25 ára afmælisrit Stómasamtakanna aðferð er eingöngu hægt að nota ef sjúklingurinn er frískur og ekki á sterum eða ónæmisbælandi lyfjum. Þeir sem koma til greina að fara í aðgerð í einu þrepi eru sjúklingar sem hafa vægan sjúkdóm en hafa haft hann það lengi að það er orðin aukin krabbameinsáhætta eða ef forstigsbreytingar finnast. Þegar sjúklingarnir eru mjög veikir og eru á miklum lyljum sem geta verið bæði sterar og ónæmisbælandi lyf og e.t.v. vannærðir að auki þá er gróandinn í vefjum líkamans lélegur. Ef tengingarnar gróa illa er hætta á að þær leki. Leki á tengingu getur orðið lífshættulegur. Það er því regla að þeir sjúklingar sem eru veikastir fara í aðgerð þar sem ekki er gerð nein tenging. Það þarf þá að gera fyrst aðgerð þar sem ristillinn er tekinn og endaþarmi lokað að ofan og lögð fram endaileostomía (Mynd 4). Þegar sjúklingurinn hefur náð sér af sáraristilbólgunni og er orðinn lyfjalaus er gert annað þrep þar sem endaþarmurinn er tekinn og garnapoki tengdur niður í endaþarmsopið (Mynd 5). Ef það þarf að gera lykkjuileostómíu í þeirri aðgerð (Mynd 7) er henni lokað í þriðja þrepinu 2-3 mánuðum seinna. Mynd 7. Gerð í Gagnasmiðju LSH. Minna veikir sjúklingar sem eru vel nærðir en eru e.t.v. á sterum geta gróið en það getur tekið lengri tíma og getur þá verið hægt að gera fullkomið brottnám á ristli og endaþarmi og garna- pokatengingu niður í endaþarmsop í fyrstu aðgerð en tengingin er þá varin með lykkjuileostómíu. Þessari ileostómíu er síðan lokað aftur í öðru þrepinu 3 - 6 mánuðum seinna eða þegar hægðirnar sem koma í pokann eru farnar að þykkna. Frábendingar fyrir garnapokaaðgerð- um eru ef sjúklingurinn hefur slappan hringvöðva og hægðaleka, en þá yrði lekinn óbærilegur eftir að búið er að tengja garnapoka niður í endaþarmsopið. Ef sjúklingurinn hefur ekki örugglega sáraristilbólgu heldur gæti haft Crohn's sjúkdóm er ekki talið ráðlegt að gera garnapokaaðgerð vegna aukinnar tíðni fylgikvilla. Ileostómía eða garnapoki Valið á milli aðgerðar þar sem allur ristill og endaþarmur ásamt endaþarmsopi eru fjarlægð og lögð fram varanleg ileostómia (Mynd 2) og aðgerðar þar sem allur ristill og endaþarmur eru fjarlægð og innri garnapoki tengdur niður í endaþarmsop (Mynd 5) getur verið erfitt fyrir einstaklinginn sem í hlut á. í rauninni mótast það mest af því hversu mikið hann er á móti því að hafa stómíu. Það er nauðsynlegt að þekkja til hugsanlegra fylgikvilla af aðgerðunum þegar valið er á milli ileostómíu eða garnapoka. Fylgikvillar eftir garnapokaaðgerðir Fylgikvillar fylgja bæði ileostómíum og innri garnapokum. Það er algengara að fá fylgikvilla eftir garnapokaaðgerð en ileostómíur. Dánartíðni eftir garnapokaaðgerðir er mjög lág. Hér á íslandi hefur enginn dáið af aðgerðinni. Þar sem mikið er gert af þessum aðgerðum hefur dánartíðnin verið 0,2%-0,4%. Aftur á móti er há tíðni annarra fylgikvilla eða 20%- 50%. Leki á tengingunni kemur hjá 10%- 15%. Lekinn er hættulegur vegna sýkingar sem hann veldur. Lekinn getur líka valdið því að það verði þrenging á tengingunni seinna. Óttinn við leka á tengingunni er aðalástæðan fyrir því að sett er lykkjuileostomia til að verja garnapokann á meðan hann er að gróa. Garnastífla eftir aðgerðina kemur hjá 15%-25% sjúklinga sem fara í aðgerð. Ef garnastífla verður eftir aðgerðina getur þurft að gera aðra aðgerð til að losa um hana. Ef gerð er þriggja þrepa aðgerð þarf að loka lykkjuileostomiu í 3ja þrepinu og er það tiltölulega algengt að þrenging eða stífla verði þar sem stómíunni var lokað. Fistilgöng geta myndast frá garna- pokatengingunni og út á húð eða í leggöng. Fistilgöng koma aðallega ef einhver vandræði hafa verið í aðgerðinni við gerð tengingarinnar. Fistilgöng frá garnapokanum koma eftir 4%-7% af aðgerðunum. Það er mjög erfitt að gera við fistla frá garnapokum og endar með því að það þarf að fjarlægja þriðjung þeirra garnapoka þar sem fistlar myndast. Bólga eða sýking í pokanum (pouchitis) kemur hjá 15%-20% eftir aðgerðina. Líklega fá allt að 50% þeirra sem hafa innri garnapoka bólgu eða sýkingu í garnapokann á 10 árum eftir aðgerðina. Yfirleitt gengur vel að meðhöndla þessa sýkingu með sýklalyfjum, en í einstaka tilfellum verður sýkingin þrálát og getur endað með því að það þarf að fjarlægja pokann. Tæmingarerfiðleikar koma fyrir vegna þrengingar á tengingunni eða missmíðar á neðsta hluta pokans. Leki frá endaþarmsopi vegna slapp- leika í endaþarmsvöðvanum getur orðið. Lekinn er algengastur á nóttunni. Leki frá endaþarmsopinu getur valdið ertingu í húð með sviða og kláða en leki virðist ekki vera algengur fylgikvilli með þeirri aðferð sem við höfum beitt á LSH. Taugaskaðar. Niðri í grindarbotninum eru taugar sem stjórna stinningu á getnaðarlimnum hjá körlum og sníp hjá konum, tilfinningu í leggöngum, vöðva í blöðruhálsi og samdrætti blöðru. Ef þessar taugar eru skemmdar getur það haft alvarlegar afleiðingar fyrir kynlíf og frjósemi bæði hjá körlum og konum. Það getur einnig valdið blöðrulömun með tæmingarerfiðleikum á blöðru. Það er 28

(1) Blaðsíða 1
(2) Blaðsíða 2
(3) Blaðsíða 3
(4) Blaðsíða 4
(5) Blaðsíða 5
(6) Blaðsíða 6
(7) Blaðsíða 7
(8) Blaðsíða 8
(9) Blaðsíða 9
(10) Blaðsíða 10
(11) Blaðsíða 11
(12) Blaðsíða 12
(13) Blaðsíða 13
(14) Blaðsíða 14
(15) Blaðsíða 15
(16) Blaðsíða 16
(17) Blaðsíða 17
(18) Blaðsíða 18
(19) Blaðsíða 19
(20) Blaðsíða 20
(21) Blaðsíða 21
(22) Blaðsíða 22
(23) Blaðsíða 23
(24) Blaðsíða 24
(25) Blaðsíða 25
(26) Blaðsíða 26
(27) Blaðsíða 27
(28) Blaðsíða 28
(29) Blaðsíða 29
(30) Blaðsíða 30
(31) Blaðsíða 31
(32) Blaðsíða 32
(33) Blaðsíða 33
(34) Blaðsíða 34
(35) Blaðsíða 35
(36) Blaðsíða 36
(37) Blaðsíða 37
(38) Blaðsíða 38
(39) Blaðsíða 39
(40) Blaðsíða 40
(41) Blaðsíða 41
(42) Blaðsíða 42
(43) Blaðsíða 43
(44) Blaðsíða 44