3 at /opti ok landsleoi íslandi mjök áþeckar, en náttúrligir atvinnu vegir ok framfærzlu eru ]jar heldr færri enn fleiri, enn á Islandi. Sumar þeirra eru enn nefndar Islenzkum nöfnum óbrevttum, t. d. Lamba- Isles. Um eyjar Jiessar hefir Skozkr maðr svo at orði kveðit: „I þessurn fjarrlæga ok frábreytta eyja- klasa er náttúran sén í villtasta búningi sinum. Hvervetna er at sjá fjöll ófrjó ok lauflaus, ok eru klettar hlaðnir á kletta ofan, sem geyma í djúpum pyttum mikinn forða vatns: um skóglaus svæði ráfa villtir fjalla sauðir, en stormasamt haf lykr á alla vegu sjónarhring”. Nú hefi ek ecki tækifæri til i Jiessu bréfi at lýsa greiniliga ástandi þessara eyja, ok vil ek einúngis drepa á fáeina jfá luti. er af má ráða, at stjórn þeirra hefir um rið á einhvorn hátt verit mun hallkvæmari enn stjórn Islands: Árit 1755 var fólkstala á Hjaltlandi 15,210; árit 1793 var hún 20,186; árit 1810 var hún kölluð 28,000; ok árit 1831 29,000. Hvat fólkstalan er nú, veit ek eigi með vissu; en ]jat má ráða af vexti hennar um en undanförnu ár, at hún sé nærri 40,000um. Um fólkstölu í Orknevjum get ek eigi gefit greiniliga skýrslu, er ek veit eigi meira enn frat, at 1821 var hún 27,179 sálna, ok voru af jþeim karlar 12,469 en konur 14,710. Engir eru J>ó Hjaltlendingar fjölkyngismenn hvorki i kvikfjárrækt né akryrkju. Hestar gánga úti allan vetr ok koma aldregi i hús, ok verða, sem von er, fjarska magrir er vora tekr. Myki er llutt á tún i kláfum, sem hengdir eru tveir, hvorr sinum megin hestbaks á klyfberaklacka („klibbar” segja Hjaltlendíngar). Akrar eru korni sánir á hverjum misserum, en jörðin aldregi hvild ok litt myki borin, en aldregi skipt um sæðis tegund. Mestr anðr Hjaltlands kemr af síldar veiði, er Englar hafa mjök eflt. J)eim eru gefin arnar augu tiT at sjá, hvar arðs sé von, ok hafa þeir stofnat Fiskveiða Félag, ok reist með ærnum kostnaði hús til fiskjþerris á ev þeirri við Hjaltland, er heitir Papastour. Nú ef menn segja, at litlu varði, hvernig stjórnat sé, eða hvort kaupskapr sé frjáls eða bundinn, þá bið ek, at þeir renni augum austr á bóginn frá Hjaltlandi til Færeyja, eða tvö mælistig í Utnorðr til Islands — ok þætti mér ])á allmætt at heyra jþeirra ályktun um Frelsi, Landsstjórn, ok Kaupskap, ok á hverjum faessara eyja lög sé meðr mestu mannviti sett. Eigi er leið laung frá Færeyjum til Hjaltlands; ok eigi var mikill munr á hag fæirra í nockrum lut fyrir 200 árum, en nú virðiz f)ó amtmanni Hönskum, er Plöyen heitir, at munrinn sé fjarska stórr, ok likr f»ví sem er milli döfnunar ok rýrnunar. Forfeðr vorir fóru opt til Hjaltlands, f>ví ftar eru hafnir enar beztu, ok vilda ek, at vér gjörðim at f>eirra dæmum, er ek get ftess, at af f»ví mætti f>at margt nema, er nýtanda væri. En f>ó nemr sá meira, er lengra ferr suðr, jþótt eigi sé lengra enn til Skotlands. Ek liefi f>ess getit, at Engla lög eru mjök lík vorum lögum enum fornu, ok er et sama með sönnu sagt um en fornu Dana lÖg: eri öll voru lög fiessi af frjálsum sett fyrir frjálsa. Siðan settu Danir lög til eflíngar ófrelsis, ok vildu f)eir, sem von var, at vér skyldim ok nema f>au ok halda á voru landi, at vér vrðim í öllu sem líkastir jþeim. Nú Jjyckjaz at vísu Danir vera frjálsir, en gæta jress litt, at allr andi laganna skal annarr vera fyrir ena frjálsu menn- enn ena ófrjálsu. Ef litit er á lög Engla í samanburði við en Dönsku, f)á séz ]>at brátt, at f)ólt Engia lög sé miklu fjölbreyttari ok i lengra máli sett ok meðr lleirum ákvörðunum en Dana, f)á eru margir lutir frjálsir ok óbundnir i Engla lögum, sem Dönum jþyckir nauðsyn til bera at binda sem rammligast, ok svo virðiz mér sem litlu muni skipta í þessu efni við Frelsi þat er Danir liafa skrásett, með f)vi Frelsit er fþrótt ok dygð, sem eigi er auðnumin. Ek vil taka til dæmisEIGN: Engla lög Öll lúta at f>ví, at hvers manns eign sé honum frjáls, ok at enginn gjöri annars eign grand eða mein: í Dana lögum er eign eigi frjáls, f>ví lögin smeygja sér ok f>rýsta inn í öli eignar ráð, í skógar högg, ok jarða skipti, ok iands leigu, ok dýra veiðar. jf)at sýnir sik f)ó á mörgu, at sú er hagasetningin betri, scm frjálsari er ok einúngis lætr sér ant um at vernda alla eign. Á Englandi má ecki stela eða ræna hundi, eða ketti, eða gaungustaf, eða hríslukvisti, ok sýnir f>at sik dagliga á borgarf)íngum jþeirra; en vart eða ecki ná fieir menn rétti sínum, er slík niál kæra á borgarjþíngum Dana. I Dana lögum er engu principio fylgt, til litar, eða frumreglu, en margt sett ])at sem ónýtt er, í f»eim einum tilgángi, at menn jþjáiz af firaungbýli laganna, ok kenni

(1) Band
(2) Band
(3) Blaðsíða 1
(4) Blaðsíða 2
(5) Blaðsíða 3
(6) Blaðsíða 4
(7) Band
(8) Band
(9) Kjölur
(10) Framsnið
(11) Kvarði
(12) Litaspjald