Hannes Hafstein. Jón A. Hjaltalín skólameistari um 1903. nemendur og yrði jafnt fyrir konur sem karla og námstíminn þrír vetur. Hinsvegar greindi þá á um heimavistirnar sem fyrr. Hjaltalín var þeim algerlega mótfallinn, meðal annars af því, að þær legðu haft á frelsi manna, og það haft hafi leitt ti! sundurþykkis milli skóla- stjóra og nemenda, og telur hann það hið versta uppeldi að binda nemendur á slíkan klafa. Briem og Stefán mæltu hinsvegar ein- dregið með vistunum og benda á að æskilegt fyrirkomulag væri að 2-4 piltar byggju saman í einu eða tveimur herbergjum. Matreiðsla og þjónusta yrði með líkum hætti og verið hafði á Möðruvöllum, hvort sem heimavistir yrðu eða ekki. (Norðurland II. ár bls. 23). Einnig leitaði landshöfðingi álits Páls Briems amt- manns, en hann var eindreginn fylgjandi heimavista. (Alþt. 1903 C 261). Margt var rætt um skólamálið nyrðra. í Norðurland skrifaði Einar Kvaran margt um skólamál, en einkum snerust þó greinar hans um óöld þá, sem uppi var í lærða skólanum, og nauðsyn þess að efla norðlenska skólann, svo að hann mætti verða verðugur keppi- nautur Reykjavíkurskóla. Kosningar til Alþingis fóru fram vorið 1903. Hannes Hafstein bauð sig nú fram í fyrsta sinn í æskuhéraði sínu Eyjafirði og náði kosningu. Þau úrslit urðu gagnfræðaskólan- um á Akureyri gagn og gæfa. Hannes gerðist þegar í kosningaundirbúningnum forystu- maður í þessu máli með þeim stórhug, sem löngum einkenndi stjórnmálaferil hans. Á Alþingi tóku þeir andstæðingarnir, hann og Stefán kennari, höndum saman um að leiða málið til farsællegra lykta. Á þingmálafund- um í Eyjafirði lýsti Hannes því yfir, að sjálf- sagt væri að endurreisa skóla Norðlendinga á Akureyri, og honum óx ekki í augum, þótt kostnaðurinn næmi 100 þúsundum króna (Stefnir 1903 nr. 15). Málið var víðar rætt en á þingmálafundum í Eyjafirði. Á Ljósavatni var haldinn þing- málafundur 20. júní 1902. Þar var samþykkt ályktun þess efnis, að gagnfræðaskóli skyldi reistur við Eyjafjörð, jafnt fyrir karla og kon- ur, vel úr garði gerður með hæfilega mörgum heimavistum og ætti hann að standa í sam- bandi við lærða skólann í Reykjavík (Norð- urland 1902 bls. 158). Þingmenn Eyfirðinga og Þingeyinga höfðu því traustan bakhjarl í kjósendum sínum í afstöðunni til þessa máls. Þegar á þing 1903 kom, lagði stjórnin fram frumvarp til laga um gagnfræðaskóla á Ak- ureyri. Var það að mestu í samræmi við lögin og þingsályktunina frá 1902, en mikilvægs atriðis var þó ávant, því að fjárveitingin var ákveðin aðeins 57 þúsund krónur og ekki gert ráð fyrir heimavistum. Hinsvegar var gert ráð fyrir 4 kennurum, og laun 1. og 2. kennara hækkuð um 400 krónur til hvors. Frumvarpið fór umræðulaust til nefndar í neðri deild, en formaður hennar var Hannes Hafstein og Stefán kennari skrifari og fram- sögumaður. Nefndin gerði þær breytingar að hækka fjárframlagið upp í 70 þúsund krónur og ákveða 60-70 heimavistir. Jafnframt fækkaði hún kennurunum niður í 3 og lagði til að árslaun þeirra yrðu óbreytt, en þeir fengju 400 króna uppbót á þau vegna flutn- ingsins frá Möðruvöllum. (Alþt. 1903 C 292). Er þetta sýnilega gert til að friða sparnaðar- menn þingsins. Umræður urðu litlar í neðri deild. Landshöfðingi mælti sem fyrr gegn heimavistum og Hannes Þorsteinsson ritstjóri (þm. Árnesinga) vildi fara af stað með heimavistalausan skóla. Nefndarálitið var samþykkt með miklum meiri hluta og frum- varpið þannig sent til efri deildar. En þegar til efri deildar kom hófst þrauta- saga frumvarpsins. Þar voru konungkjörnir þingmenn helmingur deildarinnar og allir Reykvíkingar. Eitthvað hafði kvisast um að frumvarpið mundi mæta mótspyrnu í efri deild, því að Stefán segir við 3. umræðu í neðri deild „að hann hafi heyrt því fleygt, að einhverjir þingmenn í efri deild hafi látið sér um munn fara, að ekki sé rétt að verja miklu fé til að koma upp skóla á Norðurlandi, og að það væri miklu réttara, að koma heldur upp sem full- komnustum skóla í Reykjavík, en aftur á móti að setja upp einhverja skólanefnu nyrðra". Hann vonar þó að þetta sé flugufregn (Alþt. 1903 B 881), en meðferð málsins í efri deild sýndi berlega, að þetta var ekki út í bláinn sagt. Að vísu varð þar enginn ágreiningur um annað en heimavistirnar og kostnaðinn í sambandi við þær, sem vitanlega réð úrslitum um fjárveitinguna til skólans. Nefnd sú, er fjallaði um málið í efri deild, lagði til að heimavistirnar yrðu 35-40, en Kristján Jóns- son dómstjóri, bróðir Péturs á Gautlöndum, lagði til, að þær yrðu aðeins 24, og var það samþykkt í deildinni, og fjárveitingin um leið skorin niður í 57 þúsund. Áhrif Reykvík- inganna eru auðsæ, en skýrast kemur viðhorf þeirra fram í ræðu hins konungkjörna þing- manns, Kristjáns Jónssonar. Hann segir að ekki eigi síður að hlynna að Reykjavíkurskóla en þessum skóla, „þar voru heimavistir lagðar niður fyrir nokkrum árum, og virðist því undarlegt að vera nú að stofna heimavist- 155

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page I
(10) Page II
(11) Page III
(12) Page IV
(13) Page V
(14) Page VI
(15) Page VII
(16) Page VIII
(17) Page IX
(18) Page X
(19) Page XI
(20) Page XII
(21) Page XIII
(22) Page XIV
(23) Page XV
(24) Page XVI
(25) Page XVII
(26) Page XVIII
(27) Page XIX
(28) Page XX
(29) Page XXI
(30) Page XXII
(31) Page XXIII
(32) Page XXIV
(33) Page 1
(34) Page 2
(35) Page 3
(36) Page 4
(37) Page 5
(38) Page 6
(39) Page 7
(40) Page 8
(41) Page 9
(42) Page 10
(43) Page 11
(44) Page 12
(45) Page 13
(46) Page 14
(47) Page 15
(48) Page 16
(49) Page 17
(50) Page 18
(51) Page 19
(52) Page 20
(53) Page 21
(54) Page 22
(55) Page 23
(56) Page 24
(57) Page 25
(58) Page 26
(59) Page 27
(60) Page 28
(61) Page 29
(62) Page 30
(63) Page 31
(64) Page 32
(65) Page 33
(66) Page 34
(67) Page 35
(68) Page 36
(69) Page 37
(70) Page 38
(71) Page 39
(72) Page 40
(73) Page 41
(74) Page 42
(75) Page 43
(76) Page 44
(77) Page 45
(78) Page 46
(79) Page 47
(80) Page 48
(81) Page 49
(82) Page 50
(83) Page 51
(84) Page 52
(85) Page 53
(86) Page 54
(87) Page 55
(88) Page 56
(89) Page 57
(90) Page 58
(91) Page 59
(92) Page 60
(93) Page 61
(94) Page 62
(95) Page 63
(96) Page 64
(97) Page 65
(98) Page 66
(99) Page 67
(100) Page 68
(101) Page 69
(102) Page 70
(103) Page 71
(104) Page 72
(105) Page 73
(106) Page 74
(107) Page 75
(108) Page 76
(109) Page 77
(110) Page 78
(111) Page 79
(112) Page 80
(113) Page 81
(114) Page 82
(115) Page 83
(116) Page 84
(117) Page 85
(118) Page 86
(119) Page 87
(120) Page 88
(121) Page 89
(122) Page 90
(123) Page 91
(124) Page 92
(125) Page 93
(126) Page 94
(127) Page 95
(128) Page 96
(129) Page 97
(130) Page 98
(131) Page 99
(132) Page 100
(133) Page 101
(134) Page 102
(135) Page 103
(136) Page 104
(137) Page 105
(138) Page 106
(139) Page 107
(140) Page 108
(141) Page 109
(142) Page 110
(143) Page 111
(144) Page 112
(145) Page 113
(146) Page 114
(147) Page 115
(148) Page 116
(149) Page 117
(150) Page 118
(151) Page 119
(152) Page 120
(153) Page 121
(154) Page 122
(155) Page 123
(156) Page 124
(157) Page 125
(158) Page 126
(159) Page 127
(160) Page 128
(161) Page 129
(162) Page 130
(163) Page 131
(164) Page 132
(165) Page 133
(166) Page 134
(167) Page 135
(168) Page 136
(169) Page 137
(170) Page 138
(171) Page 139
(172) Page 140
(173) Page 141
(174) Page 142
(175) Page 143
(176) Page 144
(177) Page 145
(178) Page 146
(179) Page 147
(180) Page 148
(181) Page 149
(182) Page 150
(183) Page 151
(184) Page 152
(185) Page 153
(186) Page 154
(187) Page 155
(188) Page 156
(189) Page 157
(190) Page 158
(191) Page 159
(192) Page 160
(193) Page 161
(194) Page 162
(195) Page 163
(196) Page 164
(197) Page 165
(198) Page 166
(199) Page 167
(200) Page 168
(201) Page 169
(202) Page 170
(203) Page 171
(204) Page 172
(205) Page 173
(206) Page 174
(207) Page 175
(208) Page 176
(209) Page 177
(210) Page 178
(211) Page 179
(212) Page 180
(213) Page 181
(214) Page 182
(215) Page 183
(216) Page 184
(217) Page 185
(218) Page 186
(219) Page 187
(220) Page 188
(221) Page 189
(222) Page 190
(223) Page 191
(224) Page 192
(225) Page 193
(226) Page 194
(227) Page 195
(228) Page 196
(229) Page 197
(230) Page 198
(231) Page 199
(232) Page 200
(233) Page 201
(234) Page 202
(235) Page 203
(236) Page 204
(237) Page 205
(238) Page 206
(239) Page 207
(240) Page 208
(241) Page 209
(242) Page 210
(243) Page 211
(244) Page 212
(245) Page 213
(246) Page 214
(247) Page 215
(248) Page 216
(249) Page 217
(250) Page 218
(251) Page 219
(252) Page 220
(253) Page 221
(254) Page 222
(255) Page 223
(256) Page 224
(257) Page 225
(258) Page 226
(259) Page 227
(260) Page 228
(261) Page 229
(262) Page 230
(263) Page 231
(264) Page 232
(265) Page 233
(266) Page 234
(267) Page 235
(268) Page 236
(269) Page 237
(270) Page 238
(271) Page 239
(272) Page 240
(273) Page 241
(274) Page 242
(275) Page 243
(276) Page 244
(277) Page 245
(278) Page 246
(279) Page 247
(280) Page 248
(281) Page 249
(282) Page 250
(283) Page 251
(284) Page 252
(285) Page 253
(286) Page 254
(287) Page 255
(288) Page 256
(289) Page 257
(290) Page 258
(291) Page 259
(292) Page 260
(293) Page 261
(294) Page 262
(295) Page 263
(296) Page 264
(297) Page 265
(298) Page 266
(299) Page 267
(300) Page 268
(301) Page 269
(302) Page 270
(303) Page 271
(304) Page 272
(305) Page 273
(306) Page 274
(307) Page 275
(308) Page 276
(309) Page 277
(310) Page 278
(311) Page 279
(312) Page 280
(313) Page 281
(314) Page 282
(315) Page 283
(316) Page 284
(317) Page 285
(318) Page 286
(319) Page 287
(320) Page 288
(321) Page 289
(322) Page 290
(323) Page 291
(324) Page 292
(325) Page 293
(326) Page 294
(327) Page 295
(328) Page 296
(329) Page 297
(330) Page 298
(331) Page 299
(332) Page 300
(333) Page 301
(334) Page 302
(335) Page 303
(336) Page 304
(337) Page 305
(338) Page 306
(339) Page 307
(340) Page 308
(341) Page 309
(342) Page 310
(343) Page 311
(344) Page 312
(345) Page 313
(346) Page 314
(347) Page 315
(348) Page 316
(349) Page 317
(350) Page 318
(351) Page 319
(352) Page 320
(353) Page 321
(354) Page 322
(355) Page 323
(356) Page 324
(357) Page 325
(358) Page 326
(359) Page 327
(360) Page 328
(361) Rear Flyleaf
(362) Rear Flyleaf
(363) Rear Flyleaf
(364) Rear Flyleaf
(365) Rear Flyleaf
(366) Rear Flyleaf
(367) Rear Board
(368) Rear Board
(369) Spine
(370) Fore Edge
(371) Scale
(372) Color Palette