
(13) Page 11
áratugnum. Undir lokin höfðu flestir þeir sem létu sig
myndlist einhverju varða, tekiö abstraktlistina í fulla
sátt.
Ástæðurnar fyrir svo skjótfengnum sigri má flestar
rekja aftur fyrir stríð. Þá ráku nasistar harðan áróður
gegn öllum formbyltingum nútímalista. Þeir voru ekki
fyrr komnir til valda en Göbbels tók að safna saman
nútímalist úr þýskum söfnum til að sýna undir slagorð-
inu „Úrkynjuð list“. Þar var abstraktlist talin sýnu verst;
„Órækt vitni um tilraunir Júða og kommúnista til að
útrýma þjóðlegri menningu". í kjölfarið voru listamenn
sem aðhylltust nútímalega tjáningarhætti umsvifalaust
settir í starfsbann og hótað þungum refsingum ef þeir
virtu það að vettugi. Slíkt ástand gerði iðkun abstrakt-
listar að áhættusamri og fífldjarfri neðanjarðar-
starfsemi.
Því hlutu þeir listamenn að vonum mesta umbun í
stríðslok, sem þraukað höfðu í skugga Þriðja ríkisins
án þess að láta sér segjast. List þeirra varð í hugum
margra tákn um frelsisást og manngildishugsjón á
tímum miskunnarlausrar kúgunar. Að auki var huglæg
list betur til þess fallin en raunsæ, að túlka fölskvalaust
hörmungar undangenginna ára. Þótt rótgrónir komm-
únistar væru síst hrifnari af abstraktlist en Göbbels og
hans nótar, áttu þeir erfitt með að finna viðeigandi rök
gegn henni. Skilgreiningar á borð við „Borgaraleg
úrkynjun", hljómuðu falskt í eyrum stríðshrjáðra og
minntu um of á slagorð hinna hötuðu þjóðernissinna.
Valtýr Pétursson og félagar hans voru því fullkomlega í
takti við tíðarandann, þegar þeir fluttu landsmönnum
boðskap sinn á Septembersýningunni 1947. Tveim
árum fyrr hafði Svavar Guðnason, listamaður mótaður
í návígi við nasismann, rutt brautina fyrir sókndjarfa
abstraktlist hér á landi. Það kom hins vegar í hlut
Septembermanna að ráðast gegn úreltum menningar-
viðhorfum íslendinga, sem sumpart byggðust á mis-
skilinni þjóðernishyggju. Þar lá Valtýr ekki á liði sínu þá
er hann var alkominn heim frá Frakklandi, heldur
1960 everyone concerned with the world of art had
completely accepted Abstract Art.
Many of the reasons for such a speedy victory can be
traced to the pre-war years when the Nazis had
employed a vigorous propaganda campaign against
new ideas in modern art. No sooner had they come to
power than Goebbels had started collecting paintings
from German art galleries to be exhibited under the
slogan: “Decadent Art.” Abstract Art was considered
the worst by far: “A clear example of the Jews and
Communists’ attempts to destroy national culture.”
Consequently artists who wished to use more modern
forms of artistic self-expression were banned from
working and threatened with severe punishment if
they did not comply with this order. Such a situation
made Abstract Art a more dangerous and daring
underground art form.
The artists who struggled on without giving in through-
out the years of the Third Reich were thus those who
naturally received the most attention and considera-
tion at the end of the war. In the eyes of many people
their art represented a love of freedom and human
values in an age of merciless suppression. Furth-
ermore subjective art seemed a more apt form than
realism to interpret truthfully the horrors of the pre-
vious years. Although diehard Communists were as
little attracted to Abstract Art as Goebbels and his men
they found it difficult to find cogent arguments against
it; descriptions such as “bourgeois decadence”, for
example, sounded false to the war-weary and were far
too reminiscent of the slogans of the hated Nazis.
Valtýr Pétursson and colleagues were thus in perfect
keeping with the times when they presented their art at
the September Exhibition in 1947. Svavar Gudnason,
an artist whose work had developed under the shadow
of Nazism, had cleared the way for daring Abstract Art
in lceland two years earlier, but it was the role of the
September Group to lead the attack on lcelanders’
old-fashioned cultural ideas, some of which were
11
(1) Front Cover
(2) Front Cover
(3) Page 1
(4) Page 2
(5) Page 3
(6) Page 4
(7) Page 5
(8) Page 6
(9) Page 7
(10) Page 8
(11) Page 9
(12) Page 10
(13) Page 11
(14) Page 12
(15) Page 13
(16) Page 14
(17) Page 15
(18) Page 16
(19) Page 17
(20) Page 18
(21) Page 19
(22) Page 20
(23) Page 21
(24) Page 22
(25) Page 23
(26) Page 24
(27) Page 25
(28) Page 26
(29) Page 27
(30) Page 28
(31) Page 29
(32) Page 30
(33) Page 31
(34) Page 32
(35) Page 33
(36) Page 34
(37) Page 35
(38) Page 36
(39) Page 37
(40) Page 38
(41) Page 39
(42) Page 40
(43) Page 41
(44) Page 42
(45) Page 43
(46) Page 44
(47) Page 45
(48) Page 46
(49) Page 47
(50) Page 48
(51) Back Cover
(52) Back Cover
(53) Scale
(54) Color Palette
(2) Front Cover
(3) Page 1
(4) Page 2
(5) Page 3
(6) Page 4
(7) Page 5
(8) Page 6
(9) Page 7
(10) Page 8
(11) Page 9
(12) Page 10
(13) Page 11
(14) Page 12
(15) Page 13
(16) Page 14
(17) Page 15
(18) Page 16
(19) Page 17
(20) Page 18
(21) Page 19
(22) Page 20
(23) Page 21
(24) Page 22
(25) Page 23
(26) Page 24
(27) Page 25
(28) Page 26
(29) Page 27
(30) Page 28
(31) Page 29
(32) Page 30
(33) Page 31
(34) Page 32
(35) Page 33
(36) Page 34
(37) Page 35
(38) Page 36
(39) Page 37
(40) Page 38
(41) Page 39
(42) Page 40
(43) Page 41
(44) Page 42
(45) Page 43
(46) Page 44
(47) Page 45
(48) Page 46
(49) Page 47
(50) Page 48
(51) Back Cover
(52) Back Cover
(53) Scale
(54) Color Palette