að því er Latínuna snertir. Eru ekki full 30 ár síðan, að inntökuprófið var nær því búið að eyða Latínuskólann; því að þá voru ekki nema 30 lærisveinar á skólanum, en þá var og enn ríkar gengið eptir kunnáttu í Latínu til inngöngu í skólann, helduren nú er. Það sýnist því þýð- ingarminna nú að heimta Latínu til inntökuprófs, þar sem piltar í 1. bekk byrja á hinu allra einfaldasta í Latínu, sem nemendur geta byrjað á; enda munu sumir Latinu- kennendur Latínuskólans nú kannast við, að mikill efi sé á, hvort það, sem piltar læra nú í Latínu undir skóla, sé ekki fremur til ógagns en bóta, þvíað kennslan í henni sé svo léleg að því er flesta pilta snertir, að hún sé nærri verri en ekki neitt. Mér virðist það því liggja beint við, að heppilegast væri fyrir Latínuskólann, að Latíunukunn- átta væri eigi heimtuð til inntökuprófs. Ef þetta kæmist á, mætti og setja Möðruvallaskólann, sem að öllu leyti er kostaður af landsfé einsog Latínu- skólinn, í samband við þann skóla þannig, að hann væri undirbúningur undir Latínuskólann, eins og Latínuskól- rnn er sjálfur undirbúningur undir Prestaskólann, Læknaskólann og Háskólann. Virðist það bæði eðlilegt í sjálfu sér, að þessir skólar stæði í sambandi hvor við annan þannig, að piltar, sem hefði fengið tiltekna eink- unna upphæð frá Möðruv(alla)skólanum gæti próflaust fengið aðgang að Latínuskólanum, og svo væri það all- mikið hagræði fyrir þá, er búa í austur- og norðurlandi að geta sent syni sína þá, er þeir vilja, að öðlist meira nám, beint frá Möðruv(alla)skólanum til Latínuskólans. Verið getur, að breyta þyrfti kennslutilhögun Möðru- vallaskólans að einhverju leyti, til þess að samband þetta gæti komizt á, en þareð þeirri tilhögun eigi verður breytt nema með lögum, þá verður breytingin á reglugjörð Latínuskólans fyrst að komast á, svo sníða megi tilhögun Möðruvallaskólans eptir kröfum Latínuskólans. Af þessum ástæðum dirfist eg leyfa mér að fara þess á leit við yður, hæstvirti Landshöfðingi, að yður mætti þóknast að fá reglugjörð Latínuskólans breytt í þá átt, sem eg hefi bent á. (Bréfabók Hjaltalíns 75-76) Landshöfðingi réðst í að skrifa kennurum Lærða skólans, og á kennarafundi skólans 16. febrúar 1891 er málaleitan Hjaltalíns rædd. Allir kennarar skólans voru því mótfallnir að veita nokkrum nemanda próflaust inntöku í skólann. Fjórir kennarar (Björn M. Ólsen, Eiríkur Briem, Hallgrímur Melsteð, Pálmi Pálsson) voru hins vegar meðmæltir því að latínu yrði ekki krafist til inntökuprófs „svo framarlega sem kröfurnar í öðrum náms- greinum yrði auknar svo, að fjölga mætti latínustundum í neðri bekkjum, þannig, að latínan missti ekki neins í, þó að hún væri ekki heimtuð til inntökuprófs." (Bréfabók Lærða skólans 1877-1892 504) Annar kennarafundur var haldinn í Lærða skólanum um þetta mál 6. apríl 1891. Er því enn neitað að veita nemendum próflaust inngöngu í Lærða skólann. Þar sem skólastjóri Jón Hjaltalín stingur upp á því, að piltar, sem væru undirbúnir í Möðruvallaskólanum, verði teknir próflaust inn í latínuskólann, þá mun slíkt eigi eiga sér stað, að minnsta kosti eigi í Danmörku, enda liggur það í augum uppi, að latínuskólinn getur með engu móti vitað, [. . . ] hvort þekking sé svo mikil í hverri námsgrein fyrir sig, að hann geti haft full not kennslunar. [... ] Skólinn getur með engu móti bundið sig við álit annarra í því efni. (Bréfabók Lærða skólans 1877- 1892 517). Þótt undirtektir væru ekki góðar við þessari málaleitan, flutti Hjaltalín þingsályktunartil- lögu á þinginu 1891 um samband Lærða skólans og Möðruvallaskólans og var með- flutningsmaður hans Júlíus Havsteen amt- maður. Eftir allmiklar umræður, þar sem fram komu skiptar skoðanir um skólamál og kennslumál, samþykkti Alþingi að skora á stjórnina að gagnfræðakennsla yrði upp tekin við Lærða skólann og að latína yrði eigi heimtuð við inntökupróf. Að auki fengju gagnfræðingar frá Möðruvöllum rétt til að setjast próflaust í fyrsta bekk Lærða skólans. (Alþt 1891 C 438) Verður að telja þetta mik- inn sigur fyrir Hjaltalín, þótt árangur yrði minni en búast hefði mátt við. Magnús Stephensen landshöfðingi ritaði um veturinn bréf til stiftsyfirvalda og bað þau afla álits kennara lærða skólans á þessum málum. Telur hann í bréfi sínu þá skipan henta best að „gagnfræðakennslan væri lægra stig, en lærða kennsla æðra stig í sama skólanum, að gagnfræðamenntunin auk þess að vera sérstakt menntunarstig væri jafnframt und- irbúningsstig undir hina æðri, lærðu menntun.“ (Stjt 1892 B 99). Nefnd kennara Lærða skólans féllst í meg- inatriðum á tillögur landshöfðingja en rektor skólans og fjórir kennarar hans lögðust hins vegar gegn því, að tekin væri upp gagn- fræðakennsla við Lærða skólann, og voru einnig alveg mótfallnir því sambandi milli skólanna, að taka pilta frá Möðruvallaskól- anum próflaust inn í latínuskólann. í nefnd- inni áttu sæti Björn M. Ólsen, Eiríkur Briem og Þorvaldur Thoroddsen. Auk þess studdu nefndarálitið þeir Hallgrímur og Páll Melsteð og Pálmi Pálsson. Andvígir hugmyndum landshöfðingja voru hins vegar Jón Þorkels- son rektor, Steingrímur Thorsteinsson, Björn Jensson, Halldór Kr. Friðriksson og Geir Zoéga. (Bréfabók Lærða skólans 1877-1892 26). Með bréfi 19. október 1892 leitaði lands- höfðingi síðan álits kennara Mörðuvallaskól- ans á því hvernig koma mætti á fót gagn- fræðakennslu við Lærða skólann og hvaða breytinga væri þörf á lögum um Möðruvalla- skóla til þess að gagnfræðingum þaðan gæti veist réttur til að setjast próflausir í Lærða skólann. Bréfi landshöfðingja svöruðu þeir Hjaltalín, Stefán kennari og Halldór Briem 22. nóvember 1892.

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Flyleaf
(8) Front Flyleaf
(9) Page I
(10) Page II
(11) Page III
(12) Page IV
(13) Page V
(14) Page VI
(15) Page VII
(16) Page VIII
(17) Page IX
(18) Page X
(19) Page XI
(20) Page XII
(21) Page XIII
(22) Page XIV
(23) Page XV
(24) Page XVI
(25) Page XVII
(26) Page XVIII
(27) Page XIX
(28) Page XX
(29) Page XXI
(30) Page XXII
(31) Page XXIII
(32) Page XXIV
(33) Page 1
(34) Page 2
(35) Page 3
(36) Page 4
(37) Page 5
(38) Page 6
(39) Page 7
(40) Page 8
(41) Page 9
(42) Page 10
(43) Page 11
(44) Page 12
(45) Page 13
(46) Page 14
(47) Page 15
(48) Page 16
(49) Page 17
(50) Page 18
(51) Page 19
(52) Page 20
(53) Page 21
(54) Page 22
(55) Page 23
(56) Page 24
(57) Page 25
(58) Page 26
(59) Page 27
(60) Page 28
(61) Page 29
(62) Page 30
(63) Page 31
(64) Page 32
(65) Page 33
(66) Page 34
(67) Page 35
(68) Page 36
(69) Page 37
(70) Page 38
(71) Page 39
(72) Page 40
(73) Page 41
(74) Page 42
(75) Page 43
(76) Page 44
(77) Page 45
(78) Page 46
(79) Page 47
(80) Page 48
(81) Page 49
(82) Page 50
(83) Page 51
(84) Page 52
(85) Page 53
(86) Page 54
(87) Page 55
(88) Page 56
(89) Page 57
(90) Page 58
(91) Page 59
(92) Page 60
(93) Page 61
(94) Page 62
(95) Page 63
(96) Page 64
(97) Page 65
(98) Page 66
(99) Page 67
(100) Page 68
(101) Page 69
(102) Page 70
(103) Page 71
(104) Page 72
(105) Page 73
(106) Page 74
(107) Page 75
(108) Page 76
(109) Page 77
(110) Page 78
(111) Page 79
(112) Page 80
(113) Page 81
(114) Page 82
(115) Page 83
(116) Page 84
(117) Page 85
(118) Page 86
(119) Page 87
(120) Page 88
(121) Page 89
(122) Page 90
(123) Page 91
(124) Page 92
(125) Page 93
(126) Page 94
(127) Page 95
(128) Page 96
(129) Page 97
(130) Page 98
(131) Page 99
(132) Page 100
(133) Page 101
(134) Page 102
(135) Page 103
(136) Page 104
(137) Page 105
(138) Page 106
(139) Page 107
(140) Page 108
(141) Page 109
(142) Page 110
(143) Page 111
(144) Page 112
(145) Page 113
(146) Page 114
(147) Page 115
(148) Page 116
(149) Page 117
(150) Page 118
(151) Page 119
(152) Page 120
(153) Page 121
(154) Page 122
(155) Page 123
(156) Page 124
(157) Page 125
(158) Page 126
(159) Page 127
(160) Page 128
(161) Page 129
(162) Page 130
(163) Page 131
(164) Page 132
(165) Page 133
(166) Page 134
(167) Page 135
(168) Page 136
(169) Page 137
(170) Page 138
(171) Page 139
(172) Page 140
(173) Page 141
(174) Page 142
(175) Page 143
(176) Page 144
(177) Page 145
(178) Page 146
(179) Page 147
(180) Page 148
(181) Page 149
(182) Page 150
(183) Page 151
(184) Page 152
(185) Page 153
(186) Page 154
(187) Page 155
(188) Page 156
(189) Page 157
(190) Page 158
(191) Page 159
(192) Page 160
(193) Page 161
(194) Page 162
(195) Page 163
(196) Page 164
(197) Page 165
(198) Page 166
(199) Page 167
(200) Page 168
(201) Page 169
(202) Page 170
(203) Page 171
(204) Page 172
(205) Page 173
(206) Page 174
(207) Page 175
(208) Page 176
(209) Page 177
(210) Page 178
(211) Page 179
(212) Page 180
(213) Page 181
(214) Page 182
(215) Page 183
(216) Page 184
(217) Page 185
(218) Page 186
(219) Page 187
(220) Page 188
(221) Page 189
(222) Page 190
(223) Page 191
(224) Page 192
(225) Page 193
(226) Page 194
(227) Page 195
(228) Page 196
(229) Page 197
(230) Page 198
(231) Page 199
(232) Page 200
(233) Page 201
(234) Page 202
(235) Page 203
(236) Page 204
(237) Page 205
(238) Page 206
(239) Page 207
(240) Page 208
(241) Page 209
(242) Page 210
(243) Page 211
(244) Page 212
(245) Page 213
(246) Page 214
(247) Page 215
(248) Page 216
(249) Page 217
(250) Page 218
(251) Page 219
(252) Page 220
(253) Page 221
(254) Page 222
(255) Page 223
(256) Page 224
(257) Page 225
(258) Page 226
(259) Page 227
(260) Page 228
(261) Page 229
(262) Page 230
(263) Page 231
(264) Page 232
(265) Page 233
(266) Page 234
(267) Page 235
(268) Page 236
(269) Page 237
(270) Page 238
(271) Page 239
(272) Page 240
(273) Page 241
(274) Page 242
(275) Page 243
(276) Page 244
(277) Page 245
(278) Page 246
(279) Page 247
(280) Page 248
(281) Page 249
(282) Page 250
(283) Page 251
(284) Page 252
(285) Page 253
(286) Page 254
(287) Page 255
(288) Page 256
(289) Page 257
(290) Page 258
(291) Page 259
(292) Page 260
(293) Page 261
(294) Page 262
(295) Page 263
(296) Page 264
(297) Page 265
(298) Page 266
(299) Page 267
(300) Page 268
(301) Page 269
(302) Page 270
(303) Page 271
(304) Page 272
(305) Page 273
(306) Page 274
(307) Page 275
(308) Page 276
(309) Page 277
(310) Page 278
(311) Page 279
(312) Page 280
(313) Page 281
(314) Page 282
(315) Page 283
(316) Page 284
(317) Page 285
(318) Page 286
(319) Page 287
(320) Page 288
(321) Page 289
(322) Page 290
(323) Page 291
(324) Page 292
(325) Page 293
(326) Page 294
(327) Page 295
(328) Page 296
(329) Page 297
(330) Page 298
(331) Page 299
(332) Page 300
(333) Page 301
(334) Page 302
(335) Page 303
(336) Page 304
(337) Page 305
(338) Page 306
(339) Page 307
(340) Page 308
(341) Page 309
(342) Page 310
(343) Page 311
(344) Page 312
(345) Page 313
(346) Page 314
(347) Page 315
(348) Page 316
(349) Page 317
(350) Page 318
(351) Page 319
(352) Page 320
(353) Page 321
(354) Page 322
(355) Page 323
(356) Page 324
(357) Page 325
(358) Page 326
(359) Page 327
(360) Page 328
(361) Rear Flyleaf
(362) Rear Flyleaf
(363) Rear Flyleaf
(364) Rear Flyleaf
(365) Rear Flyleaf
(366) Rear Flyleaf
(367) Rear Board
(368) Rear Board
(369) Spine
(370) Fore Edge
(371) Scale
(372) Color Palette