
fullorðna og börn frá tveggja ára
aldri. Embætti Landlæknis 2018.
https://www.landlaeknir.is/
radleggingar
Fæða sem getur verið loft- og/eða
lyktmyndandi: Ýmiss konar hrátt
grænmeti, svo sem hvítkál, gulrófur,
brokkál, blómkál, ýmsar baunir,
laukur og hvítlaukur, epli og melónur,
rúgbrauð, egg, fiskur, gosdrykkir og
bjór, djúpsteikt og fiturík fæða, sterkir
ostar og sum krydd
(1) Blaðsíða 1
(2) Blaðsíða 2
(3) Blaðsíða 3
(4) Blaðsíða 4
(5) Blaðsíða 5
(6) Blaðsíða 6
(7) Blaðsíða 7
(8) Blaðsíða 8
(9) Blaðsíða 9
(10) Blaðsíða 10
(11) Blaðsíða 11
(12) Blaðsíða 12
(13) Blaðsíða 13
(14) Blaðsíða 14
(15) Blaðsíða 15
(16) Blaðsíða 16
(17) Blaðsíða 17
(18) Blaðsíða 18
(19) Blaðsíða 19
(20) Blaðsíða 20
(21) Blaðsíða 21
(22) Blaðsíða 22
(23) Blaðsíða 23
(24) Blaðsíða 24
(25) Blaðsíða 25
(26) Blaðsíða 26
(27) Blaðsíða 27
(28) Blaðsíða 28
(29) Blaðsíða 29
(30) Blaðsíða 30
(31) Blaðsíða 31
(32) Blaðsíða 32
(33) Blaðsíða 33
(34) Blaðsíða 34
(35) Blaðsíða 35
(36) Blaðsíða 36
(37) Blaðsíða 37
(38) Blaðsíða 38
(39) Blaðsíða 39
(40) Blaðsíða 40
(41) Blaðsíða 41
(42) Blaðsíða 42
(43) Blaðsíða 43
(44) Blaðsíða 44
(45) Blaðsíða 45
(46) Blaðsíða 46
(47) Blaðsíða 47
(48) Blaðsíða 48
(49) Blaðsíða 49
(50) Blaðsíða 50
(51) Blaðsíða 51
(52) Blaðsíða 52
(53) Blaðsíða 53
(54) Blaðsíða 54
(55) Blaðsíða 55
(56) Blaðsíða 56
(57) Blaðsíða 57
(58) Blaðsíða 58
(59) Blaðsíða 59
(60) Blaðsíða 60
(61) Blaðsíða 61
(62) Blaðsíða 62
(63) Blaðsíða 63
(64) Blaðsíða 64
(65) Blaðsíða 65
(66) Blaðsíða 66
(67) Blaðsíða 67
(68) Blaðsíða 68
(69) Blaðsíða 69
(70) Blaðsíða 70
(71) Blaðsíða 71
(72) Blaðsíða 72
(2) Blaðsíða 2
(3) Blaðsíða 3
(4) Blaðsíða 4
(5) Blaðsíða 5
(6) Blaðsíða 6
(7) Blaðsíða 7
(8) Blaðsíða 8
(9) Blaðsíða 9
(10) Blaðsíða 10
(11) Blaðsíða 11
(12) Blaðsíða 12
(13) Blaðsíða 13
(14) Blaðsíða 14
(15) Blaðsíða 15
(16) Blaðsíða 16
(17) Blaðsíða 17
(18) Blaðsíða 18
(19) Blaðsíða 19
(20) Blaðsíða 20
(21) Blaðsíða 21
(22) Blaðsíða 22
(23) Blaðsíða 23
(24) Blaðsíða 24
(25) Blaðsíða 25
(26) Blaðsíða 26
(27) Blaðsíða 27
(28) Blaðsíða 28
(29) Blaðsíða 29
(30) Blaðsíða 30
(31) Blaðsíða 31
(32) Blaðsíða 32
(33) Blaðsíða 33
(34) Blaðsíða 34
(35) Blaðsíða 35
(36) Blaðsíða 36
(37) Blaðsíða 37
(38) Blaðsíða 38
(39) Blaðsíða 39
(40) Blaðsíða 40
(41) Blaðsíða 41
(42) Blaðsíða 42
(43) Blaðsíða 43
(44) Blaðsíða 44
(45) Blaðsíða 45
(46) Blaðsíða 46
(47) Blaðsíða 47
(48) Blaðsíða 48
(49) Blaðsíða 49
(50) Blaðsíða 50
(51) Blaðsíða 51
(52) Blaðsíða 52
(53) Blaðsíða 53
(54) Blaðsíða 54
(55) Blaðsíða 55
(56) Blaðsíða 56
(57) Blaðsíða 57
(58) Blaðsíða 58
(59) Blaðsíða 59
(60) Blaðsíða 60
(61) Blaðsíða 61
(62) Blaðsíða 62
(63) Blaðsíða 63
(64) Blaðsíða 64
(65) Blaðsíða 65
(66) Blaðsíða 66
(67) Blaðsíða 67
(68) Blaðsíða 68
(69) Blaðsíða 69
(70) Blaðsíða 70
(71) Blaðsíða 71
(72) Blaðsíða 72