(9) Blaðsíða 5
þykknar, verbur móleit, og glittir í hana, líkast skúmi af lýsissápu; Iíka vex hinn nmgetni þvali aö
því skapi, verbur ab fitukennclri vilsu, og jetur sig út í ullina. þá koma einnig fram gular ból-
ur hingab og þangab, sem griiftur er í, og liggja þær vanalega undir skófinni. þcgar sýkinni er
svo Iangt komib, fer ullin vanalega ab losna. —• þetta byrjar fyrst þannig: ab fleiri ebur fserri
ullarlagbar sjást standa lausir út úr reifinu, og í lagbfætinum hin umgetna þykka og þrala hrúb-
urskóf; einkum vekur þab slæman grun, sjáist ullarlag\ur ebur ullarfliksur hanga nibur úr kvi'n-
um ebur nibur á millum fóta kindarinnar, vegna þess, ab sýkin byrjar optar á þeim stiibum enn
öbrum, ebur þegar ullarlagbar liggja eptir í bseli fjárins. Af því ullin losnar líka frá síbunum ab
neban, rerbur kindin til ab sjá cins og saubur á vordag, sem farib er ab flaka á, og húinn er ab
missa kvibullina. — þegar klábinn er kominn um kiridina alla ebur ab mestu leyti, og hinn fitu-
kenndi vessi út úr reifinu, þá liangir ullarkápan ab mestu leyti laus, klístrub saman, og smurbab
innan meb hinni þykku hrúburskóf, en ab utan blökk á ab h'ta og stirnir í hana eins og lýsi hefbi
verib hellt þar í. A sumum kindum er þetta ab eins meb bletturn, sem eru sívotir ebur þvalir,
þó kindin sje þurr annarstabar, og er klábinn ætíb sjálfsagbur undir þessum blettum. — þar sem
ullin meb skófinni losnar upp úr, smitar úr skinninu hin ábur nefnda fituyilsa, er ásanrt meb vess-
anum úr graftrarbólunum myndar skorpur, móleitar ebur gulleitar ab lit, og undir skorpunum draga sig
saman kýli, setn standa djúpt inn í skinnib, sro opt bólar fyrir þeirn í holdrosanum. Skinnib
þykknar, fer í hrukkur og spryngur. Suinir hafa lagt inerki til, ab lungu úr klábafje era blárauö
ab lit. þab er enn nú ekki fullkomlega upplýst, hrab lcngi sýkin er ab búa um sig í kindinni,
cn eptir þeim upplýsingum, sem fengist hafa, sýnist þab vera mjög sro misjafnt, og ab sumar kind-
ur fái einkenni hennar eptir fáa daga, en abrar eptir fleiri vikur. — Hrútum er ab tiltölu hættara
vib henni en öbru fje.
Líkt er þab meb klábann og brábapestina, ab rqsaveöurátta og rigningar flýta honum, og sama
er um þab, þegar fje fyrst fer ab Iiggja inni, einnig slæm húsarist og íilt fóbur.
þab er alkunnugt hrersu næmur sunnlenrki klábinn er, og ab hann seqkir ekki eingöngu á kind-
ur, heldur er líka kúpeningi ekki óhætt fyrir honum.
því verbur ekki alveg neitaö, ab þessum 2. kláöategundum, nyrba og sybra, svipi nokkuö sarn-
an, þó er ekki torvclt enn sem komib er, ab finna verulcgan mismun þeirra, og ætia jeg ab taka
stuttlega upp aptur einkenni hvors nm sig.
Mordlcnzki kiáðinn.
1. Skófin er þurr og fitulaus, nema þegar hún
er þvöl af saubfitu, og er hún þá vanalega
hvít, cinkum á fullorbnu fje. þegar hún
losnar, liefur skinnib náttúrlegan lit,, og
brábum sprettur nýja ullin, einkuin efkind-
in er vel haldin.
i
2. Bólurnar hafa undir skófmni náttúrlegan
hörundslit, nema þegar þær stnndum eru
rauÖIeitar, ebur lítilfjörlegur blóÖvcssi ebur
þvali finnst í koilinum á þcim ; cn aÖ öbru leyti
eru þær þjettar og vessalausar.
3. Hrúburinn er hvítur ebur hvítgulur, þurr og
harbur, skinnib undir honum optast náttúr-
legt, og liafi koníib sprungur ebur göt á þaÖ,
grær þab bráÖum, og vex nýja ullin upp
undir hrúÖrinum.
4. Skorpurnar eru þurrar og þjettar, og ullin
yfir þeim optast meb uáttúrlcgum lit, en hafi
Suiinleuzki kláðinn.
1. Skófin er ætíb þvöl, í fyrstunni gttl, en síban
moleit, og stirnir þá í hana eins og skúm
af lýsissápu, og htín smá þykknar. þegar
hún Iosnar vib skinnib, þá er þab hárlaust,
og sinurt meb grænleitum fituvessa, scm stirn-
ir í eins og í skófina, og þá er meira ebur
niinna farinn ab lita nliina.
2. Bólurnar eru gular á Iit, fullar meb gröft
þegar stungib er í þær, og úr þeim rennur
líinfelldur vessi, sem verfur ab harÖri og
þykkri skorpu, þegar hann þornar.
3. Hrúburskófin verbur aö blakkleitri skorpu-
húb, sem er þvöl og stirnir í, af því henni
fylgir jafnan hin fitukennda vilsa, sem klístr-
ar ullina saman og gjörir iagÖinn blakk-
an.
4. Skorpurnar koma fyrir á meban ullin er á
kindinni, og losna fyrri, af þvf útferbin