25 ára afmælisrit Stómasamtakanna Svava Engilbertsdóttir næringarráðgjafi á Landspítala - háskólasjúkrahúsi Leiðbeiningar um mataræði Leiðbeiningar um mataræði eru einstaklingsbundnar og miðast við hvaða hluti meltingarvegar er sjúkur og hvað hver og einn þolir. Fólk með meltingarfærasjúkdóma borðar oft ekki vegna ónota eða hræðslu við verki. Slíkt eykur hættu á einhæfu fæði og vannæringu. Markmið með ráðgjöf um fæðuval Markmiðið með ráðgjöf um fæðuval fyrir stómaþega er eftirfarandi: 1. Mæta orku- og næringarþörf hvers og eins. 2. Koma í veg fyrir vökva og steinefnatap. 3. Koma í veg fyrir stíflu. 4. Hafa áhrif á það sem í pokann kemur. Hafa í því sambandi í huga loftmyndun, lykt og áferð. Orkuefni og orkuþörf Orkuefni fæðunnar er þrenns konar: * Prótein - kjöt, fiskur, mjólk og mjólkurvörur og egg. * Fita - olíur og smjör o.fl. sem er sjáanlegt; kjöt, mjólk o.fl. sem oft er ekki sýnilegt. * Kolvetni - mjöl og kornvörur o.fl. þ.h. svo sem kartöflur, ávextir og grænmeti. Samkvæmt Manneldismarkmiðum fyrir íslendinga er æskilegt að hlutföll orkuefnanna sé eftirfarandi: * Kolvetni 50 - 60% * Fita 30 - 35% * Prótein 15-20% Meltingarvegurinn og hlutverk hans Meltingarvegurinn skiptist í munn, vélinda, maga, smáþarma og ristil. Hver einstakur hluti meltingarvegarins gegnir ákveðnu hlutverki. Melting og frásog næringarefna á sér stað í smá- þörmum og upptaka vökva að hluta. í ristli fer fram upptaka vökva og losun úrgangs. Matur eftir stómaaðgerð Mataræði stómaþega eftir aðgerð má í grófum dráttum skipta í tvö stig. Á fyrra stiginu er um að ræða tímabilið fyrst eftir aðgerð sem er 6-8 vikur, jafnvel lengur. Á þessu tímabili ber að huga að ýmsu varðandi fæðu. Á seinna stiginu, þegar stómaþegar hafa náð bata eftir aðgerð, geta þeir farið að borða flest alla fæðu. Rétt er að hafa í huga að það skiptir máli í hvaða ástandi einstaklingurinn er fyrir stómaaðgerð. Oft þarf stómaþegi á hvatningu að halda til að nærast eftir aðgerð. Nauðsynlegt er að máltíðir séu reglulegar, 5-6 sinnum á dag, jafnvel oftar. Betra er þá að borða lítið í einu. Almennar leiðbeiningar * Taka skal góðan tíma við máltíðir og tyggja matinn vel. * Drekka vel yfir daginn. * Oftast er þörf fyrir aukið salt. * Fleiri og smærri máltíðir eru heppilegri. * Prófa sig áfram með fæðutegundir - helst eina í einu og lítið í hvert skipti. Einkenni um þurrk: Þorsti, þurr húð, lítið þvag, dökkt þvag, magakrampi, erfiður andardráttur. Fæða sem getur stíflað: Ávaxtahýði og kjarnar, þurrkaðir ávextir (gráfíkjur, döðlur, rúsínur), hnetur, fræ, möndlur og kókósmjöl, maís, hvítkál, popkorn, hýði og tægjur, s.s. aspas, sellerí, tómatar, grænar baunir, ananas o.fl. Fæðutegundir sem þykkja: Haframjöl, þroskaðir bananar og epiamauk, soðin hrísgrjón, pasta og sagógrjón, soðin mjólk, jógúrt og mjúk hnetusmjör. Fæðutegundir sem geta þynnt: Appelsínusafi og sveskjusafi, þurrkaðir og ferskir ávextir, bakaðar baunir, bjór og áfengi, mikil sætindi, lakkrís, sterkkryddaður matur. Loft og lykt Eftirtaldar fæðutegundir geta haft áhrif á loft og lykt: Baunir ýmiss konar, hvítkál, laukur og hvítlaukur, gosdrykkir og bjór, melónur, gulrófur, djúpsteiktur matur, sterkir ostar og krydd, rúgbrauð, fiskur og egg. Hins vegar eru jógúrt, súrmjólk, fersk steinselja og kúmen dæmi um fæðu sem getur komið í veg fyrir lykt. 33

(1) Page 1
(2) Page 2
(3) Page 3
(4) Page 4
(5) Page 5
(6) Page 6
(7) Page 7
(8) Page 8
(9) Page 9
(10) Page 10
(11) Page 11
(12) Page 12
(13) Page 13
(14) Page 14
(15) Page 15
(16) Page 16
(17) Page 17
(18) Page 18
(19) Page 19
(20) Page 20
(21) Page 21
(22) Page 22
(23) Page 23
(24) Page 24
(25) Page 25
(26) Page 26
(27) Page 27
(28) Page 28
(29) Page 29
(30) Page 30
(31) Page 31
(32) Page 32
(33) Page 33
(34) Page 34
(35) Page 35
(36) Page 36
(37) Page 37
(38) Page 38
(39) Page 39
(40) Page 40
(41) Page 41
(42) Page 42
(43) Page 43
(44) Page 44