neinar æsar — til þess mundi tíminn ekki vinnast, enda verður sagan sögð greinilega i Minningarriti, sem mun koma úl innan fárra daga og verða senl fjelagsmönnum. Jeg mun því að eins drepa lauslega á helstu atriðin, og snj' jeg mjer fyrst að stofnun fjclagsins. Árið 1813 um miðjan ágúst, ef til vill þennan sama dag, bar hingað að Reykjavík góðan gest, Rasmús Kristján Rask, hinn danska vísindamann, sem síðan varð heimsfrægur af tungumálauppgötvunum sínum. Hann liafði þegar á uppvaxtarárum sínum tekið ástlóstri við íslenska tungu. Hann hafði þá fyrir 2 árum gefið út islenska málfræði, sem nefnist »Vejledning til det islandske eller gamle nordiske sprog« (Kh. 1811). Um þá bók hefur verið sagt, að hún hafi gert »eigi minni bylting í ísl. málfræði en Copernicus gerði í stjörnufræð- innift1). í henni skapar Rask hina ísl. málfræði frá rótum. Nú kom þessi maður hingað í fullu fjöri æskunnar, 25 ára að aldri, með hjartað fullt af ásl til hinnar fögru tungu vorrar, til að heyra sjálfur hvernig liún hljómaði á vörum þjóðarinnar. Og honum brá heldur en ekki í brún, þegar hann fór að tala við Reykvíkingana, sem fyrstir urðu á vegi hans. Hann lýsir þvi sjálfur með svofelldum orðum í hrjefi til vinar síns Rjarna Thorsteinssonar, rituðu rjett eflir hingaðkoinuna: »Annars þjer einlæglega að segja held jeg, að ís- lenskan hráðum muni útaf deyja; reikna jeg, að varla muni nokkur skilja hana í Reykjavík að 100 árum liðnum, en varla nokkur i landinu að öðrum 200 árum þar upp frá, ef alll fer eins og hingað til og ekki verða rammar skorðnr við reislar — jafnvel hjá bestu mönnum er annaðhvert orð á dönsku«. í sambandi við þetta, skal jeg benda á, að í 1. grein hinna elstu laga Rókmennlafjelagsins, sem Rask hefur samið, segir svo: »Pað er tilgangur fje- lags þessa að viðhalda2) hinni ísl. tungu og bókaskrift«. í þessu orði »að við- halda<.( lýsii' sjer hræðsla um, að málið muni líða undir lok, sama hræðslan sem kemur fram í brjefinu lil Rjarna Thorsteinssonar. í orðum brjefsins »ef ekki eru rammar skorður við reistar«, rituðum skömmu eftir að Rask steig af skipsfjöl, felst vísirinn til stofnunar Rókmennlafjelagsins í huga Rasks. Hann vildi »reisa rammar skorður« við hnignun málsins fagra, sem hann elskaði eigi síður en móðurmál silt. Og lionum kom til hugar að eini vegurinn væri sá, að íslendingar sjálfir, allir bestu menn þjóðarinnar, tæki höndum saman og mynduðu eitt öfiugt fjelag til að »viðhalda« móðurmáli sínu. Næsta vetur eftir jól fór hann úr Reykjavík upp að Reynivöllum i Ivjós til vinar síns Árna Helgasonar, sem þá var þar prestur, og dvaldi hjá honum það sem eftir var 190 1) R. K. Rask: Minningarrit 1787—1887, 40. bls. 2) Siðar (1851) voru orðin »styðja og styrkja« sett i stað þessa orðs laganna,

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Cover
(8) Front Cover
(9) Page [1]
(10) Page [2]
(11) Page [3]
(12) Page [4]
(13) Illustration
(14) Illustration
(15) Illustration
(16) Illustration
(17) Page 1
(18) Page 2
(19) Page 3
(20) Page 4
(21) Page 5
(22) Page 6
(23) Page 7
(24) Page 8
(25) Page 9
(26) Page 10
(27) Page 11
(28) Page 12
(29) Page 13
(30) Page 14
(31) Page 15
(32) Page 16
(33) Page 17
(34) Page 18
(35) Page 19
(36) Page 20
(37) Page 21
(38) Page 22
(39) Page 23
(40) Page 24
(41) Page 25
(42) Page 26
(43) Page 27
(44) Page 28
(45) Page 29
(46) Page 30
(47) Page 31
(48) Page 32
(49) Page 33
(50) Page 34
(51) Page 35
(52) Page 36
(53) Page 37
(54) Page 38
(55) Page 39
(56) Page 40
(57) Page 41
(58) Page 42
(59) Page 43
(60) Page 44
(61) Page 45
(62) Page 46
(63) Page 47
(64) Page 48
(65) Page 49
(66) Page 50
(67) Page 51
(68) Page 52
(69) Page 53
(70) Page 54
(71) Page 55
(72) Page 56
(73) Page 57
(74) Page 58
(75) Page 59
(76) Page 60
(77) Page 61
(78) Page 62
(79) Page 63
(80) Page 64
(81) Page 65
(82) Page 66
(83) Page 67
(84) Page 68
(85) Page 69
(86) Page 70
(87) Page 71
(88) Page 72
(89) Page 73
(90) Page 74
(91) Page 75
(92) Page 76
(93) Page 77
(94) Page 78
(95) Page 79
(96) Page 80
(97) Page 81
(98) Page 82
(99) Page 83
(100) Page 84
(101) Page 85
(102) Page 86
(103) Page 87
(104) Page 88
(105) Page 89
(106) Page 90
(107) Page 91
(108) Page 92
(109) Page 93
(110) Page 94
(111) Page 95
(112) Page 96
(113) Page 97
(114) Page 98
(115) Page 99
(116) Page 100
(117) Page 101
(118) Page 102
(119) Page 103
(120) Page 104
(121) Page 105
(122) Page 106
(123) Page 107
(124) Page 108
(125) Page 109
(126) Page 110
(127) Page 111
(128) Page 112
(129) Page 113
(130) Page 114
(131) Page 115
(132) Page 116
(133) Page 117
(134) Page 118
(135) Page 119
(136) Page 120
(137) Page 121
(138) Page 122
(139) Page 123
(140) Page 124
(141) Page 125
(142) Page 126
(143) Page 127
(144) Page 128
(145) Page 129
(146) Page 130
(147) Page 131
(148) Page 132
(149) Page 133
(150) Page 134
(151) Page 135
(152) Page 136
(153) Page 137
(154) Page 138
(155) Page 139
(156) Page 140
(157) Page 141
(158) Page 142
(159) Page 143
(160) Page 144
(161) Page 145
(162) Page 146
(163) Page 147
(164) Page 148
(165) Page 149
(166) Page 150
(167) Page 151
(168) Page 152
(169) Page 153
(170) Page 154
(171) Page 155
(172) Page 156
(173) Page 157
(174) Page 158
(175) Page 159
(176) Page 160
(177) Page 161
(178) Page 162
(179) Page 163
(180) Page 164
(181) Page 165
(182) Page 166
(183) Page 167
(184) Page 168
(185) Page 169
(186) Page 170
(187) Page 171
(188) Page 172
(189) Page 173
(190) Page 174
(191) Page 175
(192) Page 176
(193) Page 177
(194) Page 178
(195) Page 179
(196) Page 180
(197) Page 181
(198) Page 182
(199) Page 183
(200) Page 184
(201) Page 185
(202) Page 186
(203) Page 187
(204) Page 188
(205) Page 189
(206) Page 190
(207) Page 191
(208) Page 192
(209) Page 193
(210) Page 194
(211) Page 195
(212) Page 196
(213) Page 197
(214) Page 198
(215) Page 199
(216) Page 200
(217) Page 201
(218) Page 202
(219) Page 203
(220) Page 204
(221) Page 205
(222) Page 206
(223) Page 207
(224) Page 208
(225) Page 209
(226) Page 210
(227) Page 211
(228) Page 212
(229) Back Cover
(230) Back Cover
(231) Rear Flyleaf
(232) Rear Flyleaf
(233) Rear Flyleaf
(234) Rear Flyleaf
(235) Rear Board
(236) Rear Board
(237) Spine
(238) Fore Edge
(239) Scale
(240) Color Palette