sjeð af því, sem hjer er sagt, að oss vantar ekki nema áræði og samheldi til að koma þessari stofnun á fót. Vjer viljum enn fremur geta þess, að þó að skóli þessi yrði fyrst stofnaður af litlum efnum þá eru öll líkindi til þess, að hann auðgist skjótt, því líklegt er að efnamenn, sem enga lífserfingja eiga, mundu finna það skyldu sína, að styrkja jafnþarflega stofnun með gjöfum og testamentisgjörðum, og að fjárstofn skólans ykist þannig bráðum, eins og líka hæglega mætti auka hann með því, að skjóta árlega fje saman, eða láta jafna niður á amtsbúa tiltekinni pen- ingaupphæð árlega. Efni klaustra og skóla uxu óðum hjá oss á fyrri öldum, og er þó óhætt að fullyrða, að landið var þá aflaminna en það nú er, og því skyldum vjer þá úrættast svo, að slíku megi ekki enn koma á fót? En vjer verðum líka að leiða athuga manna að því, að þegar byrjað er með áhuga, verður að halda áfram með kappi og þreki, og ekki þreytast, þó einhverjar mótspyrnur sjeu. Minnumst þess ætíð, að margar hendur vinna ljett verk. (Norðri 1856 89-91) Fjölmargt í þessari grein Sveins Skúlasonar verður að telja gagnmerkt. Minnir sumt á umræður um fjölbrautaskóla á íslandi und- anfarin ár, þegar saman skyldu vera við nám nemendur, sem ætluðu til framhaldsnáms og embættisstarfa, og þeir hinir, sem ætluðu til starfa við atvinnuvegi landsmanna. Þá kemur einnig fram hugmyndin að stofnun sjóða við skólann, sem staðið gætu undir skólahaldinu. Þó er eitt, sem ekki er að finna í greininni: að stúlkum væri ætluð skólavist til jafns við pilta. Sú hugsun hefði enn ekki fæðst með mönn- um. Á næstu árum er víða vikið að skólamálum landsmanna í blöðum. Alþingi 1861 fór þess á leit við konung, að ýmsum lærðum mönnum í landinu yrði veittur réttur til að brautskrá stúdenta, án þess að til kæmi umsögn eða afskipti nokkurrar skólastofnunar. Var með þessu verið að endurvekja latínuskólanám í sveitum og svo nefnda privat-dimmissio. Auk þessa fór Alþingi þess á leit við konung, að inntökupróf yrði afnumið í Lærða skólann í Reykjavík. Þetta mál var mjög rætt, bæði í nefnd og á Alþingi og kom margt fram í þeim umræðum, er snerti óhagræðið að hafa aðeins einn latínuskóla í landinu. Með því að hafa skól- ann í Reykjavík væri fátækum bændum og prestum landsins gert ókleift að koma sonum sínum til náms og margir gáfaðir og efnilegir unglingar gætu því eigi gengið skólaveginn sökum fátæktar, „þó þeir séu betur upplagðir til þess en margir hinna, sem vegna betri efnahags eru settir til bókmennta.“ (Alþt 1861 112) Sú skipan, sem Alþingi 1861 lagði hér til, hafði tíðkast á íslandi og víðar á Norður- löndum öldum saman. Var þarna raunar um að ræða arf frá hinu frjálsa námi miðalda. Margir lærðir menn á íslandi á 18. og 19. öld höfðu tekið próf úr heimaskóla og fengið inngöngu í háskóla erlendis, þar sem á þeim tíma var ávallt um inntökupróf í háskóla að ræða. í hópiprivatista voru til að mynda bæði Jón Sigurðsson forseti og Grímur Thomsen. Árangur af þessum umræðum á Alþingi um að taka upp fyrri kennsluskipan varð lítill, enda brutu þessar hugmyndir í bága við stefnu þá, sem ríkti í skólamálum í Evrópu og Danmörku, þar sem unnið var að því að efla skólastofnanir og koma á fastari skipan um gagnfræðamenntun og menntun í lærðum skólum. Hins vegar var ölmusum til Lærða skólans fjölgað árið 1864 úr 24 í 40, og jókst við það aðsókn að skólanum. Engu að síður urðu margir til að gagnrýna Lærða skólann og skólaskipanina í landinu. Alþingi 1865 barst meðal annars bænar- skrá frá Húnvetningum að flytja Reykjavík- urskólann til Bessastaða, því að skólavist í Reykjavík væri svo kostnaðarsöm „að ómögulegt er fyrir aðra en efnamenn og Reykjavíkurbúa að kosta sonu sína í skóla, auk annarra annmarka sem skólaverunni í Reykjavík hljóti að vera samfara.“ (Alþt 1865 II 179) í Norðanfara 1872 er grein um Reykjavík- urskólann. Segir þar, að það hafi verið á móti þjóðarvilja að skólinn var fluttur frá Bessa- stöðum til Reykjavíkur, enda hafi það verið öllum í óhag nema Reykvíkingum einum. Hafi skólinn og haft þar lítilli gæfu að fagna. Áhrif Reykjavíkur á nemendur séu miður holl, piltar berist meira á en áður og gerist vínhneigðir og lærðir menn kvænist reyk- vískum meyjum, sem sé sveitabúskap miður hollt, „en á hinn bóginn er vonandi að þau [hjónaböndj hafi góð áhrif á þrifnaðinn [í sveitum landsins].“ (Norðanfari 1872 127- 128) Á þessum árum er einnig víða vikið að því í greinum, hversu haldlítill latínulærdómur manna sé. Eg læt nú vera, ef piltum væri skynsamlega kennt að skilja latínu og leggja út. En þessu láni er ekki að fagna; oss hefir verið sagt, að einn kennari [Lærða] skólans verji oft heilum stundum til þess að útlista eitt latínskt orð án þess þó að komast að nokkurri niðurstöðu, og ef þetta er satt, þá er sárgrætilegt, að það skuli eiga sér stað. (Norð- anfari 1873 33) Ef til vill er gagnrýni þessi tengd hug- myndum um gagnfræðamenntun, sem um þetta leyti tóku að ryðja sér til rúms í nágrannalöndum okkar. Norðmenn urðu fyrstir til að koma á fastri skipan gagnfræða- menntunar með lögum frá 1852, þar sem kveðið er á um fjögurra ára gagnfræðanám að

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page I
(10) Page II
(11) Page III
(12) Page IV
(13) Page V
(14) Page VI
(15) Page VII
(16) Page VIII
(17) Page IX
(18) Page X
(19) Page XI
(20) Page XII
(21) Page XIII
(22) Page XIV
(23) Page XV
(24) Page XVI
(25) Page XVII
(26) Page XVIII
(27) Page XIX
(28) Page XX
(29) Page XXI
(30) Page XXII
(31) Page XXIII
(32) Page XXIV
(33) Page 1
(34) Page 2
(35) Page 3
(36) Page 4
(37) Page 5
(38) Page 6
(39) Page 7
(40) Page 8
(41) Page 9
(42) Page 10
(43) Page 11
(44) Page 12
(45) Page 13
(46) Page 14
(47) Page 15
(48) Page 16
(49) Page 17
(50) Page 18
(51) Page 19
(52) Page 20
(53) Page 21
(54) Page 22
(55) Page 23
(56) Page 24
(57) Page 25
(58) Page 26
(59) Page 27
(60) Page 28
(61) Page 29
(62) Page 30
(63) Page 31
(64) Page 32
(65) Page 33
(66) Page 34
(67) Page 35
(68) Page 36
(69) Page 37
(70) Page 38
(71) Page 39
(72) Page 40
(73) Page 41
(74) Page 42
(75) Page 43
(76) Page 44
(77) Page 45
(78) Page 46
(79) Page 47
(80) Page 48
(81) Page 49
(82) Page 50
(83) Page 51
(84) Page 52
(85) Page 53
(86) Page 54
(87) Page 55
(88) Page 56
(89) Page 57
(90) Page 58
(91) Page 59
(92) Page 60
(93) Page 61
(94) Page 62
(95) Page 63
(96) Page 64
(97) Page 65
(98) Page 66
(99) Page 67
(100) Page 68
(101) Page 69
(102) Page 70
(103) Page 71
(104) Page 72
(105) Page 73
(106) Page 74
(107) Page 75
(108) Page 76
(109) Page 77
(110) Page 78
(111) Page 79
(112) Page 80
(113) Page 81
(114) Page 82
(115) Page 83
(116) Page 84
(117) Page 85
(118) Page 86
(119) Page 87
(120) Page 88
(121) Page 89
(122) Page 90
(123) Page 91
(124) Page 92
(125) Page 93
(126) Page 94
(127) Page 95
(128) Page 96
(129) Page 97
(130) Page 98
(131) Page 99
(132) Page 100
(133) Page 101
(134) Page 102
(135) Page 103
(136) Page 104
(137) Page 105
(138) Page 106
(139) Page 107
(140) Page 108
(141) Page 109
(142) Page 110
(143) Page 111
(144) Page 112
(145) Page 113
(146) Page 114
(147) Page 115
(148) Page 116
(149) Page 117
(150) Page 118
(151) Page 119
(152) Page 120
(153) Page 121
(154) Page 122
(155) Page 123
(156) Page 124
(157) Page 125
(158) Page 126
(159) Page 127
(160) Page 128
(161) Page 129
(162) Page 130
(163) Page 131
(164) Page 132
(165) Page 133
(166) Page 134
(167) Page 135
(168) Page 136
(169) Page 137
(170) Page 138
(171) Page 139
(172) Page 140
(173) Page 141
(174) Page 142
(175) Page 143
(176) Page 144
(177) Page 145
(178) Page 146
(179) Page 147
(180) Page 148
(181) Page 149
(182) Page 150
(183) Page 151
(184) Page 152
(185) Page 153
(186) Page 154
(187) Page 155
(188) Page 156
(189) Page 157
(190) Page 158
(191) Page 159
(192) Page 160
(193) Page 161
(194) Page 162
(195) Page 163
(196) Page 164
(197) Page 165
(198) Page 166
(199) Page 167
(200) Page 168
(201) Page 169
(202) Page 170
(203) Page 171
(204) Page 172
(205) Page 173
(206) Page 174
(207) Page 175
(208) Page 176
(209) Page 177
(210) Page 178
(211) Page 179
(212) Page 180
(213) Page 181
(214) Page 182
(215) Page 183
(216) Page 184
(217) Page 185
(218) Page 186
(219) Page 187
(220) Page 188
(221) Page 189
(222) Page 190
(223) Page 191
(224) Page 192
(225) Page 193
(226) Page 194
(227) Page 195
(228) Page 196
(229) Page 197
(230) Page 198
(231) Page 199
(232) Page 200
(233) Page 201
(234) Page 202
(235) Page 203
(236) Page 204
(237) Page 205
(238) Page 206
(239) Page 207
(240) Page 208
(241) Page 209
(242) Page 210
(243) Page 211
(244) Page 212
(245) Page 213
(246) Page 214
(247) Page 215
(248) Page 216
(249) Page 217
(250) Page 218
(251) Page 219
(252) Page 220
(253) Page 221
(254) Page 222
(255) Page 223
(256) Page 224
(257) Page 225
(258) Page 226
(259) Page 227
(260) Page 228
(261) Page 229
(262) Page 230
(263) Page 231
(264) Page 232
(265) Page 233
(266) Page 234
(267) Page 235
(268) Page 236
(269) Page 237
(270) Page 238
(271) Page 239
(272) Page 240
(273) Page 241
(274) Page 242
(275) Page 243
(276) Page 244
(277) Page 245
(278) Page 246
(279) Page 247
(280) Page 248
(281) Page 249
(282) Page 250
(283) Page 251
(284) Page 252
(285) Page 253
(286) Page 254
(287) Page 255
(288) Page 256
(289) Page 257
(290) Page 258
(291) Page 259
(292) Page 260
(293) Page 261
(294) Page 262
(295) Page 263
(296) Page 264
(297) Page 265
(298) Page 266
(299) Page 267
(300) Page 268
(301) Page 269
(302) Page 270
(303) Page 271
(304) Page 272
(305) Page 273
(306) Page 274
(307) Page 275
(308) Page 276
(309) Page 277
(310) Page 278
(311) Page 279
(312) Page 280
(313) Page 281
(314) Page 282
(315) Page 283
(316) Page 284
(317) Page 285
(318) Page 286
(319) Page 287
(320) Page 288
(321) Page 289
(322) Page 290
(323) Page 291
(324) Page 292
(325) Page 293
(326) Page 294
(327) Page 295
(328) Page 296
(329) Page 297
(330) Page 298
(331) Page 299
(332) Page 300
(333) Page 301
(334) Page 302
(335) Page 303
(336) Page 304
(337) Page 305
(338) Page 306
(339) Page 307
(340) Page 308
(341) Page 309
(342) Page 310
(343) Page 311
(344) Page 312
(345) Page 313
(346) Page 314
(347) Page 315
(348) Page 316
(349) Page 317
(350) Page 318
(351) Page 319
(352) Page 320
(353) Page 321
(354) Page 322
(355) Page 323
(356) Page 324
(357) Page 325
(358) Page 326
(359) Page 327
(360) Page 328
(361) Rear Flyleaf
(362) Rear Flyleaf
(363) Rear Flyleaf
(364) Rear Flyleaf
(365) Rear Flyleaf
(366) Rear Flyleaf
(367) Rear Board
(368) Rear Board
(369) Spine
(370) Fore Edge
(371) Scale
(372) Color Palette