(18) Litaspjald
GretagMacbeth™ ColorChecker Color Rendition Chart
Um kóleru.
eð þnS cr sannfrctt, nð kólera gángi nú nm þcssar mumlir í Kaupmannaliðfn, og að þar ka(i dáið úr
licnni 30 til 40 manns á dag frá 9. til 11. d. júlimán., þykir mér varlegra að gcfa löndum niinuni nokkrar
varúðarrcglur fyrir liénni. En það cr kunnngt, áð auk vcðráttufars, liita og kulda, á sýki þcssi aðalrót sína
i slæmii mutarœði og aðbúnaði mannii, og því cr það cinkuin varúð I öllu seni þar að lý.tlir, hreinlaeti og
regluscnii, sein gæta sknl, þegar kólera gengur. það er að vfsu ckki liægt nð vitu livort þessi sýki muni
sækja oss heim I þetta sirin, en hæglega getur það þó að liorið, þar sem enn cr von á ýnisum skipuni frá
Kaiipmnnnahöfn liíngað til Inndsins f haust, og cinkum að vori komanda. -
Varúðarreglur, sem gæta skal til þess að fá ekki kóleru.
1. Menn sknlu forðast af) vera inni í (irnunguni húsum, {iar sem er íllt lopt og raki.
Menn skulu ftví iðuglega hreinsa loptift í ívertthúsum sínum, rneð ]>ví aMjúka upp gluggum
opt á dag og viftra [>au, sópa jtau og jtvo og taka allt jtafi burt úr fteim, sem skemmir
loptif),, og gefttr illan daun af ser. Menn skulu nákvæntlega gæta alls hreinlætis, sem unnt
er, bæfii inni og í kríng um íveruhús sín.
2. Menn skulu varast af) kulili konti afi sér (gorfjolclfc). Jess vegna mega menn ekki
fara allt í einu úr miklutn hita i kulda, ef»a úr mikliun kulda í hita, og verha af) gæta jtess,
ah klæfta sig eptir Jtví vel sem kuldinn er meiri, en varast jtar á rnóti aft dúha sig um of.
í liita, og skipta undir eitts og verftur uin vot klæfti. Mjög er (taft gott, aft ltafa belti um
kviftinn næst sér úr ullarvoft, vaftmáli efta einskeptu, og eins að vera í nærklæftum úr
vaftmáli efta einskeptu, efta úr hyafta ullarvefnafti, sem er, jtví jiaft eflir og temprar útgtif-
unitta (Ubbunjlníngcn) ltjá manninum.
3. Menn verfta aft gæta alls hreinlætis hæfti í klæftum og sængurfötum, eins nteft f>ví
aft j)VO sér óg bafta sig, og forftast aft vera óhreinn á líkamanum. Jó verftur aft neyta
allrar varúftar vift öll höft undir herunt himni, hvort sent jtau eru köld efta heit.
4. Varast skttlu menii, eptir jiví sern framast, ntá verfta, alla áreynslu á sálina, á-
hyggjur, ótta og kvífta, næturvökur, og sérhvaft annaft, sem veikir líkamann og taugarnar.
5. 1 mat og drykk skulu inenn gæta hinnar mestu hófsemdar og reglu. Skortur á
mat, og drykk er eins skaftvænn og mikil nautn, einkum ílls matar og óhreins. Menn
skulu f),ví forftast nautn allrar stfemhinnar fæftu, sem íllt er aft melta, alls konar súrmetis
(t, a. in. skyrs og þess konar), feits kjöts efta fiskjar (t. a. m. heilagfiskis, o. s. frv.).
Varast skulu memi og aft neyta jieirrar fæftu sem ollir u})p()em,hu í maganum efta niftur-
gángi, t. a. m. eins og liráir og hálfspfottnir jarftarávextir gjöra, kál, róur og næpur.
Jaft er gott aft bjanda fæftuna dálitift meft hinum algengustu kryddjurtuin, J>ví viö ()aft fær
hún hressara hragft og líllegra.
Af drykkjum ber einkum af) forftast íllt. vatn, súrt öl, súra mjólk, 'syru og ólióflega
brennivínsnautn. En ekki skaftar jiaft, j)ó jieir sem vanir eru aft drekka hrennivín, taki
sér vift og vift staup af ()vi ef j)aft er gott og hlaudaft einhverju beisku efni efta krydd-
efni. Eigi skaftar haft heldur j)ó menn neyti hóflega gófts víns.
Yfir höfuft skulu menn gæta jiess- aft breyta ekki því mataræði né vifthúuafti, sem fieir
em váilir orftnir, nema í jiví einu, sein ekki kemur saman vift ofanritaftar reglur.
Leiðarvisir
til að pehkjá kóieru, 0(/ har/a sér meö hríina þáur/að til iæknishjálp fa:sf.
Kólera kemiir annafthvort allt í einu yfir mann, efta |)á ekki fyr en ntaftur í nokkuru
tíma liefur liaft ólyst. og leifta, máttleysi, höfuft()ýngsli, sviina, jirengsli fyrir brjóstinu efta
í hjartagrófimii, uppjiembu í inaganum, ólyst á rnat, klíu, uppköst, og — nærri jiví ætift —
nifturgáitg, stunduiu meö verkjarstíngjum og siuadráttum í limunum, og stundum án jiess.
PDF í einni heild
Textaskrár sem ZIP-skrá
InternetArchive
