Winnipeg gaf Landsbókasafni. í þeirri skrá má finna nokk- uð af ritum, sem gefin voru út vestan hafs. Er þetta safn varðveitt í sérstöku herbergi í Landsbókasafni. Þá er að nefna ýmis rit, bæði blöð og smáprent gefin út vestan hafs, er Hólmfríður Pétursson gaf Landsbókasafni eftir lát manns síns, dr. Rögnvalds Péturssonar, en hann lést 1940. Frú Hólmfríður og börn hennar gáfu árið 1971 einkabóka- safn dr. Rögnvalds Landsbókasafni og Háskóla íslands sameiginlega, og verður því ætlaður staður í Þjóðarbók- hlöðu, en er nú varðveitt í skrifstofu landsbókavarðar. Sumarið 1977 fór ég eins og áður er getið til Winnipeg í því skyni að kynna mér Vesturheimsprent í íslenska bóka- safninu við Manitobaháskóla. Þar skráði ég um 100 rit, sem voru ekki til í Landsbókasafni. Ég naut góðrar fyrir- greiðslu bókavarðar íslenska bókasaftisins, Sigríðar Johnson. Þá hitti ég einnig íyrrverandi bókavörð íslenska bókasafns- ins, frú Hrund Skúlason, og fræddi hún mig á ýmsu, sem mér var ókunnugt um. Þegar ég var lengra kominn áleið- is, hjálpaði Hrund mér að finna dánarár ýmissa höfunda. Hið sama gerði einnig Gísli Guðmundsson kennari og leið- sögumaður hér heima. Gísli hefur m.a. tekið saman skrá yfir mannalát Vestur-íslendinga, sem birst hafa í Alman- aki Ólafs S. Thorgeirssonar. Stendur til að gefa hana út. Kann ég þeim bestu þakkir fyrir hjálpina. Sá maður, sem lagt hefur til efni drjúgum í þessa skrá, er Ami Bjamarson bókaútgefandi á Akureyri. Ámi hefur um árabil hvatt Islendinga til samstarfs við landa sína í Vesturheimi og verið mjög virkur í deild Þjóðræknisfélags- ins á Akureyri. Á ferðum sínum vestra hefur hann verið ötull að bjarga frá glötun ýmsu smáu og stóru, sem gefið hefur verið út á íslensku vestan hafs. Hann hefur nú látið þessi rit að vestan ganga til Amtsbókasafnsins á Akur- eyri. Landsbókasafn hefur fengið Ijósrit af ýmsúm þessara rita fyrir atbeina Lámsar Zophaníassonar amtsbókavarðar og Harðar Jóhannssonar bókavarðar, og vil ég færa þeim bestu þakkir fyrir vinsamleg samskipti. Eins og kunnugt er, hefur Ámi Bjamarson kynnt núver- andi kynslóð fslendinga hinn vinsæla rithöfund, Jóhann Magnús Bjamason, með því að gefa út ritsafn hans. Þá hefur hann gefið út aftur hið merka Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar og staðið fyrir útgáfu á þjóðsagnasafni í fimm bindum, sem nefnist Að vestan. Nafn Áma er tengt fleiri ritum eins og fram kemur í skránni. Vil ég þakka honum fyrir ýmsa liðveislu og fróðleik, sem hann hefur veitt mér og varðar þessa skrá. Þá vil ég þakka vitneskju um vestur-íslensk rit frá eftir- töldum mönnum: Sr. Bimi Jónssyni, Akranesi, Bjama Guðmundssyni fv. póstfulltrúa, Reykjavík, Indriða Indriða- syni rithöfundi, Reykjavík, og dr. Louis Pitschmann, forstöðumanni Fiske-sdfnsins við Comell-háskólann í íþöku. Böðvar Kvaran fv. skrifstofustjóri gaf mér góða skrá yfir ritstjóra flestra blaða og tímarita að vestan, og Jón Ásgeirsson fv. ritstjóri Lögbergs-Heimskringlu gaf mér greinargott yfirlit yfir ritstjóra Heimskringlu og Lögbergs frá upphafi. Stend ég í þakkarskuld við þá báða. Einnig færi ég dr. Finnboga Guðmundssyni landsbóka- verði þakkir fyrir margar gagnlegar ábendingar og aðstoð við prófarkalestur. Ég vil taka það fram, að ég tel þann Vestur-íslending, sem dvelur og starfar í Norður-Ameríku. Sá sem flyst aft- ur til íslands, hlýtur að teljast íslendingur. Svo að dæmi séu tekin, eru rit Einars H. Kvaran og Jóns Ólafssonar, sem gefin em út hér heima, ekki skráð, nema þau varði Vesturheim. Ég hef kosið að skipta skránni í tvo hluta. Skrá 1. Rit á íslensku gefin út í Vesturheimi, frumsam- in og þýdd af Vestur-íslendingum eða íslending- um á Islandi. Skrá 2. Rit á íslensku er varða íslendinga í Vesturheimi og rit eftir Islendinga vestan hafs, prentuð á íslandi eða annars staðar austan hafs. Ef efnisskráin er tekin til athugunar, er áberandi, hve mörg blöð og tímarit eru gefin út í Vesturheimi. Þá eru fyrirferðarmiklir flokkamir um bókmenntir og trúmál. í bókmenntum er athyglisvert, hversu margar ljóðabækur hafa verið gefnar út. Fer þetta saman við skýrslu mína um bókaútgáfu á Islandi, sem áður er á minnst. Þá eru þýðingar margar, og munar mest um skáldsögur Heims- kringlu og Lögbergs, sem birtust í blöðunum sem neðan- málssögur, en voru síðar gefnar út í bókarformi. Þótt ekki væru alltaf þekktir höfundar fyrir valinu, urðu margir hveij- ir jafnframt vinsælir austan hafs, eins og sjá má í skránni. Trúmálin eru oft ofarlega á baugi í blöðum, tímaritum, bókum og bæklingum, eins og skráin ber með sér. Svo einkennilega vill til, að elsta prent, sem ég hef séð eftir Vestur-íslendinga er predikun Jóns Bjarnasonar flutt á þúsund ára þjóðhátíð íslendinga 2. ágúst 1874 í Mil- waukie, Wisconsin. Þessi predikun er prentuð í Kaup- mannahöfn sama ár. Fyrstu ritin á íslensku vestan hafs eru annars vegar skýrsla Kanadastjómar um „Nýa ísland í Kanada" gefin út í Ottawa 1875, hins vegar rit Jóns Ólafssonar „Alaska", Washington, D. C. 1875. Það er athyglisvert, að í báðum þessum ritum eru kynnt landsvæði, er heppileg væru íslend- ingum til búsetu, þótt ekki yrði af landnámi þeirra nema á hinu fyrmefnda. Ég tel ástæðulaust að fara mörgum orðum um skrá þessa. Fylgt er þeirri nafnvenju að skrá á skímamöfn. En til þess að auðvelda erlendum mönnum notkun skrárinnar er tilvísun frá föðumöfnum. Rit, sem bera enska titla, eru einungis skráð, ef íslenskur texti er einnig prentaður. Eru þess einkum dæmi í sambandi við tónlist. — Ég gat þó ekki stillt mig um að fella inn í bókaskrár Halldórs Her- mannssonar yfir Fiske-safnið við Comell-háskólann. Þessar skrár eru einhveijar þær bestu um íslenskar bækur og rit frá elstu timum íslenskrar prentlistar og fram til ársins 1942. Aftur á móti sleppti ég ritröðinni Islandica, sem fjall- ar þó oft um íslenska bókfræði, eins og kunnugt er. í þessari skrá má sjá margvíslegt smáprent, sem venju- lega verður útundan í þjóðbókaskrá. Mér er Ijóst, að mikið af smáprenti að vestan hefur farið forgörðum frá ýmsum leiksýningum og samkomum. Kann þó að vera, að ýmislegt smáprent komi síðar í leitimar. Að lokum læt ég í ljós þá ósk, að skrá þessi komi þeim að notum, sem stunda rannsóknir á högum íslendinga vest- an hafs og þá ekki síst á merkilegri bókmenntaiðju þeirra. Ólafur F. Hjartar. 4

(1) Front Cover
(2) Front Cover
(3) Page 1
(4) Page 2
(5) Page 3
(6) Page 4
(7) Page 5
(8) Page 6
(9) Page 7
(10) Page 8
(11) Page 9
(12) Page 10
(13) Page 11
(14) Page 12
(15) Page 13
(16) Page 14
(17) Page 15
(18) Page 16
(19) Page 17
(20) Page 18
(21) Page 19
(22) Page 20
(23) Page 21
(24) Page 22
(25) Page 23
(26) Page 24
(27) Page 25
(28) Page 26
(29) Page 27
(30) Page 28
(31) Page 29
(32) Page 30
(33) Page 31
(34) Page 32
(35) Page 33
(36) Page 34
(37) Page 35
(38) Page 36
(39) Page 37
(40) Page 38
(41) Page 39
(42) Page 40
(43) Page 41
(44) Page 42
(45) Page 43
(46) Page 44
(47) Page 45
(48) Page 46
(49) Page 47
(50) Page 48
(51) Page 49
(52) Page 50
(53) Page 51
(54) Page 52
(55) Page 53
(56) Page 54
(57) Page 55
(58) Page 56
(59) Page 57
(60) Page 58
(61) Page 59
(62) Page 60
(63) Page 61
(64) Page 62
(65) Page 63
(66) Page 64
(67) Page 65
(68) Page 66
(69) Page 67
(70) Page 68
(71) Page 69
(72) Page 70
(73) Page 71
(74) Page 72
(75) Page 73
(76) Page 74
(77) Page 75
(78) Page 76
(79) Page 77
(80) Page 78
(81) Page 79
(82) Page 80
(83) Page 81
(84) Page 82
(85) Page 83
(86) Page 84
(87) Page 85
(88) Page 86
(89) Page 87
(90) Page 88
(91) Back Cover
(92) Back Cover
(93) Scale
(94) Color Palette