í þessum samblæstri. Merkilegust er ef til vill frásögn Friðriks Guðmundssonar frá Gríms- stöðum á Fjöllum hálfri öld síðar: Þessi vetur var í mörgum nærliggjandi sveitum kall- aður matarrifrildis- eða matarmálaveturinn á Möðru- völlum. Skólastjómin hafði samið við mann þann, er Jón hét Guðmundsson, bónda á Silfrastöðum í Skagafirði, að flytja sig að Möðruvöllum og að vera við því búinn að selja skólapiltum fæði eins mörgum árlega og á þyrfti að halda. Það hafði og samist svo að fæðið skildi kosta eina krónu á dag. Húsnæði og rúm höfðu piltar í skólanum, en þvott allan átti matsölumaður að annast, í þessu sama verði. Þessa peninga áttu piltar að borga, helminginn fyrir- fram um leið og þeir komu á skólann, og hinn helming- inn á miðjum vetrij...) Ekki höfðum við verið lengi á Möðruvöllum, er heil- mikil óánægja var orðin með fæðið. Sumir fengu varla nóg, öðrum þótti maturinn vondur, skemmdur og ógeðslega framreiddur, og þúsund sögur voru sagðar aftur á bak og áfram um sakargiftir brytans, en svo var matsölumaðurinn oftast kallaður meðal skólapilta. Lengi vel hélt ég að mér kæmi þetta ekkert við. Sjálfur hafði ég ekki tekið eftir neinni ástæðu til að kvarta yfir matnum, kannaðist við það með sjálfum mér að ekkert tilhald var í matargerðinni, en hann hreinn og bragðgóður, og ég hefði æfinlega fengið lyst mína við borðið. Ég hugsaði málið vandlega með sjálfum mér, og ég man að ég komst að þeirri niðurstöðu, að matarhæfi á heimili foreldra minna væri alment hrósað og fyrst ég hefði þá eins góðu vanist eins og nokkur annar, og hefði hér ekkert út á að setja þó maturinn væri ekki kryddaður þá skyldi ég engan þátt eiga í þessu uppistandi. En með því sem alltaf var verið að halda matarmálafundi og mynda samtök í upp- reisnarhug, þá ályktaði ég að ég skyldi nú koma á einn slíkan fund og yfirlýsa þessari ágætu niðurstöðu minni, öðrum mörgum til fyrirmyndar. Svo höfðu matar málaferla forsprakkarnir fund í stofu einni á heimili brytans. Það var seint á degi og allir krókar dimmir og draugalegir í gamla bænum. Ég fór á fundinn ásamt einhverjum öðrum skólapilti. 1 myrkrinu varð ég var við það að einhverjir voru að laumast á tánum á báðar síður við okkur, og var ekki ólíkt því að staðið væri á hleri. Inni í stofunni var ljós og fult af skólapiltum. Ég beið eftir hentugu tækifæri og tók þá til máls og var þá svo vitur og sanngjarn og mælskur að ég sjálfur dáðist að ræðu minni, og datt ekki annað í hug en að ég yrði hylltur sem annar Njáll og borinn á stóli yfir í skólann þegar ég hefði lokið máli mínu. En það fór dálítið öðruvísi. Allir vildu tala í einu, og allir áttu sama erindi að skamma mig. Mér var brixlað um að ég væri lyktarlaus og bragðlaus og bölvuð höfðingjasleikja. Auðvitað sagði ég ekki meira á þessum fundi. Nú sá ég í fyrsta sinni á æfinni að heim- urinn hafði það til að vera bölvaður, og ég átti alt í einu marga óvini. En loksins var fundurinn búinn, og ég fór fyrstur af öllum heim í skólann. Ég reyndi sem ég gat að stilla tilfinningar mínar þegar ég var nú kominn á frið- helgan stað. Ég fann að mitt hógværa friðarmál hafðí orðið til að kveikja í öllu. Þegar piltar fundu að það var gjörð tilraun til að rökstyðja uppreisnina á ranga hlið eða að minsta kosti á ástæðulausa, þá hömuðust þeir að hrúga fram óhrekjandi sönnunum, sem alt sýndi hvað fráleitt var að taka málstað brytans. Það hafði upplýst á fundinum að okkur var gefið hrossakjöt af gömlum og meiddum hestum, að brytinn keypti skrokka af öllum kindum sem drápust í nágrenninu hvað sem að þeim hafði gengið, og að hann hafði keypt mikið af fiski sem af einhverri ástæðu varð ekki slægður eða hirtur fyr en hann var orðinn morkinn, en þá tekinn og saltaður og seldur fyrir lítið sem ekkert verð. Og öllum sem eitthvað höfðu sagt, fanst þetta nægilega sannað nema mér. Hlaut ég ekki að vera rangsýnn? En þegar ég leið allar verstu þjáningar með þessum erfiðu yfirvegunum, þá kemur til mín sendimaður frá bryta, hann biður mig að gera svo vel að finna sig. Ég gékk yfir um með sendisveini brytans og var mér þar mjög vel tekið og sat ég þar veizlu fram eftir öllu og hjónin voru svo dæmalaust góð við mig, að ég sannfærðist smám saman um það, að þau vissu allt, sem fram hafði farið á fundinum um kvöldið. Og svo kom að því að þau fóru að sveigja orð að þvi að ég legði þeim liðsyrði í framtíðinni. — Ég heyrði á öllu sem þau sögðu að þau ætluðu sér ekkert undan að láta, og síteruðu alltaf í skólastjórann, að honum líkaði allt vel af þeirra hendi og ætlaði að standa með þeim hvað sem á gengi. Þau buðu mér að koma til sín á hverju kveldi og njóta allra þeirra gæða sem þau gætu í té látið. Ég talaði máli pilta við þau fann ekki beint að neinu því ég vissi ekki í hjarta mínu, út á hvað átti að setja, en ég þrástagaðist á því að fæðið þyrfti að vera fullkomið fyrir svona mikla borgun, og ég passaði að lofa þeim engri aðstoð. Enginn var þarna inni í hjónastofunni hjá okkur nema ósköp falleg og góðleg gjafvaxta mær sem bar á borð fyrir okkur og sat hjá okkur þess á milli eins mikið og hún mátti, en það var altalað að hún væri trúlofuð einum skólapiltinum og ég þorði ekkert að líta hýrt til hennar svo þægilegt sem það var. Svo stóð ég upp og sagðist verða að fara, en hjónin báðu mig að muna það að koma á hverju kveldi. Þegar ég kom heim í skólann þá var allt á reiðiskjálfi. Það var verið að sortera menn eftir afli og hughreysti í sendinefnd til að leita mig uppi, talið sjálfsagt að mér hefði verið komið fyrir kattarnef, af því ég hefði talað svo djarft máli pilta. og hömuðust óvinir mínir að klappa mér á herðarnar, og þær voru ekki líkt því nógu stórar fyrir allar þær hendur sem þar vildu eiga hlut að máli. Mér var sagt hvert ein- asta orð sem ég hafði talað fyrir handan. Mig snarsundl- aði og ég fór að hátta og las ekkert fyrir næsta dag, sá líka að það hafði enga þýðingu úr því alt var komið í bál og brand. Ég gat lítið sofið um nóttina, mig langaði til að vera kominn heim og burt frá öllu þessu. Ég man að ég undraðist mest söguburðinn sem hlaut að stafa af því, að hvar svo sem menn töluðu saman þessum málum við- víkjandi, þá var einhver viðstaddur eða á hleri sem rann eins og hraðskytta með hvert orð sem talað var til gagn- stæða flokksins. Mér hafði verið talin trú um það, að það væri ljótara að standa á hleri og stela orðum og hugsun þeirra sem skröfuðu hljótt, heldur en að stela fjármunum annara, af því það hefði oftast miklu víðtækari ill áhrif. En svo náði ég mér aftur á nýjum degi. Nú var ég líka nógu mikið búinn að sletta mér inn í málin til þess að hafa aldrei framar frið á mér, nema að fylgjast með. Ekki dettur mér í hug að fara nú eftir 50 ár að selja upp matarrifrildishrærunni á Möðruvöllum, veturinn sem ég var þar, en minnast vil ég á örfá atriði til að gefa hug- mynd um hvað óeirðunum olli. Einusinni þegar við komum inn í borðstofuna til að matast, og vorum seztir niður umhverfis borðin, þá gellur einhver upp og segir það fljóti grænn graftrarhnappur ofan á nýmjólkinni í könnunni, en við áttum að hafa sinn bollann hver af nýmjólk með morgunmatnum, og strax var kominn bar- dagahugur í helminginn af matsveinum. Ég man eftir að mig langaði til að sjá þetta skýra teikn óþrifnaðarins, en svo þétt varð í kringum könnuna af þeim sem æztastir voru, að mér var ófært að komast að fyr en búið var að eyðileggja þenna vígahnött í rannsóknaræði og ég fékk ekkert að sjá nema orustuvöllinn)... ]. Skömmu fyrir miðjan veturinn kom loks það fyrir, er þrýsti hlutaðeigendum til þess að gera einhvern enda á

(1) Band
(2) Band
(3) Saurblað
(4) Saurblað
(5) Saurblað
(6) Saurblað
(7) Saurblað
(8) Saurblað
(9) Blaðsíða I
(10) Blaðsíða II
(11) Blaðsíða III
(12) Blaðsíða IV
(13) Blaðsíða V
(14) Blaðsíða VI
(15) Blaðsíða VII
(16) Blaðsíða VIII
(17) Blaðsíða IX
(18) Blaðsíða X
(19) Blaðsíða XI
(20) Blaðsíða XII
(21) Blaðsíða XIII
(22) Blaðsíða XIV
(23) Blaðsíða XV
(24) Blaðsíða XVI
(25) Blaðsíða XVII
(26) Blaðsíða XVIII
(27) Blaðsíða XIX
(28) Blaðsíða XX
(29) Blaðsíða XXI
(30) Blaðsíða XXII
(31) Blaðsíða XXIII
(32) Blaðsíða XXIV
(33) Blaðsíða 1
(34) Blaðsíða 2
(35) Blaðsíða 3
(36) Blaðsíða 4
(37) Blaðsíða 5
(38) Blaðsíða 6
(39) Blaðsíða 7
(40) Blaðsíða 8
(41) Blaðsíða 9
(42) Blaðsíða 10
(43) Blaðsíða 11
(44) Blaðsíða 12
(45) Blaðsíða 13
(46) Blaðsíða 14
(47) Blaðsíða 15
(48) Blaðsíða 16
(49) Blaðsíða 17
(50) Blaðsíða 18
(51) Blaðsíða 19
(52) Blaðsíða 20
(53) Blaðsíða 21
(54) Blaðsíða 22
(55) Blaðsíða 23
(56) Blaðsíða 24
(57) Blaðsíða 25
(58) Blaðsíða 26
(59) Blaðsíða 27
(60) Blaðsíða 28
(61) Blaðsíða 29
(62) Blaðsíða 30
(63) Blaðsíða 31
(64) Blaðsíða 32
(65) Blaðsíða 33
(66) Blaðsíða 34
(67) Blaðsíða 35
(68) Blaðsíða 36
(69) Blaðsíða 37
(70) Blaðsíða 38
(71) Blaðsíða 39
(72) Blaðsíða 40
(73) Blaðsíða 41
(74) Blaðsíða 42
(75) Blaðsíða 43
(76) Blaðsíða 44
(77) Blaðsíða 45
(78) Blaðsíða 46
(79) Blaðsíða 47
(80) Blaðsíða 48
(81) Blaðsíða 49
(82) Blaðsíða 50
(83) Blaðsíða 51
(84) Blaðsíða 52
(85) Blaðsíða 53
(86) Blaðsíða 54
(87) Blaðsíða 55
(88) Blaðsíða 56
(89) Blaðsíða 57
(90) Blaðsíða 58
(91) Blaðsíða 59
(92) Blaðsíða 60
(93) Blaðsíða 61
(94) Blaðsíða 62
(95) Blaðsíða 63
(96) Blaðsíða 64
(97) Blaðsíða 65
(98) Blaðsíða 66
(99) Blaðsíða 67
(100) Blaðsíða 68
(101) Blaðsíða 69
(102) Blaðsíða 70
(103) Blaðsíða 71
(104) Blaðsíða 72
(105) Blaðsíða 73
(106) Blaðsíða 74
(107) Blaðsíða 75
(108) Blaðsíða 76
(109) Blaðsíða 77
(110) Blaðsíða 78
(111) Blaðsíða 79
(112) Blaðsíða 80
(113) Blaðsíða 81
(114) Blaðsíða 82
(115) Blaðsíða 83
(116) Blaðsíða 84
(117) Blaðsíða 85
(118) Blaðsíða 86
(119) Blaðsíða 87
(120) Blaðsíða 88
(121) Blaðsíða 89
(122) Blaðsíða 90
(123) Blaðsíða 91
(124) Blaðsíða 92
(125) Blaðsíða 93
(126) Blaðsíða 94
(127) Blaðsíða 95
(128) Blaðsíða 96
(129) Blaðsíða 97
(130) Blaðsíða 98
(131) Blaðsíða 99
(132) Blaðsíða 100
(133) Blaðsíða 101
(134) Blaðsíða 102
(135) Blaðsíða 103
(136) Blaðsíða 104
(137) Blaðsíða 105
(138) Blaðsíða 106
(139) Blaðsíða 107
(140) Blaðsíða 108
(141) Blaðsíða 109
(142) Blaðsíða 110
(143) Blaðsíða 111
(144) Blaðsíða 112
(145) Blaðsíða 113
(146) Blaðsíða 114
(147) Blaðsíða 115
(148) Blaðsíða 116
(149) Blaðsíða 117
(150) Blaðsíða 118
(151) Blaðsíða 119
(152) Blaðsíða 120
(153) Blaðsíða 121
(154) Blaðsíða 122
(155) Blaðsíða 123
(156) Blaðsíða 124
(157) Blaðsíða 125
(158) Blaðsíða 126
(159) Blaðsíða 127
(160) Blaðsíða 128
(161) Blaðsíða 129
(162) Blaðsíða 130
(163) Blaðsíða 131
(164) Blaðsíða 132
(165) Blaðsíða 133
(166) Blaðsíða 134
(167) Blaðsíða 135
(168) Blaðsíða 136
(169) Blaðsíða 137
(170) Blaðsíða 138
(171) Blaðsíða 139
(172) Blaðsíða 140
(173) Blaðsíða 141
(174) Blaðsíða 142
(175) Blaðsíða 143
(176) Blaðsíða 144
(177) Blaðsíða 145
(178) Blaðsíða 146
(179) Blaðsíða 147
(180) Blaðsíða 148
(181) Blaðsíða 149
(182) Blaðsíða 150
(183) Blaðsíða 151
(184) Blaðsíða 152
(185) Blaðsíða 153
(186) Blaðsíða 154
(187) Blaðsíða 155
(188) Blaðsíða 156
(189) Blaðsíða 157
(190) Blaðsíða 158
(191) Blaðsíða 159
(192) Blaðsíða 160
(193) Blaðsíða 161
(194) Blaðsíða 162
(195) Blaðsíða 163
(196) Blaðsíða 164
(197) Blaðsíða 165
(198) Blaðsíða 166
(199) Blaðsíða 167
(200) Blaðsíða 168
(201) Blaðsíða 169
(202) Blaðsíða 170
(203) Blaðsíða 171
(204) Blaðsíða 172
(205) Blaðsíða 173
(206) Blaðsíða 174
(207) Blaðsíða 175
(208) Blaðsíða 176
(209) Blaðsíða 177
(210) Blaðsíða 178
(211) Blaðsíða 179
(212) Blaðsíða 180
(213) Blaðsíða 181
(214) Blaðsíða 182
(215) Blaðsíða 183
(216) Blaðsíða 184
(217) Blaðsíða 185
(218) Blaðsíða 186
(219) Blaðsíða 187
(220) Blaðsíða 188
(221) Blaðsíða 189
(222) Blaðsíða 190
(223) Blaðsíða 191
(224) Blaðsíða 192
(225) Blaðsíða 193
(226) Blaðsíða 194
(227) Blaðsíða 195
(228) Blaðsíða 196
(229) Blaðsíða 197
(230) Blaðsíða 198
(231) Blaðsíða 199
(232) Blaðsíða 200
(233) Blaðsíða 201
(234) Blaðsíða 202
(235) Blaðsíða 203
(236) Blaðsíða 204
(237) Blaðsíða 205
(238) Blaðsíða 206
(239) Blaðsíða 207
(240) Blaðsíða 208
(241) Blaðsíða 209
(242) Blaðsíða 210
(243) Blaðsíða 211
(244) Blaðsíða 212
(245) Blaðsíða 213
(246) Blaðsíða 214
(247) Blaðsíða 215
(248) Blaðsíða 216
(249) Blaðsíða 217
(250) Blaðsíða 218
(251) Blaðsíða 219
(252) Blaðsíða 220
(253) Blaðsíða 221
(254) Blaðsíða 222
(255) Blaðsíða 223
(256) Blaðsíða 224
(257) Blaðsíða 225
(258) Blaðsíða 226
(259) Blaðsíða 227
(260) Blaðsíða 228
(261) Blaðsíða 229
(262) Blaðsíða 230
(263) Blaðsíða 231
(264) Blaðsíða 232
(265) Blaðsíða 233
(266) Blaðsíða 234
(267) Blaðsíða 235
(268) Blaðsíða 236
(269) Blaðsíða 237
(270) Blaðsíða 238
(271) Blaðsíða 239
(272) Blaðsíða 240
(273) Blaðsíða 241
(274) Blaðsíða 242
(275) Blaðsíða 243
(276) Blaðsíða 244
(277) Blaðsíða 245
(278) Blaðsíða 246
(279) Blaðsíða 247
(280) Blaðsíða 248
(281) Blaðsíða 249
(282) Blaðsíða 250
(283) Blaðsíða 251
(284) Blaðsíða 252
(285) Blaðsíða 253
(286) Blaðsíða 254
(287) Blaðsíða 255
(288) Blaðsíða 256
(289) Blaðsíða 257
(290) Blaðsíða 258
(291) Blaðsíða 259
(292) Blaðsíða 260
(293) Blaðsíða 261
(294) Blaðsíða 262
(295) Blaðsíða 263
(296) Blaðsíða 264
(297) Blaðsíða 265
(298) Blaðsíða 266
(299) Blaðsíða 267
(300) Blaðsíða 268
(301) Blaðsíða 269
(302) Blaðsíða 270
(303) Blaðsíða 271
(304) Blaðsíða 272
(305) Blaðsíða 273
(306) Blaðsíða 274
(307) Blaðsíða 275
(308) Blaðsíða 276
(309) Blaðsíða 277
(310) Blaðsíða 278
(311) Blaðsíða 279
(312) Blaðsíða 280
(313) Blaðsíða 281
(314) Blaðsíða 282
(315) Blaðsíða 283
(316) Blaðsíða 284
(317) Blaðsíða 285
(318) Blaðsíða 286
(319) Blaðsíða 287
(320) Blaðsíða 288
(321) Blaðsíða 289
(322) Blaðsíða 290
(323) Blaðsíða 291
(324) Blaðsíða 292
(325) Blaðsíða 293
(326) Blaðsíða 294
(327) Blaðsíða 295
(328) Blaðsíða 296
(329) Blaðsíða 297
(330) Blaðsíða 298
(331) Blaðsíða 299
(332) Blaðsíða 300
(333) Blaðsíða 301
(334) Blaðsíða 302
(335) Blaðsíða 303
(336) Blaðsíða 304
(337) Blaðsíða 305
(338) Blaðsíða 306
(339) Blaðsíða 307
(340) Blaðsíða 308
(341) Blaðsíða 309
(342) Blaðsíða 310
(343) Blaðsíða 311
(344) Blaðsíða 312
(345) Blaðsíða 313
(346) Blaðsíða 314
(347) Blaðsíða 315
(348) Blaðsíða 316
(349) Blaðsíða 317
(350) Blaðsíða 318
(351) Blaðsíða 319
(352) Blaðsíða 320
(353) Blaðsíða 321
(354) Blaðsíða 322
(355) Blaðsíða 323
(356) Blaðsíða 324
(357) Blaðsíða 325
(358) Blaðsíða 326
(359) Blaðsíða 327
(360) Blaðsíða 328
(361) Saurblað
(362) Saurblað
(363) Saurblað
(364) Saurblað
(365) Saurblað
(366) Saurblað
(367) Band
(368) Band
(369) Kjölur
(370) Framsnið
(371) Kvarði
(372) Litaspjald