I’AR RÍKIR fegurðin ein HANDRIT HALLDÓRS LAXNESS stakra verka. Kom fyrsta greinin út 1953 og hin næsta 1955.11 Þegar kom að síðari grein- inni hefur Hallberg skýrt frá því hvernig hann skrifaði Halldóri um þetta ætlunar- verlc sitt. Hann hlaut í fyrstu mjög neikvæð- ar undirtektir hjá skáldinu sem kvað birt- ingu á slíku uppkastsefni „andstætt öllum guðs og manna lögum", og bætti þeirri lík- ingu við að elcki mætti „skera upp ólétta konu til að skoða í henni fóstur sér til skemtunar".12 Þessu svaraði Hallberg eink- ar haglega og hratt með því af stað margvís- lega frjóum og oft skemmtilegum rann- sóknum sem seint mun sjá fyrir endann á svo margs sem þar er að gæta. Peter farast svo orð í svarinu til Halldórs: „Mér þykir samanburður höfundarins dálítið hæpinn. í þessu sambandi er sem sé ekki um neina eyðileggingu að ræða; „fæðing" listaverks- ins er löngu búin og hefur telcizt prýðilega. Það er eðlilegt að skáldið kýs að muna elclci lengur eftir erfiðleikum og tilraunum þeim, sem hafa gengið á undan hinu fullunna verki. En frá sjónarmiði lesenda hans - að ég minnist nú elcki á bókmenntafræðinga - horfir öðruvísi við. Auðvitað verða menn alltaf að slcilja og dæma skáldverk út frá þeirri mynd, sem höfundurinn hefur látið koma fyrir almenningssjónir. En sá, sem langar að skyggnast dýpra inn í sköpun listaverks, má læra margt af baráttu lista- mannsins við efnið. í fálmi sínu og ófull- komleika geta frumdrættirnir brugðið birtu yfir viðleitni höfundarins og kennt manni að meta betur lcosti verksins, eins og hann hefur gengið frá því. Handritarannsóknir Upphaf Heiðarinnar (sjá bls. 14). hafa alltaf verið og munu alltaf vera ein helzta aðferðin til að skýra vinnubrögð slcálda."13 Augljóst er semsé að Halldór hefur fallist á röksemdir Hallbergs, og ef til vill eig- um við bólcmenntafræðingnum að þalcka hversu vel skáldið hefur haldið til haga ómetanlegum drögum að ómetanlegum rit- verlcum á síðari hluta ritferils síns.14 Um sjálf handritin Þegar bókaunnendur leiða hugann að verk- um ritsnillinga á borð við Halldór Laxness verður þeim gjarnan á að ímynda sér að slík- ir höfundar hafi elclci þurft að hafa mikið fyrir hlutunum. Svo sjálfsagður sem textinn lítur út fyrir augum hins aðdáunarfulla les- anda er því lílcast sem verkin hafi samið sig sjálf. Þessu er þó sjaldnast farið á þann veg. Því aðeins verða menn afburðarithöfundar að þeir beiti sig þrotlausum aga í að lcalla má óendanlegri glímu við verlc sín. Á þann hátt verða til hin mestu listaverlc hvort sem um er að ræða í orðsins list eða í öðrum list- greinum. 11 Peter Hallberg: Ur vinnustofu sagnaskálds. Nokkur orð um handritin að Atómstöðinni. Tímarit Máls og menningar 1953, 2.-3. hefti, bls. 145-65. Heiðin - fyrsta uppkastið að skáldsögunni Sjálfstætt fólk. Tímarit Máls og menningar 1955, 3. hefti, bls. 280-323. 12 Peter Hallberg, íslandsklukkan í smíðum. Um handritin að skáldsögu Halldórs Kiljans Laxness, Árbók Landsbókasafns 1955-1956, Reykjavík 1957, bls. 139. 13 Sama heimild, bls. 139. 14 Aðrir hafa síðar en Peter Hallberg skyggnst á bak við verk Halldórs, og er þar ekki síst að nefna Eirík Jónsson, en helsta verk hans er Rætur íslands- klukkunnar, Reykjavik 1981. 17

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Blaðsíða 1
(6) Blaðsíða 2
(7) Blaðsíða 3
(8) Blaðsíða 4
(9) Blaðsíða 5
(10) Blaðsíða 6
(11) Blaðsíða 7
(12) Blaðsíða 8
(13) Blaðsíða 9
(14) Blaðsíða 10
(15) Blaðsíða 11
(16) Blaðsíða 12
(17) Blaðsíða 13
(18) Blaðsíða 14
(19) Blaðsíða 15
(20) Blaðsíða 16
(21) Blaðsíða 17
(22) Blaðsíða 18
(23) Blaðsíða 19
(24) Blaðsíða 20
(25) Blaðsíða 21
(26) Blaðsíða 22
(27) Blaðsíða 23
(28) Blaðsíða 24
(29) Blaðsíða 25
(30) Blaðsíða 26
(31) Blaðsíða 27
(32) Blaðsíða 28
(33) Blaðsíða 29
(34) Blaðsíða 30
(35) Blaðsíða 31
(36) Blaðsíða 32
(37) Blaðsíða 33
(38) Blaðsíða 34
(39) Blaðsíða 35
(40) Blaðsíða 36
(41) Blaðsíða 37
(42) Blaðsíða 38
(43) Blaðsíða 39
(44) Blaðsíða 40
(45) Blaðsíða 41
(46) Blaðsíða 42
(47) Blaðsíða 43
(48) Blaðsíða 44
(49) Blaðsíða 45
(50) Blaðsíða 46
(51) Blaðsíða 47
(52) Blaðsíða 48
(53) Blaðsíða 49
(54) Blaðsíða 50
(55) Blaðsíða 51
(56) Blaðsíða 52
(57) Blaðsíða 53
(58) Blaðsíða 54
(59) Blaðsíða 55
(60) Blaðsíða 56
(61) Blaðsíða 57
(62) Blaðsíða 58
(63) Blaðsíða 59
(64) Blaðsíða 60
(65) Blaðsíða 61
(66) Blaðsíða 62
(67) Blaðsíða 63
(68) Blaðsíða 64
(69) Blaðsíða 65
(70) Blaðsíða 66
(71) Blaðsíða 67
(72) Blaðsíða 68
(73) Blaðsíða 69
(74) Blaðsíða 70
(75) Blaðsíða 71
(76) Blaðsíða 72
(77) Blaðsíða 73
(78) Blaðsíða 74
(79) Blaðsíða 75
(80) Blaðsíða 76
(81) Blaðsíða 77
(82) Blaðsíða 78
(83) Blaðsíða 79
(84) Blaðsíða 80
(85) Blaðsíða 81
(86) Blaðsíða 82
(87) Blaðsíða 83
(88) Blaðsíða 84
(89) Blaðsíða 85
(90) Blaðsíða 86
(91) Blaðsíða 87
(92) Blaðsíða 88
(93) Blaðsíða 89
(94) Blaðsíða 90
(95) Blaðsíða 91
(96) Blaðsíða 92
(97) Blaðsíða 93
(98) Blaðsíða 94
(99) Blaðsíða 95
(100) Blaðsíða 96
(101) Blaðsíða 97
(102) Blaðsíða 98
(103) Blaðsíða 99
(104) Blaðsíða 100
(105) Blaðsíða 101
(106) Blaðsíða 102
(107) Blaðsíða 103
(108) Blaðsíða 104
(109) Blaðsíða 105
(110) Blaðsíða 106
(111) Blaðsíða 107
(112) Blaðsíða 108
(113) Blaðsíða 109
(114) Blaðsíða 110
(115) Blaðsíða 111
(116) Blaðsíða 112
(117) Blaðsíða 113
(118) Blaðsíða 114
(119) Blaðsíða 115
(120) Blaðsíða 116
(121) Blaðsíða 117
(122) Blaðsíða 118
(123) Blaðsíða 119
(124) Blaðsíða 120
(125) Blaðsíða 121
(126) Blaðsíða 122
(127) Blaðsíða 123
(128) Blaðsíða 124
(129) Blaðsíða 125
(130) Blaðsíða 126
(131) Blaðsíða 127
(132) Blaðsíða 128
(133) Blaðsíða 129
(134) Blaðsíða 130
(135) Blaðsíða 131
(136) Blaðsíða 132
(137) Blaðsíða 133
(138) Blaðsíða 134
(139) Blaðsíða 135
(140) Blaðsíða 136
(141) Blaðsíða 137
(142) Blaðsíða 138
(143) Blaðsíða 139
(144) Blaðsíða 140
(145) Blaðsíða 141
(146) Blaðsíða 142
(147) Blaðsíða 143
(148) Blaðsíða 144
(149) Blaðsíða 145
(150) Blaðsíða 146
(151) Blaðsíða 147
(152) Blaðsíða 148
(153) Blaðsíða 149
(154) Blaðsíða 150
(155) Blaðsíða 151
(156) Blaðsíða 152
(157) Blaðsíða 153
(158) Blaðsíða 154
(159) Blaðsíða 155
(160) Blaðsíða 156
(161) Blaðsíða 157
(162) Blaðsíða 158
(163) Blaðsíða 159
(164) Blaðsíða 160
(165) Blaðsíða 161
(166) Blaðsíða 162
(167) Blaðsíða 163
(168) Blaðsíða 164
(169) Blaðsíða 165
(170) Blaðsíða 166
(171) Blaðsíða 167
(172) Blaðsíða 168
(173) Blaðsíða 169
(174) Blaðsíða 170
(175) Blaðsíða 171
(176) Blaðsíða 172
(177) Blaðsíða 173
(178) Blaðsíða 174
(179) Blaðsíða 175
(180) Blaðsíða 176
(181) Blaðsíða 177
(182) Blaðsíða 178
(183) Blaðsíða 179
(184) Blaðsíða 180
(185) Blaðsíða 181
(186) Blaðsíða 182
(187) Blaðsíða 183
(188) Blaðsíða 184
(189) Blaðsíða 185
(190) Blaðsíða 186
(191) Blaðsíða 187
(192) Blaðsíða 188
(193) Blaðsíða 189
(194) Blaðsíða 190
(195) Saurblað
(196) Saurblað
(197) Saurblað
(198) Saurblað
(199) Band
(200) Band
(201) Kjölur
(202) Framsnið
(203) Toppsnið
(204) Undirsnið
(205) Kvarði
(206) Litaspjald