neinar æsar — til þess mundi tíminn ekki vinnast, enda verður sagan sögð greinilega i Minningarriti, sem mun koma úl innan fárra daga og verða senl fjelagsmönnum. Jeg mun því að eins drepa lauslega á helstu atriðin, og snj' jeg mjer fyrst að stofnun fjclagsins. Árið 1813 um miðjan ágúst, ef til vill þennan sama dag, bar hingað að Reykjavík góðan gest, Rasmús Kristján Rask, hinn danska vísindamann, sem síðan varð heimsfrægur af tungumálauppgötvunum sínum. Hann liafði þegar á uppvaxtarárum sínum tekið ástlóstri við íslenska tungu. Hann hafði þá fyrir 2 árum gefið út islenska málfræði, sem nefnist »Vejledning til det islandske eller gamle nordiske sprog« (Kh. 1811). Um þá bók hefur verið sagt, að hún hafi gert »eigi minni bylting í ísl. málfræði en Copernicus gerði í stjörnufræð- innift1). í henni skapar Rask hina ísl. málfræði frá rótum. Nú kom þessi maður hingað í fullu fjöri æskunnar, 25 ára að aldri, með hjartað fullt af ásl til hinnar fögru tungu vorrar, til að heyra sjálfur hvernig liún hljómaði á vörum þjóðarinnar. Og honum brá heldur en ekki í brún, þegar hann fór að tala við Reykvíkingana, sem fyrstir urðu á vegi hans. Hann lýsir þvi sjálfur með svofelldum orðum í hrjefi til vinar síns Rjarna Thorsteinssonar, rituðu rjett eflir hingaðkoinuna: »Annars þjer einlæglega að segja held jeg, að ís- lenskan hráðum muni útaf deyja; reikna jeg, að varla muni nokkur skilja hana í Reykjavík að 100 árum liðnum, en varla nokkur i landinu að öðrum 200 árum þar upp frá, ef alll fer eins og hingað til og ekki verða rammar skorðnr við reislar — jafnvel hjá bestu mönnum er annaðhvert orð á dönsku«. í sambandi við þetta, skal jeg benda á, að í 1. grein hinna elstu laga Rókmennlafjelagsins, sem Rask hefur samið, segir svo: »Pað er tilgangur fje- lags þessa að viðhalda2) hinni ísl. tungu og bókaskrift«. í þessu orði »að við- halda<.( lýsii' sjer hræðsla um, að málið muni líða undir lok, sama hræðslan sem kemur fram í brjefinu lil Rjarna Thorsteinssonar. í orðum brjefsins »ef ekki eru rammar skorður við reistar«, rituðum skömmu eftir að Rask steig af skipsfjöl, felst vísirinn til stofnunar Rókmennlafjelagsins í huga Rasks. Hann vildi »reisa rammar skorður« við hnignun málsins fagra, sem hann elskaði eigi síður en móðurmál silt. Og lionum kom til hugar að eini vegurinn væri sá, að íslendingar sjálfir, allir bestu menn þjóðarinnar, tæki höndum saman og mynduðu eitt öfiugt fjelag til að »viðhalda« móðurmáli sínu. Næsta vetur eftir jól fór hann úr Reykjavík upp að Reynivöllum i Ivjós til vinar síns Árna Helgasonar, sem þá var þar prestur, og dvaldi hjá honum það sem eftir var 190 1) R. K. Rask: Minningarrit 1787—1887, 40. bls. 2) Siðar (1851) voru orðin »styðja og styrkja« sett i stað þessa orðs laganna,

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Saurblað
(6) Saurblað
(7) Kápa
(8) Kápa
(9) Blaðsíða [1]
(10) Blaðsíða [2]
(11) Blaðsíða [3]
(12) Blaðsíða [4]
(13) Mynd
(14) Mynd
(15) Mynd
(16) Mynd
(17) Blaðsíða 1
(18) Blaðsíða 2
(19) Blaðsíða 3
(20) Blaðsíða 4
(21) Blaðsíða 5
(22) Blaðsíða 6
(23) Blaðsíða 7
(24) Blaðsíða 8
(25) Blaðsíða 9
(26) Blaðsíða 10
(27) Blaðsíða 11
(28) Blaðsíða 12
(29) Blaðsíða 13
(30) Blaðsíða 14
(31) Blaðsíða 15
(32) Blaðsíða 16
(33) Blaðsíða 17
(34) Blaðsíða 18
(35) Blaðsíða 19
(36) Blaðsíða 20
(37) Blaðsíða 21
(38) Blaðsíða 22
(39) Blaðsíða 23
(40) Blaðsíða 24
(41) Blaðsíða 25
(42) Blaðsíða 26
(43) Blaðsíða 27
(44) Blaðsíða 28
(45) Blaðsíða 29
(46) Blaðsíða 30
(47) Blaðsíða 31
(48) Blaðsíða 32
(49) Blaðsíða 33
(50) Blaðsíða 34
(51) Blaðsíða 35
(52) Blaðsíða 36
(53) Blaðsíða 37
(54) Blaðsíða 38
(55) Blaðsíða 39
(56) Blaðsíða 40
(57) Blaðsíða 41
(58) Blaðsíða 42
(59) Blaðsíða 43
(60) Blaðsíða 44
(61) Blaðsíða 45
(62) Blaðsíða 46
(63) Blaðsíða 47
(64) Blaðsíða 48
(65) Blaðsíða 49
(66) Blaðsíða 50
(67) Blaðsíða 51
(68) Blaðsíða 52
(69) Blaðsíða 53
(70) Blaðsíða 54
(71) Blaðsíða 55
(72) Blaðsíða 56
(73) Blaðsíða 57
(74) Blaðsíða 58
(75) Blaðsíða 59
(76) Blaðsíða 60
(77) Blaðsíða 61
(78) Blaðsíða 62
(79) Blaðsíða 63
(80) Blaðsíða 64
(81) Blaðsíða 65
(82) Blaðsíða 66
(83) Blaðsíða 67
(84) Blaðsíða 68
(85) Blaðsíða 69
(86) Blaðsíða 70
(87) Blaðsíða 71
(88) Blaðsíða 72
(89) Blaðsíða 73
(90) Blaðsíða 74
(91) Blaðsíða 75
(92) Blaðsíða 76
(93) Blaðsíða 77
(94) Blaðsíða 78
(95) Blaðsíða 79
(96) Blaðsíða 80
(97) Blaðsíða 81
(98) Blaðsíða 82
(99) Blaðsíða 83
(100) Blaðsíða 84
(101) Blaðsíða 85
(102) Blaðsíða 86
(103) Blaðsíða 87
(104) Blaðsíða 88
(105) Blaðsíða 89
(106) Blaðsíða 90
(107) Blaðsíða 91
(108) Blaðsíða 92
(109) Blaðsíða 93
(110) Blaðsíða 94
(111) Blaðsíða 95
(112) Blaðsíða 96
(113) Blaðsíða 97
(114) Blaðsíða 98
(115) Blaðsíða 99
(116) Blaðsíða 100
(117) Blaðsíða 101
(118) Blaðsíða 102
(119) Blaðsíða 103
(120) Blaðsíða 104
(121) Blaðsíða 105
(122) Blaðsíða 106
(123) Blaðsíða 107
(124) Blaðsíða 108
(125) Blaðsíða 109
(126) Blaðsíða 110
(127) Blaðsíða 111
(128) Blaðsíða 112
(129) Blaðsíða 113
(130) Blaðsíða 114
(131) Blaðsíða 115
(132) Blaðsíða 116
(133) Blaðsíða 117
(134) Blaðsíða 118
(135) Blaðsíða 119
(136) Blaðsíða 120
(137) Blaðsíða 121
(138) Blaðsíða 122
(139) Blaðsíða 123
(140) Blaðsíða 124
(141) Blaðsíða 125
(142) Blaðsíða 126
(143) Blaðsíða 127
(144) Blaðsíða 128
(145) Blaðsíða 129
(146) Blaðsíða 130
(147) Blaðsíða 131
(148) Blaðsíða 132
(149) Blaðsíða 133
(150) Blaðsíða 134
(151) Blaðsíða 135
(152) Blaðsíða 136
(153) Blaðsíða 137
(154) Blaðsíða 138
(155) Blaðsíða 139
(156) Blaðsíða 140
(157) Blaðsíða 141
(158) Blaðsíða 142
(159) Blaðsíða 143
(160) Blaðsíða 144
(161) Blaðsíða 145
(162) Blaðsíða 146
(163) Blaðsíða 147
(164) Blaðsíða 148
(165) Blaðsíða 149
(166) Blaðsíða 150
(167) Blaðsíða 151
(168) Blaðsíða 152
(169) Blaðsíða 153
(170) Blaðsíða 154
(171) Blaðsíða 155
(172) Blaðsíða 156
(173) Blaðsíða 157
(174) Blaðsíða 158
(175) Blaðsíða 159
(176) Blaðsíða 160
(177) Blaðsíða 161
(178) Blaðsíða 162
(179) Blaðsíða 163
(180) Blaðsíða 164
(181) Blaðsíða 165
(182) Blaðsíða 166
(183) Blaðsíða 167
(184) Blaðsíða 168
(185) Blaðsíða 169
(186) Blaðsíða 170
(187) Blaðsíða 171
(188) Blaðsíða 172
(189) Blaðsíða 173
(190) Blaðsíða 174
(191) Blaðsíða 175
(192) Blaðsíða 176
(193) Blaðsíða 177
(194) Blaðsíða 178
(195) Blaðsíða 179
(196) Blaðsíða 180
(197) Blaðsíða 181
(198) Blaðsíða 182
(199) Blaðsíða 183
(200) Blaðsíða 184
(201) Blaðsíða 185
(202) Blaðsíða 186
(203) Blaðsíða 187
(204) Blaðsíða 188
(205) Blaðsíða 189
(206) Blaðsíða 190
(207) Blaðsíða 191
(208) Blaðsíða 192
(209) Blaðsíða 193
(210) Blaðsíða 194
(211) Blaðsíða 195
(212) Blaðsíða 196
(213) Blaðsíða 197
(214) Blaðsíða 198
(215) Blaðsíða 199
(216) Blaðsíða 200
(217) Blaðsíða 201
(218) Blaðsíða 202
(219) Blaðsíða 203
(220) Blaðsíða 204
(221) Blaðsíða 205
(222) Blaðsíða 206
(223) Blaðsíða 207
(224) Blaðsíða 208
(225) Blaðsíða 209
(226) Blaðsíða 210
(227) Blaðsíða 211
(228) Blaðsíða 212
(229) Kápa
(230) Kápa
(231) Saurblað
(232) Saurblað
(233) Saurblað
(234) Saurblað
(235) Band
(236) Band
(237) Kjölur
(238) Framsnið
(239) Kvarði
(240) Litaspjald