89 nokkur dæmi. I bónarbrjefi nokkru frá lögmönnum og öðrum helztu mönnum á Is- landi til Friðriks II. 1579 segir svo meðal annars: >>Það þó setjandi enn til yðar náðar fyrirhyggju og yðarelskulega ráð s1). I öðru bænarskjali alþingis til Kri- stjáns konungs IV. dags. 1. júlí 1602 segir svo eptir að sú von er látin í ljósi, að konungur vilji af náð sinni verða við óskum alþingis og að guð launi honum ríkulega fyrir það: >>þeim sama (guði) viljum vjer yðarráð ogríkisstjórn ætíð bífalað hafa«2). Enn fremur má sjá það af bænarskrá einni frá >>lögmönnum, sýslumönnum, lögrjettumönnum og alþýðu allri á Islandi« til danska höfuðsmannsins Enevold Kruse árið 1604, að íslendingar viðurkenndu sjálfir, að ríkisráðið hefði einnig meðákvæðisrjett um skipunhirðstjóra yfir ísland. Segirþarmeðalannars: »Ogmeðþví aðkonungleghátign og hans veglega ráð hefur fengið yður og á hendur falið umsjón, eptirlit og stjórn hjer á landi«3). Loks sjáum vjer einnig, að alþingi skýtur sjálft >>samþykktum« sínum eða >>dómum« til staðfestingar konungs og ríkisráðsins, sbr. t. d. Stóradóm 2. júlí 1564. Segir alþingi þar að lokum: »Dæmdum vjer með fullu dómsatkvæði alla þessa vora skikkan og setninga í forsjón og umbót vors náðugasta herra kongsins og D a n m e r k u r r í k i s r á ð s, það af að taka og við að auka, sem hans hámektug náð m e ð r á ð i n u þætti bezt henta«4). Hvernig er lengur hægt að halda því fram, að íslendingar hafi aldrei viðurkennt rjett ríkisráðsins danska til að leggja úrskurð á íslenzk mál ? En þessi fullyrðing verður þó enn þá meiri fjarstæða þegar gætt er að því, að íslendingar hafa öldum saman leitað til konungs og ráðsins sem hæstarjettar. Er það alleinkennilegt, að þar sem íslendingar mótmæltu í byrjun, t. d. 1302 og 1319, öllum utanstefnum framar en lögbók heimilaði, þá var þeim seinna svo hugarhaldið að sleppa hjá dómum lögmanna, að konungur varð að stofna nýjan yfirrjett á íslandi 1563 og 1593. Var höfuðsmaðurinn danski þar aðaldómari en eigi lögmenn Islendinga. Og optar en einu sinni, eða 5. apríl 1574 og 18. maí 1683, verður að brýna fyrir Islendingum að leita eigi til konungs og Danmerkur ríkis ráðs, og síðan hæstarjettar, fyr en dómur sje fallinn í landinu sjálfu. Breyting sú, er orðin var á í þessu efni, lá að nokkru leyti í því, að lögmenn voru opt og einatt harla þrætugjarnir og ágjarnir á fje. Var þeim því nauðugur einn kostur, er áttu í deilum við lögmenn, að leita aðstoðar hjá vfirvöldum, er óháð voru mönnum og málefnum heima fyrir5). Sannleikurinn er því sá, að þótt Islendingar kvarti eigi allsjaldan yfir nýjum sköttum og óþægilegum fyrirskipunum, yfir yfirgangi og gjörræði hinna erlendu höf- uðsmanna, og fyrst og fremst hinum skaðlegu a.fleiðingum einokunarverzlunarinnar, þá verður þess aldrei vart, að þeir nokkurn tíma andmæli því, að norska og síðan danska ríkisráðið stjórni landinu með konungi. Bezta og óhrekjanlegasta sönnunin fyrir þessu er, svo sem jeg áður hef sýnt, að meðan norska ríkisráðið var við lýði, tóku íslenzkir biskupar jafnan sæti í því, er þeir komu tilNoregs, og hlutuðust til um ö 11 r í k i s m á 1- e f n i ásamt norskum leikmönnum í ráðinu eins og aðrir biskupar úrNoregs veldi, en eigi 4) Safn til Siio’u íslands II, bls. 227. 2) Safn II, bls. 233. 3) Safn n, bls. 237. 4) Lovsamling' for Island T, bls. 88. “) Sjá um þrætugimi liignianna t. d. Magnús Ketilsson II, bls. 243. ÍTetur liann þess þar einnig, að biskupar og ljensmenn bab eigi verið betri, og enn fremur minnist bann á tilsk. 29. nóvember 1622 um lögboð, þrætidíaup og rjettárspjöll, þar sem lögmönnum og syslumönnum er bannað að kaupa þraetur á jarðir og aðrar eignir, sem deilt er um. 14

(1) Front Board
(2) Front Board
(3) Front Flyleaf
(4) Front Flyleaf
(5) Front Flyleaf
(6) Front Flyleaf
(7) Front Cover
(8) Front Cover
(9) Page [1]
(10) Page [2]
(11) Page I
(12) Page II
(13) Page III
(14) Page IV
(15) Page V
(16) Page VI
(17) Page VII
(18) Page VIII
(19) Page IX
(20) Page X
(21) Page XI
(22) Page XII
(23) Page XIII
(24) Page XIV
(25) Page XV
(26) Page XVI
(27) Page XVII
(28) Page XVIII
(29) Page 3
(30) Page 4
(31) Page 5
(32) Page 6
(33) Page 7
(34) Page 8
(35) Page 9
(36) Page 10
(37) Page 11
(38) Page 12
(39) Page 13
(40) Page 14
(41) Page 15
(42) Page 16
(43) Page 17
(44) Page 18
(45) Page 19
(46) Page 20
(47) Page 21
(48) Page 22
(49) Page 23
(50) Page 24
(51) Page 25
(52) Page 26
(53) Page [1]
(54) Page [2]
(55) Page 27
(56) Page 28
(57) Page 29
(58) Page 30
(59) Page 31
(60) Page 32
(61) Page 33
(62) Page 34
(63) Page 35
(64) Page 36
(65) Page 37
(66) Page 38
(67) Page 39
(68) Page 40
(69) Page 41
(70) Page 42
(71) Page 43
(72) Page 44
(73) Page 45
(74) Page 46
(75) Page 47
(76) Page 48
(77) Page 49
(78) Page 50
(79) Page 51
(80) Page 52
(81) Page 53
(82) Page 54
(83) Page 55
(84) Page 56
(85) Page 57
(86) Page 58
(87) Page 59
(88) Page 60
(89) Page 61
(90) Page 62
(91) Page 63
(92) Page 64
(93) Page 65
(94) Page 66
(95) Page 67
(96) Page 68
(97) Page 69
(98) Page 70
(99) Page 71
(100) Page 72
(101) Page 73
(102) Page 74
(103) Page 75
(104) Page 76
(105) Page 77
(106) Page 78
(107) Page 79
(108) Page 80
(109) Page 81
(110) Page 82
(111) Page 83
(112) Page 84
(113) Page 85
(114) Page 86
(115) Page 87
(116) Page 88
(117) Page 89
(118) Page 90
(119) Page 91
(120) Page 92
(121) Page 93
(122) Page 94
(123) Page 95
(124) Page 96
(125) Page 97
(126) Page 98
(127) Page 99
(128) Page 100
(129) Page 101
(130) Page 102
(131) Page 103
(132) Page 104
(133) Page 105
(134) Page 106
(135) Page 107
(136) Page 108
(137) Page 109
(138) Page 110
(139) Page 111
(140) Page 112
(141) Page 113
(142) Page 114
(143) Page 115
(144) Page 116
(145) Page 117
(146) Page 118
(147) Page 119
(148) Page 120
(149) Page 121
(150) Page 122
(151) Page 123
(152) Page 124
(153) Page 125
(154) Page 126
(155) Page 127
(156) Page 128
(157) Page 129
(158) Page 130
(159) Page 131
(160) Page 132
(161) Page 133
(162) Page 134
(163) Page 135
(164) Page 136
(165) Page 137
(166) Page 138
(167) Page 139
(168) Page 140
(169) Page 141
(170) Page 142
(171) Page 143
(172) Page 144
(173) Page 145
(174) Page 146
(175) Page 147
(176) Page 148
(177) Page 149
(178) Page 150
(179) Page 151
(180) Page 152
(181) Page 153
(182) Page 154
(183) Page 155
(184) Page 156
(185) Page 157
(186) Page 158
(187) Page 159
(188) Page 160
(189) Page 161
(190) Page 162
(191) Page 163
(192) Page 164
(193) Page 165
(194) Page 166
(195) Back Cover
(196) Back Cover
(197) Rear Flyleaf
(198) Rear Flyleaf
(199) Rear Flyleaf
(200) Rear Flyleaf
(201) Rear Board
(202) Rear Board
(203) Spine
(204) Fore Edge
(205) Scale
(206) Color Palette