
(11) Page 9
ef móðir ber í sér sjúkdóm, sem mikil líkindi eru til að komi fram á baminu.
Frumvarpinu fylgdi ítarleg greinargerð eftir höfund þess, Vilmund Jónsson,
Afkynjanir og vananir, sem gefin var út sérprentuð. 36)
Ný lög nr. 25/1975 um ráðgjöf og fræðslu varðandi kynlíf og
barneignir og um fóstureyðingar og ófrjósemisaðgerðir voru sett 1975.
37) Með þeim voru lögin frá 1938 numin úr gildi að öðru leyti en því, að ákvæði
þeirra um afkynjanir skyldu halda gildi sínu. Samkvæmt lögunum er fóstureyðing
leyfð af þremur aðalástæðum: 1. félagslegum ástæðum, 2. læknisfræðilegum
ástæðum og 3. ef konu er nauðgað. Fjórum sinnum hafa verið lögð fram á Alþingi
frumvörp um breytingar á lögunum. Öll hafa þau að geyma það meginatriði, að
ákvæði laganna um félagslegar ástæður verði felld niður. Lögin eru sem sagt talin of
fijálslynd. Lög þessi snerta óumdeilanlega stöðu kvenna - en koma þó ekki konum
einum við. Miðað við Norðurlönd er ísland með lægsta hlutfallstölu fóstureyðinga.
Mikið hefur verið deilt um fóstureyðingarlögin eins og við var að búast. Ráðgjöf og
ffæðsla um kynlíf og bameignir eru mikilvægir þættir í lífi kvenna og ákvæði í
lögunum eru vissulega í nokkru samræmi við kröfur um sjálfsákvörðunarrétt
kvenna. Hinsvegar skerða ýmis skilyrði f lögunum um ástæður, s.s. rökstudda
greinargerð lækna og félagsráðgjafa o.fl. þann ákvörðunarrétt.
Næst mun ég tala um þrjá málaflokka, sem hafa áhrif á félagslega stöðu kvenna
og nefna helstu breytingar, sem á þeim hafa oiðið. Þessir málaflokkar eru: atvinnu-
og launamál, tryggingamál og skattamál.
V. Atvinnn- og lannamál
Vinnukonur voru langstærstí hópur launavinnandi kvenna á íslandi fiam á fjórða
áratug. Réttarstaða þeirra markaðist af Tilslripun um vinnuhjú á íslandi ffá
1866, 38) sem var í gildi fram til 1928, þegar sett voru Hjúalög nr. 22/1928.
39) Samkvæmt fyrmefndu lögunum, sem voru ein fyrstu lög sem sett voru um
vinnuvemd á íslandi, vom vinnukonur settar undir húsbóndavaldið og skyldugar til
að sýna hlýðni. Á hinn bóginn var kveðið á um öryggi og vemd vinnuhjúa, og
skyldur húsbóndans að sjá þeim fyrir lífsviðurværi. Þessi lög virðast mannúðlegri
gagnvart vinnukonum en samtíma lög af þessu tagi frá hinum Norðurlöndunum. 40)
Enda þótt rúmir sjö áratugir skilji á milli þessara lagasetninga, var margt lítíð breytt í
lögunum frá 1928. Þó er komið ákvæði í lögin, sem segir, að vísa megi bamshafandi
konu úr vist, en aldrei með minna en mánaðar fyrirvara. f tílskipuninni ffá 1866 er
ekki orð um þess háttar brottrekstur. Hjúalögin frá 1928 em enn að miklu leytí í
gildi, t.d. hefur þetta ákvæði ekki verið formlega numið úr gildi enda þótt ný lög um
(1) Front Cover
(2) Front Cover
(3) Page 1
(4) Page 2
(5) Page 3
(6) Page 4
(7) Page 5
(8) Page 6
(9) Page 7
(10) Page 8
(11) Page 9
(12) Page 10
(13) Page 11
(14) Page 12
(15) Page 13
(16) Page 14
(17) Page 15
(18) Page 16
(19) Page 17
(20) Page 18
(21) Page 19
(22) Page 20
(23) Page 21
(24) Page 22
(25) Scale
(26) Color Palette
(2) Front Cover
(3) Page 1
(4) Page 2
(5) Page 3
(6) Page 4
(7) Page 5
(8) Page 6
(9) Page 7
(10) Page 8
(11) Page 9
(12) Page 10
(13) Page 11
(14) Page 12
(15) Page 13
(16) Page 14
(17) Page 15
(18) Page 16
(19) Page 17
(20) Page 18
(21) Page 19
(22) Page 20
(23) Page 21
(24) Page 22
(25) Scale
(26) Color Palette